بکتاش روش
یکی از برنامه‌های رییس‌جمهور غنی در پنج‌سال گذشته، سیستم‌سازی در درون حکومت است؛ البته در این زمینه تلاش‌های زیادی صورت گرفته است که عمدتاً تاکنون بازدهی مشهودی نداشته است.
ایجاد ادارۀ عالی تعلیمات مسلکی، بایمتریک‌سازی متقاعدین، بایمتریک معلولان و ورثۀ شهدا، تذکره الکترونیک، اصلاحات اداری و دیگر اقداماتی از این دست گواهی بر این مدعاست؛ اما واقعیت امر این است که در تنها زمینه‌یی که تلاش‌های حکومت مبنی بر سیستم‌سازی به ثمر نشست، کمسیون مستقل اصلاحات اداری است.
کمیسیون اصلاحات اداری در پنج‌سال گذشته برای نخستین‌بار در افغانستان موفق به ایجاد یک سیستم «کور» شد. سیستمی که نیاز مبرم افغانستان امروز است و قوم، سمت و مذهب نمی‌شناسد، جز مهارت و توانایی.
سیستمی که وکیل، وزیر، خان و قوماندان به آن دسترسی ندارد؛ هرچند بنای کمیسیون اصلاحات اداری در اوایل حکومت کرزی گذاشته شد؛ اما شوربختانه در پانزده سال حکومت پیش از غنی و پس از طالب در این نهاد سنگ‌بنای اساسی اصلاحات گذاشته نشد؛ درحالی‌که آن پانزده سال، ماه‌عسل روابط افغانستان با جامعۀ جهانی بود و کمک‌های بی‌شمار مالی به افغانستان سرازیر شد؛ اما چرا این سیستم در پانزده سال پیش ساخته نشد و در این پنج سال بیشتر و بهتر از هر جای دیگر، در کمیسیون اصلاحات اداری به ثمر نشست؟
واقعیت امر این است که ما برای سیستم‌سازی در درون حکومت پیشتر و بیشتر از هر چیز دیگر نیاز به طرح، توانایی و اراده داریم.
ممکن است برخی را باور بر این باشد که در چنین امری پیش از هرچیز، امکانات مالی نیاز است؛ اما به باور نگارنده، اگر قرار باشد صرف با پول می‌توان کاری کرد، پس می‌باید تمام کارهای کلان و مهم در زمان حکومت کرزی انجام می‌شد که شوربختانه نشد.
برای تحکیم حکومت‌داری خوب و سیستم‌سازی در حکومت، برنامه نیاز است و مدیری که توانایی و ارادۀ اجرای برنامه‌های کلان ملی را داشته باشد؛ بنابراین به باور نگارنده اگر سیستم‌سازی در کمیسیون اصلاحات اداری در سال‌های پسین نتیجه داد، سه دلیل عمده داشت:
- طرح و برنامۀ ملی و بکر و مفید
- اراده برای اجرای طرح
- مدیری که توانایی اجرای یک طرح ملی را دارد.
به همین لحاظ امروزه کمیسیون اصلاحات اداری، تنها نهادی است که شفاف‌ترین خدمات را در سطح افغانستان ارائه می‌کند. مرکز امتحاناتی را که کمسیون اصلاحات اداری در سال‌های پسین ساخته است، بی‌نظیرترین سیستمی است که می‌تواند شفافیت را در بالاترین سطح آن تضمین کند.
امروزه متقاضیان بست‌های متوسط و عالی دولتی در هرجایی از افغانستان می‌توانند به‌صورت آنلاین در بست‌های مورد علاقه خود نامزد کنند؛ هم‌اکنون در مرکز تمام ولایت‌ها واحد امتحانات که مجهز به انترنت سریع، پرنتر، اسکنر و امکانات رایگان است در اختیار متقاضیان بست‌های دولتی است؛ البته در هرکدام از این مراکز مسوول راهنمایی متقاضیان نیز حضور دارند.
همچنین امکان امتحان‌گیری هم‌زمان/ آنلاین در پایتخت و زون‌ها نیز فراهم است و الزامی نیست که حتماً نامزدان بست‌ها برای گذراندن امتحان‌شان به کابل بیایند.
بی‌گمان برای ما افغان‌ها هیجان‌آور است که به محض اتمام امتحان با یک کلیک نتیجۀ آن را به دست آوریم؛ نتیجه‌یی که صرف در نتیجۀ خوانش و دانش و عرق‌ریزی می‌تواند به دست آید نه واسطه و «زر» و «زور». نتیجه‌یی که یک سیستم الکترونیک شما را محک زده است نه شخصی که با شما رفاقت یا رقابت و حسادت دارد.
واقعیت امر این است که این سیستم و این امکانات برای «من» افغانستانی که یک عمر از ناحیۀ خویش‌خوری و زورگویی و تفوق‌طلبی صدمه دیده است، چیز کمی نیست و صد البته که چنین سیستم شایسته‌سالار را هرگز کسانی نمی‌سازد که منافع شخصی وی در نبود سیستم، هرج‌ومرج، فساد و بی‌پرسانی باشد.
چنین کارهای ارزنده و استراتژیک صرف از عهدۀ کسانی برمی‌آید که شخصاً با تلاش، عرق‌ریزی، توانایی و دانایی در رأس یک نهاد مهم قرار گرفته‌اند.
به همین لحاظ می‌خواهم با تأکید تذکر دهم که بر ماست تا پاس و سپاس مدیران این‌چنینی افغانستان امروز را بدانیم و برنامه‌های درست و موثر را در حد توان تبلیغ کنیم تا از این طریق بتوانیم ارزش‌های در حال فروریزی را احیا کنیم.
