دفتر کار سرپرست وزارت صحت کجاست؟

شهید ثاقب
نزدیک به سه ماه می‌شود که داکتر جواد عثمانی به‌حیث سرپرست و نامزد وزیر صحت معرفی شده است. در سه ماه گذشته، او در کنار اصلاحاتی که در وزارت صحت اعمال کرده، یکی از برنامه‌هایش سفرهای ولایتی بوده است. وی اغلب روزهای پنجشنبه و جمعه را به سفر به ولایات اختصاص داده و تا به حال از چگونگی ارایه خدمات صحی در ۱۷ولایت کشور از نزدیک نظارت کرده است.
در سفری که هیات رهبری وزارت صحت به بامیان داشت، آقای عثمانی گفت دفتر کارش فقط ساختمان مجلل وزارت در محلۀ اعیان‌نشین وزیر اکبرخان نیست، بل تمام ولایات کشور است. قانون اساسی افغانستان ارایه خدمات صحی به همۀ شهروندان را از مکلفیت‌ها و مسوولیت‌های دولت می‌داند.
یکی از مشکلات و معضلاتی که باعث می‌شود دولت نتواند این مکلفیت خود را به‌درستی انجام دهد، سیستم بیش از حد متمرکز اداری است، طوری‌که نیاز است شهروندان برای طی مراحل مطالبات قانونی‌شان از راه‌های صعب‌العبور و اغلب ناامن ولایات به مرکز بیایند.
با فقر مزمنی که در کشور بیداد می‌کند، طی چنین فاصله‌هایی به گذشتن از هفت‌خوان رستم می‌ماند. بنابراین نیاز است که سرپرست وزارت صحت، اتاق مجلل و مفشن خود در وزیر اکبرخان را ترک گفته و به خاطر شنیدن مشکلات مردم به ولایات برود و به ارایۀ خدمات صحی در نقاط دوردست کشور نظارت کند.
وزیری که تفریح نمی‌کند!
در جریان دیدار هیات رهبری وزارت صحت از بامیان، سید انور رحمتی، والی آن ولایت سخن جالبی گفت: «آقای عثمانی تنها وزیری است که برای تفریح نیامده.»
متاسفانه اکثر مقامات دولتی وقتی به سفرهای ولایتی می‌روند، بیش‌تر از کار، تفریح می‌کنند و از مناظر طبیعی دیدن می‌نمایند و مصروف مهمانی می‌شوند. اما برای هیات رهبری وزارت صحت عامه روزی که با آقای عثمانی سفر ولایتی ‌داشته باشد، پرکارترین روز است.
در سفرهای ولایتی هیات رهبری وزارت، آجندا پیش از پیش تعریف شده است: دیدار از مراکز درمانی، شنیدن مشکلات مردم از زبان مسوولان محلی، گوش سپردن به پیشنهادات کادر درمانی و دیدار با اعضای جامعۀ مدنی.

حتا گاهی مسوولان محلی مشکلات یک منطقه را فراموش می‌کنند، شخص سرپرست وزیر صحت تذکر می‌دهد. مثلا در جوزجان با مسوولان محلی آن ولایت مطرح کرد که آقچه یادتان رفت!
میز کار سیار
روال کار نامزد وزیر صحت طوری است که وقتی مشکلات را شنید به‌صورت عاجل در همان‌جا اقدام کرده و به قول مولوی جمالی یکی از متنفذان فاریاب «وعده نسیه نمی‌دهد، نقد پرداخت می‌کند.» در بامیان گفتند که بند امیر به‌عنوان پارک ملی کشور و یکی از مناطق توریستی، کلینیک صحی ندارد. پیش از رسیدن ما به کابل، در آن‌جا کلینیک ایجاد شد. در پروان، باند موتر خود را میز کار سیار ساخت و مناطق آسیب‌دیده را نقشه‌کشی و در همان لحظه دستور ایجاد چند مرکز درمانی ثابت و سیار را داد.
تقویت حس همبستگی ملی
یکی از چیزهای اصلی و اساسی که متاسفانه در بیست سال اخیر صدمه دیده، حس همبستگی ملی در میان اقوام کشور است. با رشد افراطیت قومی، نوعی پارانویای جمعی در میان اقوام شکل گرفته که هر قوم نسبت به دیگری نگاهی خصمانه و امنیتی دارد. فروپاشی حس همبستگی ملی خطرناک‌تر از تهدید تروریزم برای صلح و ثبات کشور است.
در سفرهایی که سرپرست وزارت صحت به ولایات دارد، یکی از تلاش‌های عمده‌اش این است که به‌نحوی به تحکیم حس همبستگی ملی نیز کمک کند. از توصیه‌های او به همکارانش این است به هر ولایت که سفر می‌کنیم، باید این احساس در میان مردم ایجاد شود که یکی از آن‌ها هستیم.
آقای عثمانی در بامیان گفت: «من اکنون که در این‌جا هستم، یک بامیانی هستم. مثلی که در هلمند، یک هلمندی و در پروان، یک پروانی بودم.»
بازخوردی که از سفرهای ولایتی سرپرست وزارت صحت به دست آورده‌ایم، نشان می‌دهد که این سفرها به تقویت حس همبستگی ملی و اعتمادسازی کمک کرده است.
نقیب‌الله فایق، والی جوان فاریاب در نشستی که در آن ولایت برگزار شده بود، اعلام کرد که آقای عثمانی، صحت را عاری از تبعیض و سیاست ساخته و به همۀ اقوام کشور یکسان خدمات ارایه می‌کند.
تقویت این حس در ولایات، باعث اعتمادسازی میان مردم و حکومت مرکزی می‌شود و این امر کوچکی نیست.
از کنفوسیوس پرسیده بودند که دولت بر چند پایه استوار است؟ گفته بود بر سه پایه: ارتش، اقتصاد و اعتماد و این آخری را مهم‌تر از آن دو دیگر خوانده بود.
بیرون‌سازی صحت از سرخط اخبار
باری یکی از سیاست‌مداران اروپای شرقی، شعار انتخاباتی خود را چنین انتخاب کرده بود: «می‌خواهم کشورم را از سرخط اخبار بین‌المللی بیرون کنم.»
منظور او این بود که کشورهای توسعه‌نیافته وقتی در سرخط اخبار قرار می‌گیرند که فساد، جنگ، مافیا، مواد مخدر و ناامنی در آن بیداد کند.
وزارت صحت کشور نیز متاسفانه، دیرگاهی است که در سرخط اخبار رسانه‌های کشور است. همیشه در روزنامه‌های کشور اخباری دربارۀ انواع فساد مقامات مرکزی و ولایتی این وزارت می‌خوانیم.
با سفرهای ولایتی که سرپرست وزارت صحت آغاز کرده، تلاشش این است که با فساد در ادارات صحت عامه مبارزه کند و اعتماد مردم را به سیستم صحی کشور اعاده نماید.
هنوز خیلی زود است که گفت آیا موفق خواهد شد وزارت صحت را از سرخط اخبار بیرون کند یا خیر. اما تلاش‌ها به شدت جریان دارد و امیدواری‌ها بیش‌تر شده است.