هشدار یا اعلان جنگ به جامعۀ مدنی؟
فرید معروف
بهنظر میرسد که امریکا به طالبان در خاموش کردن صدای فعالان آزاد و جامعه مدنی و زنان چراغ سبز نشان داده است.
در حالی که در دوحه، پایتخت قطر، گفتگوهای صلح جریان دارد، دولت افغانستان بر حفظ دستآوردهای دو دهۀ اخیر تاکید و ارزشهای حقوق بشری را معاملهناپذیر میخواند؛ وضعیت داخل کشور به شدت متفاوت به نظر میرسد.
هشدار حمله به جامعۀ مدنی و نشر این خبر از سوی سفارت امریکا در کابل پرسشهای زیادی خلق کرده است.
اگر قرار است ارزشهای دموکراتیک در میز گفتگوی صلح با طالبان معامله نشود، پس در این وضعیت حساس تهدید جامعۀ مدنی و هشدار حمله به نهادهای آزاد به چه معناست؟
چرا طالبان بر مواد مندرج در تفاهمنامهیی که با امریکا امضا کرده، تاکید میکنند و در گفتگو با دولت از خود انعطاف نشان نمیدهند؟
برنامهریزی حمله بر جامعۀ مدنی از سوی گروههای تندرو و سخنان اخیر دونالد ترمپ در ستایش از طالبان، نمیتوانند نسبتی با هم نداشته باشند. سخنان دیروز رییسجمهور امریکا، اشارههایی به معاملۀ پنهان امریکاییها با طالبان دارد.
ترمپ به طور ضمنی از درایت، زرنگی و تندروی طالبان ستایش کرد. اینکه طالبان قدرت چانهزنی با امریکاییها را دارند، اینکه این گروه پیششرطهای خود را در مذاکره با دولت افغانستان، پیشاپیش با امریکاییها شریک ساختهاند.
گمان میرود که پیش از رسیدن به توافق نهایی صلح، خاموش کردن صدای نهادهای آزاد و فعالان جامعه مدنی بخشی از خواستهای طالبان باشد.
از سوی دیگر، ممکن است این تهدیدها و حملههای هراسافکنانه به طور مستقیم از آدرس طالبان انجام نشود یا ممکن است طالبان به طور رسمی مسوولیت این تهدیدها و هشدارها را به عهده نگیرند، اما پشت پردۀ این سناریو و صحنهگردان این بازی جدید (اعلان جنگ با نهادهای مدنی) طالبان و شرکای قدرت خارجی خواهند بود.
این هشدارها به منظور صاف کردن راه برای برگشت طالبان به قدرت و سرکوب صداهای مخالف تلقی میشوند و از سوی فعالان مدنی و کسانی که امروز در سنگر آزادی بیان و دفاع از دستآوردهای دو دهۀ اخیر مبارزه میکنند باید جدی گرفته شوند.
جامعۀ مدنی و نهادهای دموکراتیک به هیچ قیمتی نمیخواهند تسلیم خواستهای تندروانه گروه طالبان شوند. بهویژه زنان؛ نیروی فعالی که بیش از هر زمان دیگر به حمایت جامعۀ جهانی نیاز دارند.
زنان در دو دهۀ اخیر در تمام مراحل مبارزات مدنی حضور داشتند و امروز نمیخواهند که دوباره به عصر تاریک طالبانی برگردند.
انتظار میرود که نهادهای جامعۀ مدنی، بهویژه آنانی که امروز از آدرس نهادهای دموکراتیک افغانستان در گفتگوی صلح حضور دارند، نسبت به سرنوشتشان حساس باشند و نگذارند که دو دهه مبارزات مردم برای ساختن جامعۀ آزاد و مبتنی بر حفظ اصول و ارزشهای انسانی قربانی معامله با طالبان شود.