زهرا یزدان‌شناس، کارشناس ارشد حقوق بشر
طبق تعریف سازمان بهداشت جهانی، افراد بالای شصت‌سال به‌عنوان سالمند شناخته می‌شوند و این نهاد امید دارد با تدابیر دولت‌ها و جوامع، این عزیزان، در سالمندی و کهنسالی، روزگار خوشی را بگذارنند.
با این تعریف، وقتی نگاهی به زندگی سالمندان امروز کشور می‌کنیم این مساله تلخ رخ می‌نماید که بهار زندگی این افراد در سال‌های سلطه طالبان، آشوب و نزاع داخلی گذشته است. خیلی از آن‌ها ممکن است زخمی از این سال‌ها بر تن و زخم‌ها بر دل داشته باشند و تمام عمر آن‌ها در حسرت روزی آرام و صلحی پایدار گذشته باشد.
ما در فرهنگ کهن و غنی آسیایی یاد گرفته‌ایم که بزرگان خانواده و قوم، گنجینه‌یی ارزشمند از تجربه و لایق بالاترین احترام می‌باشند.
زیباترین خاطرات کودکی اکثریت ما، لحظه‌هایی است که با پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها گذشته. بیماری کرونا، چنگال تیز خود را به سمت این قشر از جامعه نشانه گرفته است. مردم و دولت باید همراه و هوشیار، این قشر زجرکشیده و گرانمایه را از این روزهای بحران به سلامت بگذرانند.
این گونه نیست که هر سالمند یا فرد بیماری که به کرونا مبتلا شود امکان بهبودی ندارد. ولی سالمندان به‌خاطر ضعف سیستم ایمنی یا داشتن بیماری، در صورت ابتلا به کرونا ممکن است شرایط سخت‌تری برای بهبود نسبت به افراد جوان‌تر داشته باشند؛ تقویت جسمی و روحی سالمندان کمک می‌کند از ابتلای آن‌ها جلوگیری شود یا در صورت ابتلا، شرایط روانی و بدنی آن‌ها برای غلبه بر بیماری آماده باشد.
با توجه به شرایط موجود، خودمراقبتی و قرنطینه خانگی بهترین راه جلوگیری از شیوع بیشتر بیماری برای همه افراد، خصوصا سالمندان است. ما به‌عنوان فرزندان، آشنایان و حتی همسایگان افراد سالمند وظیفه داریم علاوه بر مراقبت از خودمان به این افراد هم به‌طور ویژه کمک کنیم که بتوانند در قرنطینه بمانند. در شرایط بحران کرونا، این کار نه فقط یک عمل اخلاقی و انسانی که یک وظیفه شهروندی است.
سالمندان امروز، کارگران، کارمندان، معلمان، مهندسان، پزشکان و متصدیان سایر مشاغلی بودند که سرمایه جوانی، علم و توان خود را در بدترین شرایط، هزینه کشور کرده‌اند. جامعه و امکانات و خدماتی که امروز ما در اختیار داریم، نتیجه تلاش آن‌هاست. افراد سالمند حتی اگر ناتوان و از کارافتاده هم باشند سربار نیستند؛ سرمایه خانوده‌ها و کشور هستند و وظیفه همه ماست در شرایطی که تلاش می‌کنیم سلامتی و اقتصادمان از این بحران، ضربه کمتری متحمل شود این قشر از جامعه را نیز به سلامتی از این بحران بگذرانیم.
در گام نخست، باید به تامین مایحتاج آن‌ها برای ایام قرنطینه اقدام کنیم و در خریدهای ضروری که برای خود انجام می‌دهیم نیازهای آن‌ها را هم جویا شویم و تهیه کنیم. بهتر است خودمان موارد تهیه شده را ضدعفونی کنیم و با اطمینان از سلامت، آن‌ها تحویل دهیم.
در صورتی که برای تحویل موارد خرید یا کمک دیگری، نیاز به مراجعه حضوری داریم، خود را ناقل قطعی کرونا فرض کنیم و تمامی موارد بهداشتی و احتیاطی را جهت منتقل نکردن ویروس به آن‌ها رعایت کنیم. اگر کمترین علایمی از بیماری در خود داریم از مراجعه خودداری کنیم و از دیگران در این زمینه کمک بخواهیم.
در تهیه لیست مایحتاج، از سالمندان بخواهیم که هر چیزی به غیر از موارد ضروری هم نیاز دارند اعلام کنند و تصور نکنیم وظیفه ما فقط تهیه اقلام ضروری است. در حدی که شرایط این روزها و امور احتیاطی اجازه می‌دهد، مواردی مثل مواد پخت یک غذای خاص یا دلخواسته آن‌ها را تهیه کنیم. داشتن روحیه و سلامت روانی به اندازه سلامت جسمی برای مقابله با بیماری مهم است.
بعضی از سالمندان ممکن است از لحاظ درآمد و معاش در تنگنا باشند و این روزها که هزینه‌های موارد بهداشتی هم به لیست هزینه‌های جاری اضافه شده، بهتر است تا در حد امکان خودمان این اقلام را برای آن‌ها تهیه کنیم و به بهانه لزوم در خانه ماندن آن‌ها، مایحتاج‌شان را با هزینه خودمان بخریم.
در صورتی که نوبت پزشکی برای معاینه دوره‌یی و تداوی دارند، با داکتر معالج آن‌ها تماس بگیریم و در حدی که برای سلامتی آن‌ها مضر نباشد این نوبت‌ها را به تعویق بیندازیم. در صورت لزوم مراجعه، با حفظ همه نکات بهداشتی و ایمنی، از هراس آن‌ها در مورد خروج از منزل و ابتلا به بیماری بکاهیم.
در اولین فرصت، گزارش مختصری از سابقه پزشکی، دواهایی که فعلا مصرف می‌کنند و حساسیت‌های احتمالی‌شان، تهیه کنیم که هم نزد خودشان و هم نزد ما باشد که در صورت ابتلا و لزوم مراجعه به مراکز درمانی، در اختیار درمانگر قرار بگیرد.
سایت‌های معتبر و شماره تماس‌هایی برای چک کردن علایم و وضعیت سلامت افراد در مورد کرونا در نظر گرفته شده است. این آدرس‌ها و شماره‌ها را ثبت و در دسترس داشته باشیم.
یک برنامه عملی و سریع برای شرایط ابتلای آن‌ها به بیماری کرونا داشته باشیم. شرایط جسمانی آن‌ها را در زمینه بیماری که دارند و علایم کرونا، به‌طور مرتب چک کنیم و با دیدن اولین نشانه‌ها با مراکز ارایه‌کننده خدمات مشاوره پزشکی، تماس بگیریم. سعی کنیم تا کارشناسان توصیه به مراجعه حضوری نکرده‌اند از بردن سالمندان به مراکز درمانی خودداری کنیم.
سالمندان هم مانند دیگران در جریان اخبار و آمار این بیماری قرار می‌گیرند و آمارهای ابتلا و فوت افراد هم سن و سال‌شان ممکن است برای آن‌ها ایجاد رعب و وحشت کند.
تلاش کنیم با ارایه آمارهای مثبت از افراد سالمند و حتی خیلی مسنی که بیماری را شکست داده‌اند، به آن‌ها روحیه بدهیم. از آن‌ها بخواهیم که خود را در معرض دریافت خبرها و شایعات قرار ندهند. کمک کنیم روال عادی زندگی را در پیش بگیرند و با رعایت نکات بهداشتی و ایمنی این روزها را سپری کنند.
در قسمت دوم این نوشته، به مواردی در زمینه گذران راحت‌تر این دوران برای سالمندان خواهیم پرداخت.
