منبع: گاردین/ استفانی گلینسکی در هرات/ مترجم: شریفه عرفانی
رایج بودن اعتیاد به مواد مخدر در بین بسیاری از مردان روستاها، باعث می‌شود همسران آن‌ها در پی راهکارهایی برای بقای خانواده خود باشند.
«آنیتا زید» که هشت سال پس از ازدواج، همسرش به تریاک و کریستال روی آورده است؛ اگر می‌توانست طلاق می‌گرفت؛ زیرا او (شوهرش) هنوز باوجود اعتیاد کار پیدا نکرده است.
زید که در ۱۴سالگی ازدواج کرده است می‌گوید افزون بر مراقبت از سه فرزندش، باید از همسر خود نیز مراقبت کند. «طلاق گزینه‌یی نیست که در روستاهای افغانستان بتوان روی آن حساب کرد؛ اما من سال‌ها قبل، از نظر روانی طلاق گرفته‌ام.» متاسفانه او تنها زنی نیست که به این‌گونه زندگی تن داده است.
در دهکده آن‌ها در «پشتون زرغون» – ولایت هرات، منطقه‌یی که مورد اختلاف دولت افغانستان و طالبان است – هر روز مردان بیشتری پس از دست‌وپنجه نرم کردن با اعتیاد، همسران خود را رها کرده و بار مراقبت از خانواده و تامین درآمد زندگی را بر دوش آن‌ها می‌گذارند. بسیاری از آن‌ها درنهایت، درآمد همسران‌شان را – که به‌سختی به دست آورده‌اند – برای خرید مواد مخدر به سرقت می‌برند.
جاده متصل‌کننده مرکز ولایت هرات به پشتون زرغون خراب و خالی از قرارگاه نظامی است. روستای زید یک گذرگاه است؛ یک موتر پولیس از یک سمت و طالبان از سمت دیگر. زید می‌گوید که در مرکز روستا، طرفین باهم درگیر می‌شوند.
اعضای بسیاری از خانواده‌ها عضو گروه طالبان و برخی نیز کارمند دولت هستند.
«ده‌ها تن از همسایگان من، با مشکلات مشابه درباره همسران معتادشان روبرو و درگیرند. بسیاری از آن‌ها در مرکز روستا، اغلب برای کشیدن تریاک جمع می‌شوند. طالبان از این موضوع خوش‌شان نمی‌آید؛ معتادان را توبیخ می‌کنند و می‌گویند: به خانه بروند.»
در بین جنگ و اقتصاد روبه‌زوال، فرصت‌های شغلی محدود شده است، طوری‌که بسیاری از مردان به دنبال کار در آن‌سوی مرزهای ایران هستند؛ از همان‌جاست که اغلب آغاز به کشیدن تریاک یا کریستال می‌کنند.
مصرف مواد مخدر در افغانستان شایع است. ارقام ملی مصرف مواد در این کشور در سال ۲۰۱۵، نشان می‌دهد که احتمالا بین ۲٫۹میلیون تا ۳٫۶میلیون نفر معتاد هستند؛ تقریبا یک‌نفر از هر ۱۰نفر در کشوری ۳۷میلیونی.
یک گرام تریاک (ماده قهوه‌‌رنگ نرم استخراج‌شده از خشخاش) با قیمتی حدود ۸۰افغانی (یک دالر) به فروش می‌رسد، قیمتی بسیار ارزان؛ زیرا حدود ۹۰درصد تریاک جهان هنوز در این کشور جنگ‌زده کشت می‌شود.
اداره مواد مخدر و جنایات سازمان ملل می‌گوید که تقریبا سالانه ۳۷۵تُن هرویین از افغانستان وارد بازار جهانی می‌شود.
در روستای زید -با مجموعه‌یی از خانه‌های گلی احاطه‌شده با مزارع سبز و درختان میوه- همسران مردان معتاد اکنون بر اساس یک ابتکار محلی، مشغول تولید زعفران هستند؛ آن‌ها امیدوارند بتوانند به اندازه کافی برای خرید غذا و فرستادن فرزندان خود به مکتب درآمدزایی داشته باشند.
هرچند طلاق غیرقانونی نیست؛ اما بسیاری از زنان این روستای محافظه‌کار می‌گویند این کار امکان‌پذیر نیست. در عوض، زنان در پی فرصت‌های شغلی بوده و درباره مشکلات خود با یکدیگر گفتگو می‌کنند.
زید می‌گوید: «من به فکر جدایی از او بودم؛ اما طبق قانون اطفالم به او تعلق می‌گرفتند.»
زید می‌گوید اگر می‌توانست جدا شود، هرگز دیگر به ازدواج مجدد فکر نمی‌کرد: «او صبح زود پس از خروج از خانه، اواخر شب بازمی‌گردد. وقتی در خانه است با کودکان مهربان است؛ اما ما به‌ندرت صحبت می‌کنیم و هیچ رابطه‌یی نداریم.»
زید یک سال گذشته نیز در مزرعه خود زعفران پرورش داده است. او پس از آموزش کاشت زعفران، برای کشت آن، پیاز زعفران دریافت کرده است.
داکتر نذیراحمد غفوری که انجمن توان‌بخشی و توسعه کشاورزی افغانستان (گروه محلی کوچک کمک‌کننده به زنان برای ایجاد شغل) را اداره می‌کند، می‌گوید با وجود این‌که زید در سال اول فقط ۱۵۰گرم از این گیاه گران‌قیمت را از قطعه زمین ۲هزار مترمربعی خود برداشت کرده است، باید برداشت این محصول را طی سال‌های بعدی افزایش دهد. به گفته او حداکثر تولید زعفران برای مزرعه‌یی به مساحت مزرعه او، ۲۵۰۰گرام است.
محصولات زراعتی باید به ازای هر گرام (۳۰)افغانی (۰٫۴۰ دالر) فروخته شود. بیشتر زعفران به خاور میانه، خلیج فارس و حتی اروپا صادر می‌شود.
وی می‌گوید: «بسیاری از همسران جوامع روستایی مجبورند در خانه بمانند؛ این یعنی عدم درآمدزایی. ما این مشاغل را به خانه‌های آن‌ها آورده‌ایم، این امر به‌ویژه در جوامعی مانند جامعه آنیتا، بسیار مهم است.»
زید می‌گوید: «حتی اگر بخواهم از حویلی خارج شوم نیز باید از شوهرم اجازه بگیرم. در غیر این صورت عصبانی می‌شود؛ اما او نمی‌داند چقدر پول به دست می‌آورم.» او روزانه سیصد افغانی (۴دالر) را خرج مواد مخدر می‌کند، اکثر اوقات این پول را قرض می‌گیرد. اگر او بداند مقدار کمی پس‌انداز دارم، آینده آموزش فرزندانم به خطر می‌افتد.»
افزون بر رشد زعفران، بی‌بی گل خیاط و کشاورز است. بی‌بی‌گل، مادر ۴۶ساله با معضل مشابهی روبرو است. او می‌گوید: «به‌علت اعتیاد همسرم، حتی مجبور شدم فرزندانم را سر کار بفرستم.»
به گفته وی، تجارت جدید اندیشه‌های خوبی را به ارمغان آورده است – و همین‌طور درآمد اضافی – گل می‌گوید: «من به‌تنهایی خانواده‌ام را مدیریت می‌کنم؛ هرچند اگر شوهر معتاد به مواد مخدرم بخواهد بازهم او تصمیم‌گیرنده اوست. بنابراین یاد گرفته‌ام چطور با این قضیه کنار بیایم.»
«در افغانستان، مردان باید برای خانواده‌های خود کار کنند؛ اما همیشه این‌طور نیست. من باید برای ]حمایت از[ فرزندانم قوی باشم، این یعنی معامله با شوهرم و اطمینان از تحصیل فرزندانم. این یک حس و غریزه درونی است؛ اما چاره‌یی جز مبارزه ندارم.»
منبع اصلی:
