دکتور علی نوری؛ استاد دانشگاه و پژوهشگر اجتماعی
اعتماد از جنبه‌های مهم روابط انسانی و اجتماعی در میان افراد، گروه‌ها و نهادهای اجتماعی است. در جریان تعاملات اجتماعی و کنش‌های متقابل بین افراد و گروه‌های اجتماعی، اعتماد نقش مهمی در ایجاد نظم و هم‌بستگی اجتماعی برعهده دارد.
از طرفی، اعتماد اجتماعی از عناصر مهم در پذیرش و هم‌دلی اجتماعی محسوب می‌شود و بسترساز تعاملات اجتماعی و مفهوم کانونی سرمایۀ اجتماعی است.
از نظر زتومکا، فرهنگ اعتماد، بیش از هر نظام سیاسی دیگر، در نظام دموکراتیک محقق می‌گردد. فرهنگ اعتماد، عمدتا بر پایۀ دو معیار پاسخ‌گویی و تعهد بنیان گذاشته می‌شود.
اعتماد اجتماعی، بستر تعاملات و روابط اجتماعی در جامعه است. از دیدگاه زیمل، اعتماد زمانی وجود خواهد داشت که انسان‌ها به افراد یا اصولی باور داشته باشند. اعتماد بیان‌کنندۀ این احساس است که میان تصور ما از یک موجود و خود آن موجود پیوند و وحدت معینی وجود دارد و ادراک ما از آن وجود از تداوم معینی برخوردار است.
از دیدگاه دورکیم، پایۀ اصلی هر نظم اجتماعی، عاطفه است و ریشه در وابستگی عاطفی به جمع و روابط عاطفی در جمع دارد. فرسایش اعتماد اجتماعی، موجب اختلال رابطه‌یی می‌شود. از دیدگاه چلبی اختلال رابطه‌یی، ممکن است به پنج صورت در جامعه بروز کند.
نخست؛ روابط موجود بین جمعیت کنش‌گران کم‌تر از روابط ممکن بین آن‌ها باشد.
دوم؛ روابط تعاملی و دوجانبه بین آن‌ها کاهش پیدا کند و در مقابل روابط یک‌جانبه و دستوری افزایش یابد.
سوم؛ تعدد و تکثر روابط بین افراد کاهش یابد.
چهارم؛ شدت روابط اجتماعی کاهش پیدا کند و پنجم، تنوع گروه‌ها و هویت‌ها در روابط اجتماعی کاهش یابد.
در صورتی که به هر دلیل روابط گرم و در عرض جامعه به سردی میل کند و احساس تعلق افراد و کنش‌گران به جامعه سست شود، میزان اعتماد اجتماعی و نظم هنجاری و تعهدات جمعی تضعیف می‌شود و در نتیجه استحکام اجتماعی خدشه‌دار شده و آسیب‌پذیری جامعه و افراد فزونی می‌گیرد. کاهش اعتماد اجتماعی به کاهش سطح روابط اجتماعی می‌انجامد که پیامد آن یاس اجتماعی، احساس عجز و تنهایی است.
اعتماد اجتماعی تحت تاثیر عوامل مختلفی تقویت یا تضعیف می‌شود که یکی از آن‌ها رسانه‌های جمعی است. رسانه‌های جمعی افزون بر اطلاعاتی که در اختیار مخاطبان قرار می‌دهند، تفسیر و تحلیل‌هایی ارایه می‌دهند که به تدریج بخشی از نظام معرفتی افراد را تشکیل می‌دهد. از این رو امروزه نگرش خوش‌بینانه و بدبینانۀ مردم به امور مختلف تا حد قابل ملاحظه‌یی، تحت تاثیر نوع و محتوای پیام‌های رسانه‌های جمعی ساخته و پرداخته می‌شود.
بدین ترتیب، اگر مردم اعتماد خود را نسبت به رسانۀ داخلی و ملی از دست بدهند، هماهنگی و انسجام نهادهای مختلف با مردم دچار اختلال می‌شود و نهادهای مسوول نمی‌توانند کارکردهای خود را به انجام برسانند، نتیجۀ این امر به بیگانگی بین مردم و نهادهای مسوول می‌انجامد و پیامد این عدم تعامل، هرج و مرج، آشفتگی، تشدید تعارض‌ها و تضادها بین مردم و حکومت و یا بخش‌های مختلف جامعه است.
