گمان نمی‌رود که با دوام مذاکرات تغییری در سیاست و امنیت کشور به وجود آید
طبق توافق هیات مذاکره‌کننده دولت و گروه طالبان، امروز سه‌شنبه شانزدهم جدی، دور دوم مذاکرات صلح به میزبان قطر در دوحه برگزار می‌شود. ظاهر امر این است که دو طرف برای ختم جنگ وارد دور دوم مذاکرات می‌شوند؛ اما این فقط یک روی سکه است. در روی دیگر سکه هر گروه به فکر این است که چگونه بتواند در راس هرم قدرت بایستد.
گذشته از این که جنگ افغانستان ابعاد خارجی دارد یا خیر، بیشتر افغان‌ها درگیر جنگ هستند و می‌توان گفت که این موضوع داخلی است. کافی‌ست دولت و طالبان دکمه توافق را فشار دهند تا همه چیز به پایان برسد.
البته باید خاطرنشان کرد که باریکی دیگری هم وجود دارد: وقتی که جنگ داخلی باشد، چرا باید با برگزار کردن مذاکرات در بیرون کشور به آن هویتی خارجی داد؟ این پرسش را دولت افغانستان چندی قبل پاسخ داد و پافشاری کرد که دور دوم مذاکرات باید یکی از ولایت‌های این کشور به انتخاب طالبان برگزار شود اما طرف مقابل پاسخ رد داد و همچنان تاکید کرد که باید مذاکره همچنان در خارج از مرزهای افغانستان ادامه یابد.
افزون بر آن، در رخصتی بیست روزه، هیات مذاکره‌کننده دولت با اقشار مختلف مردم دیدار کرد. دیدگاه‌های مختلفی را در خصوص چگونگی دور دوم مذاکرات را ثبت و جمع‌بندی نمود و در میز مذاکرات استفاده خواهد کرد. همچنین با رییس‌جمهور نیز دیداری داشت و در این دیدار رییس‌جمهور گفت که برای موفقیت در مذاکرات، هیات باید در روشنایی قانون اساسی به مذاکره بپردازد.
به تلگرام راه مدنیت بپیوندید
پیش از این که به چگونگی مذاکرات پرداخته شود، بهتر است که نگاهی به وضعیت کشور انداخته شود زیرا که نتیجه مذاکرات با جنگی که در کشور جریان دارد ارتباط می‌گیرد. این روزها تنور جنگ بیش از هرزمان دیگر داغ‌تر شده و جبهه‌ها هم در گوشه و کنار مملو از سربازان جنگی است. طالبان با شیوه‌های مختلفی از جمله انفجار موتربمب، حملات تهاجمی و ایجاد پوسته‌های بازرسی در شاهراه‌ها، در تلاش برای جنگ‌افروزی است. گمان‌ها بر این است که طالبان با تشدید جنگ می‌کوشند تا امتیاز بیشتری را در میدان مذاکره به دست آورند و در عین حال، دولت هم تلاش دارد که با مهار حملات طالبان، این گروه را وادار به پذیرش نظام موجود کند.
دیروز دوشنبه (۱۵جدی) مسوولان ارشد امنیتی جهت پاسخ‌گویی در مورد وضعیت جنگی، در مجلس نمایندگان حضور یافتند. ضیا سراج، رییس عمومی امنیت ملی خطاب به وکلای مجلس گفت که طالبان به توافق‌نامه‌یی که با امریکا بسته، پابند نیستند. به گفتۀ سراج، این گروه تاکنون بیش از ۱۸هزار حمله انجام داده و شماری از زندانیانی‌که آزاد شده‌اند نیز به جبهه جنگ برگشته‌اند؛ از جانب دیگر، طالبان تمرکز جنگ را به‌سوی جنوب و جنوب‌غرب کشور برده و سعی دارند که جایی برای رهبران‌شان در داخل کشور پیدا کنند.
عدم مقاطعه طالبان با القاعده
هم‌اکنون در بیش از بیست ولایت افغانستان جنگ جریان دارد که بیشترین آن شامل ولایا هلمند، کندهار، ننگرهار و در شمال و شمال‌شرق، کندز، تخار و بدخشان شامل می‌شوند. مشخص‌تر در ولایت ننگرهار، همین سه روز پیش در یک حمله هوایی هجده تن از جنگ‌جویان طالبان به شمول همکاران خارجی این گروه کشته شدند. این نشان می‌دهد که رابطه طالبان با گروه‌های تروریستی به ویژه القاعده همچنان پابرجاست. از جانب دیگر، مسعود اندرابی وزیر داخله در نشست مجلس نمایندگان از وضعیت امنیتی توضیحات ارایه می‌کرد، گفت که واحدهای تهاجمی عملیاتی متشکل از نیروهای اردو، پولیس و امنیت ملی تشکیل داده و در هرجایی‌که از حضور و حمله‌های تهامی طالبان اطلاعات برسد، این نیروها اقدام خواهند کرد و در عین حال، طالبان هم برای راه‌اندازی یک جنگ تمام‌عیار در بهار پیش‌رو آمادگی گرفته است.
مهم‌ترین دغدغه حکومت افغانستان و جامعۀ جهانی، ارتباط طالبان با گروه‌های تروریستی خارجی و چگونگی حمایت استخبارات کشورهای منطقه از این گروه است. این نگرانی‌ها هم‌زمان با شروع دور دوم مذاکرات صلح دوحه بالا گرفته. طالبان در حالی دور دوم مذاکرات را با جانب هیات مذاکره‌کننده دولت آغاز می‌کند که انتقادهای داخلی و خارجی از برقراری رابطه آن‌ها با گروه‌های تروریستی اوج گرفته است.
رییس عمومی امنیت ملی در این رابطه صریحا اعلام کرد که طالبان هنوزهم خلاف توافق‌نامه‌یی که با امریکا امضا کرده، با گروه‌های تروریستی خارجی ارتباط دارد. افزون بر سراج، مشاور امنیت ملی جوبایدن نیز در اظهاراتی گفت که تعهد طالبان برای قطع رابطه با القاعده باید در عمل ثابت شود، نه فقط در حد حرف.
جک سولیوان در مصاحبه با«سی‌ان‌ان» گفت که طالبان بر اساس توافق‌نامه تعهد کرده که با القاعده قطع رابطه می‌کند اما این موضوع عملی نشده است. او همچنان خاطرنشان کرد که بربنیاد توافق‌نامه طالبان و امریکا، این گروه باید خشونت‌ها را در افغانستان کاهش و با نیت نیک وارد مذاکره با حکومت افغانستان شوند و این توافق دو طرف است که منجر به دریافت راه حل سیاسی می‌شود.
دور دوم مذاکرات در سایه خشونت‌ها
تقسیم قدرت و برقراری آتش‌بس از آجندای اصلی دور دوم مذاکرات عنوان شده است. همچنین گفته می‌شود تامین آتش‌بس از سوی طالبان مشروط به تغییر در ساختارهای حکومت کنونی است و تا زمانی‌که این مساله برای‌شان روشن نشود، این گروه حاضر به تفاهم نخواهد بود.
در این رابطه برخی از کارشناسان می‌گویند که جریان جنگ، مذاکرات و روال عمومی سیاست از جانب دو طرف رابطه نزدیکی باهم ندارند، زیرا آجنداسازی برای گفتمان صلح و اقدامات طرفین روی پذیرش پیشنهادات همدیگر این‌که قدرت چگونه تقسیم شود، یک بحث کاملا تخنیکی است و در این بحث‌ها ارزش‌های جامعه و مردم افغانستان اصلا مطرح نیست.
بشیر بیژن‌پور، استاد دانشگاه می‌گوید: آن‌چه که دو طرف با آن دور دوم مذاکرات را شروع می‌کنند، دو هیات را مصروف خواهد کرد و زیاد احساس نمی‌شود که با دوام این مذاکرات، دولت و طالبان در مسیر کلان ملی متحد شوند و جریان سیاسی در افغانستان عوض شود.«آن‌چه تا به حال به نظر می‌رسد این که جریان مذاکرات در واقع وقت‌کشی است. برای طالبان اقدامات نظامی در زمستان سخت است، در حوزه‌های جنگی با نیروهای مسلح دولت تاب نمی‌آورند. آن‌ها(طالبان) کج‌دار و مریز راه می‌رود و حکومت پیش پای خود سنگ می‌ماند و از این نظر شفاف نیست.»
به گفتۀ وی، در توافق‌نامه امریکا و طالبان خروج کامل نیروهای امریکایی از افغانستان قید نشده است و هیچ صاحب‌نظری این موضوع را تایید نکرده؛ امریکا و طالبان صرفا اظهار کردند که جنگ بین‌شان متوقف شده و واشنگتن هم به صورت طبیعی نیروهایش را کاهش می‌دهد.
رحمت‌الله بیژن‌پور همچنان معتقد است که موجودیت نیروهای امریکایی در افغانستان وابسته به امنیت جهانی است. بنابراین طالبان تنها گروه جنگی نیستند بل ده‌ها گروه دیگر در گوشه‌های این کشور مصروف فعالیت‌های تروریستی هستند که امنیت جهانی را با مخاطره مواجه می‌سازد.
در ارتباط به خروج نیروهای امریکایی از افغانستان، مایک پمپئو وزیرخارجه امریکا در سخنان اخیر خود با اشاره به وضعیت این کشور افزود که طی یک سال گذشته هیچ امریکایی از سوی طالبان کشته نشده و نیز نیازی هم نیست که پس از این نیروهای امریکایی در افغانستان حضور داشته باشد. در پیوند به این موضوع، رحمت‌الله بیژن‌پور می‌گوید که در حملات طالبان، امریکایی‌ها تلف شده و ارقام تلفات نیروهای امریکایی از قبل هم وجود داشته است، بنابراین وزیر خارجه امریکا نباید دیپلماسی دروغ را رواج دهد.
سیدمهدی حسینی
