راه مدنیت: به مناسبت روز ملی خبرنگار در افغانستان؛ شماری از خبرنگاران می‌گویند: ساختاری این روز را نام نهاده که به آزادی بیان و حق دسترسی به اطلاعات باورمند نیست.
امروز ۲۷حوت مصادف است با روز ملی خبرنگار. درست دو سال پیش از امروز، کابینۀ حکومت وحدت ملی، این روز را به‌نام «روز ملی خبرنگار» در کشور مسما کرد و به شکل رسمی درج تقویم گردید.
در پیوند به این مناسبت، شماری از خبرنگاران کابل می‌گویند که این روز برای آنها مبارک نیست؛ زیرا ساختاری این روز را نام نهاده که به آزادی و حق دسترسی به اطلاعات باورمند نیست.
باعث حیات، یکی از خبرنگاران کابل به روزنامۀ راه مدنیت می‌گوید، حکومت در شش سال اخیر تا آخرین توان خود به محدودسازی و سرکوب آزادی بیان پرداخته است.
حفیظ‌الله سالنگی، یکی دیگر از خبرنگاران نیز به این مناسبت، نبود مصونیت جانی و شغلی، استثمار خبرنگاران در رسانه‌ها، آزار و اذیت جنسی آنها را از عمدۀ چالش‌ها فراروی خبرنگاران عنوان کرد.
او افزود که با توجه به چالش‌های فوق، گرامی‌داشت از روز ملی خبرنگار در کشور بی‌معناست. او همزمان با گرامی‌داشت از روز خبرنگار، ابراز امیدواری کرد که روزی فرا رسد تا چالش‌ها از شانه‌های خبرنگاران کاسته شود.
زهرا جویا، خبرنگار دیگری‌ست که او از سال۲۰۱۱ بدین‌سو مصروف کارهای خبرنگاری در کابل است. به مناسبت روز ملی خبرنگار، او می‌گوید که خبرنگار بودن در کشوری مثل افغانستان دشوار است، اما شغل خوشایندی است. «وقتی آدم وارد فاز خبرنگاری و کارهای رسانه‌یی شود، بسیار دشوار است که از این فاز خودش را بیرون کند.»
در همین حال، مسوولان نهادهای حامی رسانه‌ها می‌گویند که چالش‌های چون امنیتی، اقتصادی، دسترسی به اطلاعات و درون‌سازمانی هنوز هم علیه خبرنگاران پابرجاست.
مجیب خلوتگر، رییس اجرایی «نی» یا حمایت‌کنندۀ رسانه‌های آزاد به روزنامۀ راه مدنیت گفت که به‌دلیل چالش‌های امنیتی بیش از ۱۳۰خبرنگار مورد خشونت قرار گرفته و نیز به‌دلیل چالش‌های امنیتی حدود ۵۰رسانه از مدتی بدین‌سو از فعالیت‌های رسانه‌یی بازمانده‌ا‌ند.
او افزود: «مشکلات دسترسی به اطلاعات این است که در نتیجۀ آن، شاهد کاهش گزارش‌های تحقیقی باشیم. شاهد نامتوازن بودن گزارش‌های روزمره باشیم. این مشکلات از گذشته بوده و حالا هم است، امیدوارم که در آینده نباشد.»
رییس اجرایی نی، با اشاره به خشونت‌های اخیر علیه خبرنگاران تاکید کرد که متاسفانه خبرنگاران در یک سال اخیر شاهد دو مصیبت تازه بوده است: نخست اینکه خبرنگاران شاهد قتل‌های هدف‌مند بود و دوم، افرادی که در رسانه‌ها کار می‌کنند، نه تنها خودشان، بل اعضای فامیل‌شان نیز مورد حمله قرار گرفتند که حمله بر خانوادۀ بسم‌الله عادل ایماق در غور مصداق بارز این مصیبت است.
چگونگی عمل‌کرد نهادهای حامی خبرنگاران
برای حمایت از خبرنگاران و جامعۀ رسانه‌یی در افغانستان، نهادهای زیادی در این عرصه به وجود آمده است. کمیتۀ مشترک رسانه‌ها و حکومت، کمیسیون حق دسترسی به اطلاعات، کمیتۀ مصونیت خبرنگاران، فدراسیون ژورنالیستان، نی و سایر نهادهای دیگر از جمله نهادهایی هستند که برای حمایت از خبرنگاران تشکیل شده، اما با وجود این نهادها، مشکلات فراروی خبرنگاران کماکان به جای خود باقی است.
در این رابطه، نی بیان می‌کند که از یک‌سو اقداماتی را برای حمایت از خبرنگاران دادخواهی کرده و از سوی دیگر، فشارهای جدی را به نهادهای امنیتی و عدلی و قضایی وارد کرده است.
مجیب خلوتگر در این زمینه بیان کرد که چندی قبل، حکومت و به ویژه وزیر داخله تعهد داده بود که دستورالعمل امنیتی را برای خبرنگاران ارایه می‌کند؛ دستورالعملی که رسانه‌ها مطابق آن پالیسی امنیتی بسازد، اما این تعهد از سوی حکومت به فراموشی سپرده شده است.
مجیب خلوتگر همچنان در رابطه به رسیدگی پرونده‌های خشونت علیه خبرنگاران خاطرنشان کرد که فشارهای زیادی را به نهادهای عدلی و قضایی وارد کرده تا این پرونده‌ها جدی بررسی شود. او بر اساس آمارهای سارنوالی گفت که تاکنون ۲۶پرونده از سوی این نهاد بررسی شده و باقی این پرونده‌ها هنوز مورد رسیدگی قرار نگرفته است.
واکنش‌ها به حمایت از خبرنگاران
عبدالله عبدالله، رییس شورای عالی مصالحه قبل از سفرش به مسکو، روز ملی خبرنگار را به رسانه‌های کشور مبارک گفت. او در پیامی نوشت، حکومت دو سال پیش با درک تلاش‌ها و زحمات شبانه‌روز خبرنگاران و کارکنان رسانه‌یی و به‌منظور قدردانی از دست‌آوردهای چشم‌گیر جامعۀ رسانه‌یی، روز ملی خبرنگار را درج تقویم ساخت.
به گفتۀ رییس شورای عالی مصالحه، خبرنگاران و رسانه‌ها طی بیست سال گذشته در راستای نهادینه‌سازی آزادی بیان و تحقق ارزش‌های مردم‌سالاری از جان مایه گذاشته و در این راه قربانی‌های بی‌شماری پرداختند.
عبدالله همچنان تاکید ورزید که در یک سال گذشته بهترین‌های جامعۀ خبرنگاری در حملات تروریستی جان باخته، اما حملات وحشیانۀ تروریستی بالای انگیزه و فعالیت‌های رسانه‌یی تاثیر نگذاشت. «نقش رسانه‌های خصوصی و آزادی بیان در افغانستان در سطح منطقه کم‌نظیر است.»
همزمان با اوج تلاش‌ها برای تامین صلح در افغانستان، رییس شورای عالی مصالحه خاطرنشان ساخت که در گرماگرم مذاکرات صلح، متعهد است که از آزادی بیان و رسانه‌های کشور با تمام توان دفاع و حراست خواهد کرد.
در همین حال حمدالله محب، مشاور امنیت ملی نیز به مناسبت روز ملی خبرنگار در افغانستان گفت، حکومت همواره جهت انعکاس صدای مردم، حامی خبرنگاران بوده و برای اینکه مردم در خلای اطلاعاتی و ابهامات قرار نگیرند، مکانیزم‌های مختلفی ترتیب داده است.
حمدالله محب با بیان این مطلب گفت که در جریان یک‌سال گذشته روزنامه‌نگاران و رسانه‌ها با مشکلات زیادی مواجه شدند؛ زیرا گروه‌های تروریستی و برخی از سازمان‌های استخباراتی منطقه از فعالیت آزاد خبرنگاران هراس این را دارند که ممکن است، فعالیت‌های غیرقانونی آنها افشا شود. «از همین رو خبرنگاران و رسانه‌ها را مورد هدف قرار داده و همیشه در تلاش تخریب این دست‌آوردها هستند، اما دولت به فعالیت‌های آزاد رسانه‌ها باور دارد از آنها حمایت و محافظت می‌نماید.»
با این همه، در نتیجۀ خشونت‌های یک سال اخیر و سهل‌انگاری و بی‌توجهی حکومت در مسایل امنیتی، حدود ۹خبرنگار و کارمند رسانه‌یی در کشور جان باخته و ده‌ها خبرنگار دیگر یا وظیفه‌شان را ترک کرده و یا هم کشور را ترک کرده‌اند.
سید مهدی حسینی
