زنان در خاورمیانه و شمال آفریقا می‌گویند که معیارهای اجتماعی باعث می‌شود آنها نتوانند در مورد آزار در شبکه‌های اجتماعی صحبت کنند در حالی که قرنطینه باعث شده آزار جنسی از سرک‌ها به فضای مجازی راه پیدا کند
منبع: گاردین
ترجمه: گروه ترجمه راه مدنیت
اولین تصویر پورنوگرافی دریافتی شوک زیادی به آمال وارد کرد. او با وحشت به صفحه تیلفون نگاه می‌کرد. تا پیش از این، او مودبانه به موی‌سفیدی که در فیسبوک برای او پیام می‌فرستاد، پاسخ داده بود و امیدوار بود که جواب‌های مختصر یک کلمه‌یی، سوالاتش را در مورد زندگی‌اش را متوقف کند.
اما تصاویر زننده‌‌یی به دنبال پیامها روان شد؛ برخی از مجله‌های پورنوگرافی بودند، و بعضی نگاره‌های جنسی خود پیرمرد. دختر جوان ۲۱ساله، محصل دانشگاه در اردن، می‌گوید: «من خودم را سرزنش کردم و احساس کردم که خودم باعث شده‌ام زیرا به او جواب داده بودم.»
آمال از ترس اینکه فامیلش او را مجازات کنند و دسترسی او به شبکه‌های اجتماعی را مسدود کنند، پیامها را از پیش خود مخفی نگه می‌داشت. او به دوستان دختر اعتماد نمی‌کرد. «تصاویر بسیار بد بودند. من نمی‌توانستم به کسی بگویم زیرا در آن صورت آنها می‌پرسیدند که چرا این مرد تو را انتخاب کرده و فکر می‌کردند شاید من او را تشویق کرده‌ام.»
ترس‌های مشابه باعث خاموش شدن بسیاری از زنان و دختران می‌شود که به دلیل افزایش آزار و اذیت دیجیتلی در خاورمیانه و شمال آفریقا، مورد آزار آنلاین قرار می‌گیرند. در ۹ کشور منطقه، از جمله اردن، یک نظرسنجی سازمان ملل متحد نشان داد که آزار و اذیت آنلاین بیشترین نوع خشونت علیه زنان در طی قرنطینه است. طبق نظرسنجی دیگری از سوی سازمان ملل، فاصله اجتماعی و سایر محدودیت‌های کرونا سواستفاده‌کنندگان را به سمت شبکه‌های اجتماعی به عنوان یک فضای جدید برای آزار و اذیت زنان سوق داده است.
این یک توهین مضاعف به زنان است، که هم باید با اثرات سواستفاده آنلاین مقابله کنند و هم ترس از سرزنش قربانیان توسط فامیل و جامعه خود.
دکتر ابراهیم آکل، مدیر انستیتوی سلامت خانواده در بنیاد ملک حسین در اردن، می‌گوید: «در یک جامعه سنتی مانند جامعه ما، فامیل‌ها به این موضوع رسیدگی می‌کنند و دختر را نه به حیث یک قربانی، بل به عنوان کسی که اجازه داده این مساله اتفاق بیافتد، می‌بینند. در نهایت این دختر است که قربانی خشونتی دیگر خواهد شد.»
«اغلب دختران می‌ترسند که به والدین خود این مساله را بگویند. همین باعث آسیب‌پذیری بیشتر آنان می‌شود و اشخاص آزارگر از این امر برای کنترول بیشتر بر آنها استفاده می‌کند.»
برای بسیاری از زنان، این معضل در ابتدا با یک مکالمه معمولی در گروه‌های فیسبوکی آغاز می‌شود و سپس به صحبت خصوصی در مسنجر یا واتسپ منتقل می‌شود.
هدیل عبدالعزیز، مدیر اجرایی مرکز سارنوالی برای کمک‌های حقوقی در اردن، می‌گوید: «گاهی اوقات آزارگر و قربانی یک دوست مشترک دارند یا شخصی از دانشگاه است. در ابتدا همانند یک مکالمه معمولی شروع می‌شود، سپس همه چیز از کنترول خارج می‌شود و جنبه جنسی پیدا می‌کند.»
بیشتر اوقات، زنان پس از تهدید شدن و یا بلک میل- یکی از رایج‌ترین انواع جرایم الکترونیکی در اردن- به دنبال کمک می‌گردند. عبدالعزیز می‌گوید: «آزارگر تهدید می‌کند که به فامیل زن در مورد رابطه آنها خواهد گفت یا با انتشار عکس‌های شرم‌آور، وی را در معرض خطر خشونت خانگی و به اصطلاح «جنایات ناموسی» قرار خواهد داد.
بسیاری از قربانیان آزار و اذیت آنلاین، پس از اطلاع یافتن فامیل‌هایشان، به خطوط تلیفون اضطراری خشونت خانگی متوسل می‌شوند.
اریج سومرین، مددکار اجتماعی در موسسه صحت خانواده اردن می‌گوید: « واکنش فامیل‌ها بسیار بد است. آنها دختران را تنبیه بدنی می‌کنند و می‌گویند شما با گشودن راه ارتباطی با این مرد، خود را در معرض این خشونت قرار داده‌اید.»
این فشار می‌تواند تاثیرات مخربی بر سلامت روان زنان داشته باشد؛ خشونت آنلاین با افسردگی و در برخی موارد خودکشی مرتبط است.
حورا حسن جمول، مددکار اجتماعی در تشکیلات لبنانی Abaad، که برای برابری جنسیتی فعالیت می‌کند، می‌گوید: فامیل‌ها فکر می‌کنند که این تنها راه حل مشکل است. دختران و زنان دچار اضطراب می‌شوند و نمی‌دانند به چه کسی بگویند؛ آنها سردرگم می‌شوند.»
اعلا*، که در لبنان زندگی می‌کند، مجبور شد خانه خود را تغییر دهد زیرا صاحبخانه‌اش، که پیشتر در واتسپ با پیام‌های جنسی او را آزار می‌داد، جلوی در خانه‌اش ظاهر شد. این زن جوان ۳۳ساله می‌گوید: «من در حال شاور گرفتن بودم و اطفال اجازه داده بودند او وارد شود. درب حمام ما قفل نمی‌شود و او در حالی که من برهنه بودم، آن را باز کرد.»
اعلا با وحشت جیغ کشیده و به سمت آب برگشته است. «وقتی جیغ زدم او فرار کرد. فرزندانم وحشت کرده بودند.»
در آن زمان اعلا از همسرش جدا شده، احساس ترس و تنهایی می‌کرد و نمی‌توانست با هیچ کس در مورد فلم‌ها و پیام‌های شنیع جنسی که برای او ارسال می‌شد، چیزی بگوید. بعد از بلاک کردن شماره آن مرد، او شروع به تعقیب اعلا کرده بود. او می‌گوید: «من نگران دخترم هم بودم، دیگر احساس امنیت نمی‌کنم.»
نیروهای امنیتی داخلی لبنان در طول سال ۲۰۲۰ افزایش ۱۸۴درصدی جرایم انترنتی را ثبت کرده‌اند که ۴۱درصد آنها علیه دختران و زنان جوان بین ۱۲تا ۲۶سال انجام شده است.
حیات میرشاد، یکی از بنیانگذاران گروه فمینیستی Fe-Male در لبنان، می‌گوید: «بحران کووید باعث شده محیط‌های انترنتی مختلفی، به عنوان تنها راه ارتباطی برای ادامه زندگی شخصی و حرفه‌یی برای ما باشند. متاسفانه، ما شاهد هستیم خشونت‌هایی که در دنیای آفلاین تجربه می‌کردیم اکنون به دنیای آنلاین بسط پیدا کرده است.»
در مصر نیز شیوع بیماری کرونا، تغییراتی را که قبلا در جریان بود، تشدید کرده و باعث انتقال آزار و اذیت از خیابان به شبکه‌های اجتماعی شده است.
از شکایات دریافت شده توسط مرکز راهنمایی و آگاهی حقوقی زنان در مصر، ۷۰درصد مربوط به آزار و اذیت آنلاین است – ۲۵درصد قبل از کرونا.
ردا الدانبوکی، مدیر اجرایی این سازمان، می‌گوید در برخی موارد، مجرمان حتی از دستگاه‌های مخصوص برای هک و دسترسی به تلیفون یک زن و سرقت تصاویر وی استفاده می‌کنند.
در صورت آشکار شدن سواستفاده آنلاین، بسیاری از خانواده‌ها از ترس ایجاد ننگ در اجتماع، دسترسی زنان به انترنت را محدود کرده و یا تلیفون‌های آنها را توقیف می‌کنند.
الدانبوکی می‌گوید: «برخی خانواده‌ها حتی از ترس اینکه مورد آزار قرار نگیرند، حتی اجازه نمی‌دهند دخترشان به شکل آنلاین تحصیل کند.»
مصر، مانند لبنان و اردن، قوانینی علیه آزار و اذیت آنلاین دارد؛ اما اگر خانواده و دوستان قربانی این موضوع را بفهمند، قوانین برای محافظت از زنان کافی نیست.
در اردن، پرونده امال به واحد جرایم انترنتی در بخش امنیت عمومی کشور ارجاع شد و آزارگر مجبور شد اسنادی را امضا کند که قول می‌دهد دیگر هرگز با او تماس نگیرد، اما او دیگر در گروه‌های آنلاین که قبلا از بحث در مورد مسایل اجتماعی و حقوق زنان لذت میبرد، همانند گذشته صریح نیست.
او می‌گوید: «من دیگر آنچنان در بحث‌ها شرکت نمی‌کنم و عقایدم را به اشتراک نمی‌گذارم، نمی‌خواهم مرد دیگری این تجربه را تکرار کند، ترسناک است.»
پی‌نوشت:
* اعلا، اصالتا اهل حمص در سوریه، برای محافظت از هویت خود از نام مستعار استفاده می‌کند.
