راه مدنیت: مدیر کل امور اتباع و مهاجرین خارجی وزارت داخلۀ جمهوری اسلامی ایران در گفتگو با رسانه‌های داخلی این کشور گفته که «با وجود اطلاع‌رسانی لازم برای مشارکت در طرح سرشماری شهروندان افغانستانی و همین‌طور دو بار تمدید اجرای این طرح، اما هم‌چنان برخی از آنان به ما و طرح سرشماری اعتماد نکرده و در این طرح شرکت نکردند که این افراد به‌عنوان “تبعه غیر مجاز” شناخته شده و باید این کشور را ترک کنند.»
وی با اشاره به این موضوع که «در زمان حاضر پنج میلیون مهمان افغانستانی از طیف‌های مختلف در کشور حضور دارند»، افزوده: «پس از تحولات سال گذشته در افغانستان، حدود یک میلیون و ۶۰۰ هزار نفر از اتباع این کشور وارد ایران شده‌اند که بخشی از آنها را نخبگان افغانستانی تشکیل می‌دهند.»
صادق رضادوست، با اشاره به اجرای طرح سرشماری سال‌های ۹۵ و ۹۶ اتباع افغانستانی و یا کسانی که اوایل امسال وارد ایران شده‌اند گفته: «این طرح سرشماری با هدف بازشماری و به‌روزشدن اطلاعات، ساماندهی، شناسایی و برنامه‌ریزی برای اتباع افغانستانی جدید انجام شده است.»
مدیر کل امور اتباع و مهاجرین خارجی وزارت داخله ایران ادامه داده که «بسیاری از اتباع افغانستانی که بعد از تحولات اخیر این کشور وارد ایران شده‌اند شرایط لازم برای تحصیل را نداشتند و تلاش شد در کنار تامین امکانات آموزشی نیاز آنان به خدمات بهداشتی و پزشکی، اسکان، اشتغال و معیشت نیز تامین شود.»
رضادوست توضیح داده که «بر اساس سرشماری انجام‌شده حدود ۲میلیون و ۶۰۰هزار نفر از اتباع افغانستانی بازشماری و شناسایی جدید شده و به آنها برگه‌های موقت اقامت جمهوری اسلامی (برگه حضور موقت در این کشور) داده شده و تا ۳۰ماه جدی حضور، اقامت و برخی خدمات ارایه‌شده به آنها قانونی و موجه است و می‌توانند در این کشور حضور داشته باشند.»
بر اساس یادآوری وی، پس از آن مقدمات کار برای ارجاع این گروه از اتباع به کمیسیون ساماندهی برای تصمیم‌گیری در مورد آنها انجام می‌شود بر این بنیاد همه اتباعی که در کشور مشغول به کار هستند و زندگی دارند می‌مانند و برخی دیگر که شرایط لازم را ندارند هرچند جمعیت آنها بسیار کم است به کشور خود بازمی‌گردند.»
به گفته رضادوست، «در ۹ماه گذشته ۴۰۰هزار نفر از اتباع افغانستانی که شرایط لازم برای ماندن در کشور را نداشته‌اند به صورت داوطلبانه به کشور خود بازگشتند؛ البته این جمعیت سیال است.»
وی در بخش دیگری از سخنانش با بیان اینکه با تلاش جمهوری اسلامی، امکان تحصیل برای همه اتباع خارجی فراهم است گفته که «تا قبل از تحولات اخیر کشور افغانستان، ۵۵۲هزار دانش‌آموز از این کشور در کنار دانش‌آموزان ایرانی مشغول به تحصیل بودند و امروز پیش‌بینی می‌شود این جمعیت به ۷۰۰هزار نفر برسد.»
وی افزوده که «همچنین از حدود ۱۵۰هزار دانشجوی خارجی ۵۷تا ۵۸هزار دانشجوی اتباع افغانستانی در کشور حضور دارند و آن‌هایی که سواد نداشتند نیز از امکانات سوادآموزی بهره‌مند شدند.»
افزون بر این به گفته رضادوست، «برای ۱۵۰هزار نفر از اتباع افغانستانی دفترچه سلامت صادر شده و مانند همه ایرانیان از خدمات درمانی رایگان بهره‌مند هستند.»
با سقوط افغانستان به دست گروه طالبان و تسلط این گروه بر امور کشور، شمار زیادی از افغانستانی‌ها به کشورهای ایران، پاکستان و تاجیکستان مهاجر شدند. ناامنی، فقر، بیکاری، غصب خانه و زمین، نبود درس و تحصیل برای دختران و زنان، به گفته کارشناسان امور، از عوامل اصلی ترک ناخواسته و اجباری دیار و زادگاه مردم افغانستان شمرده می‌شوند که در نزدیک‌ترین اقدام ممکن، به سمت کشورهای همسایه سرازیر می‌شوند.
سهیل غوری
