سرانجام حکومت وحدت ملی موفق شد در آغاز سال روان خورشیدی بازسازی قصر تاریخی دارالامان را آغاز کند. اکنون که مرحلۀ آغاز بازسازی قصر دارالامان به اتمام رسیده، روزانه حدود 110 مهندس و انجنیر و کارگران عادی در بازسازی قصر تاریخی دارالامان مصروف کار هستند.
جالب است که در بازسازی این مکان تاریخی 25درصد کار به دوش خانم‌ها محول شده است. یعنی 27 خانم در بخش‌های مختلف مدیریتی و عملیاتی این پروژه مهم مصروف کار استند.
انجنیر حمیدالله محمدی؛ معاون پروژۀ بازسازی قصر دارالامان می‌گوید که کار این پروژه در ماه ثور سال روان خورشیدی از پاک‌کاری و تحکیم‌کاری برای رفع خطر آغاز شد. به قول او اکنون مرحله آغازین کار به اکمال رسیده و پروژه در آستانه تطبیق مرحله دوم خود قرار دارد.
محمدی به راه مدنیت گفت: « 25درصد کار اینجا به خانم‌ها تعلق دارد و خانم‌ها بخش عمدۀ کار ما یعنی بخش مهندسی را پیش می‌برند. ما اینجا چهار دیپارتمنت داریم، دیپارتمنت مهندسی، دیپارتمنت ساختمانی و استرکچر، دیپارتمنت میخانیک و دیپارتمنت برق.»
حسن کار در این است که پروژه بازسازی قصر دارلامان را مجموعه‌یی از مهندسان و انجنیران افغان مدیریت و رهبری می‌کنند.
به گفتۀ محمدی، همۀ کسانی که اینجا به حیث مسوول یک بخش یا مهندس و انجنیر کار می‌کنند در واقع ماموران وزارت شهرسازی و مسکن هستند.
به قول محمدی، قرار است این این پروژه در مدت پنج سال یعنی تا سال 1399 با هزینۀ پیشی‌بینی‌شده 20 میلیون دالری به پایه اکمال برسد. در این پروژه بازسازی تمام قصر دارالامان در نظر گرفته شده است.
بازسازی مکان‌های تاریخی عمدتن ایجاب یک کار مهندسی- فرهنگی، خاص و حساس یا همان معماری هنری تاریخی را می‌کند، ولی به گفته محمدی، آنچه در ساختمان قصر دارالامان به‌کار گرفته شده بود امروزه نیز قابل دسترس است و چندان دشوار نمی‌نماید.
هرچند او اذعان می‌دارد که برخی از عناصر ویژه در ساختمان قصر دارالامان وجود داشته، اما حالا از آن اثری دیده نمی‌شود و نیاز است با تحقیق و احتیاط با قضیه برخورد شود. قبلن برخی از حوضچه‌ها و مجمسه‌هایی اطراف قصر وجود داشتند که حالا دیده نمی‌شوند و در برخی موارد حتا اثرش نیز نابود شده است. در چنین موارد دقت بیشتر نیاز است.
کار بازسازی پروژه قصر تاریخی دارالامان تحت نظر وزارت‌های شهرسازی و اطلاعات و فرهنگ پیش برده می‌شود.
به گفته وی، در نظر است اتاق کار رسمی شاه امان‌الله به همان شکل اولی‌اش همراه با مجسمۀ سه‌بعدی شاه امان‌الله حین انجام کار با تمام وسایل کاری‌اش اعمار گردد.
محمدی می‌گوید که در ساختمان اصلی قصر 150 اتاق وجود دارد که شامل همۀ بخش‌های مورد نیاز می‌شود، از سالون‌های کنفرانس تا اتاق‌های شخصی شاه و دفتر کاری وی. همۀ این اتاق‌ها که در سه منزل اعمار شده‌اند حالا نیز در سه کتگوری قابل بازسازی هستند.
محمدی می‌افزاید: « منزل اول حدود 60 درصد سالم باقی مانده است، منزل دوم بیشتر تخریب شده، ولی منزل سوم حدود 70درصد تخریب شده است.»
محمدی می‌گوید که تلاش خواهد شد در ساختمان اصلی قصر تغییرهایی وارد نگردد، ولی چون این قصر به منظور استفاده برای موزیم ملی بازسازی می‌گردد، این احتمال وجود دارد که در بخش‌هایی از قصر در سازه‌های داخلی تعمیر تغییرهایی رونما گردد.
او همچنان تاکید می‌کند که نیازهای امروزی موزیم ملی برای نگهداری از میراث‌های تاریخی کشور در بازسازی قصر دارالامان در بخشی که قرار است ویژۀ موزیم مرمت گردد به‌طور قطع در نظر گرفته خواهد شد.
حضور زنان مهندس در بازسازی این پروژه تاریخی
شاید این اولین باری‌ست که به شماری از خانم‌های جوان دارای تحصیلات مهندسی و انجنیری در پروژه بازسازی یک مکان تاریخی سهم داده می‌شود. آنچه را رییس‌جمهور غنی بارها شعار داده، ممکن از این گونه جاها تطبیق گردد، ولی روی هم‌رفته این حضور هم از جانب مردم مورد استقبال است و هم به لحاظ رسیدن به یک جامعۀ مطلوب اقتصادی- اجتماعی ضروری و نیاز حساب می‌شود.
معصومه دلی‌جم؛ مسوول بخش مهندسی پروژه بازسازی قصر دارالامان می‌گوید که نقش خانم‌ها در بازسازی این مکان تاریخی موثر و جدی است و در بخش‌هایی که مسوولیت دارند دوشادوش آقایان کار می‌کنند. وی می‌افزاید که ما در این پروژه خانم‌هایی را داریم که در بخش‌های مختلف مثل برق، ساختمان و… کار می‌کنند.
او اذعان می‌دارد که سهم‌گیری برخی از خانم‌های انجنیر و مهندس در پروژۀ بازسازی قصر دارالامان این نکته را به جامعه می‌‍‌‌رساند که زنان در هر بخش می‌توانند همسان با مردان کار نمایند.
او تاکید می‌کند در میان خانم‌هایی که در بازسازی دارالامان کار می‌کنند افراد با تخصص مهندسی آبدات تاریخی نیز وجود دارند.
وژمه خرم؛ یکی دیگر از خانم‌های جوانی‌ست که در این پروژه کار می‌کند. وی نیز با شوق از سهم گرفتن در این پروژه استقبال می‌کند و تاکید دارد که شاید حضور زنان در این پروژه سمبولیک و نمادین به مردم القا شده باشد، ولی واقعیت این است که تعداد خانم‌هایی که اینجا کار می‌کنند به‌طور جدی کارهای عملیاتی مهمی را انجام می‌دهند.
او می‌افزاید که خانم‌ها در این پروژه هیچ امتیاز خاصی را به‌دست نمی‌آورند و فقط با همان امتیازهای تعریف‌شده یک مامور دولتی در چوکات وزارت شهرسازی کار می‌کنند.
طرح ابتدایی قصر دارالامان در آغاز حکومت شاه امان‌الله توسط برخی از مهندسان فرانسوی ریخته شده بود، ولی از سال 1918 تا 1920 توسط یک گروه 20 نفره از مهندسان و انجنیران آلمانی تطبیق و عملی گردید.
این قصر باشکوه تاریخی در مدت سه دهه جنگ‌های پی‌هم داخلی مورد اصابت صدها راکت و ده‌ها بمب قرار گرفت، تا آنجا که حالا برای بازسازی مجددش 20 میلیون دالر هزینه و 5 سال کار نیاز است.
هرچند حدود سه سال قبل در زمان انجنیر محمدیونس نواندیش؛ شهردار پیشین کابل، اکونتی با وبسایتی تبلیغاتی برای جمع‌آوری هزینۀ بازسازی قصرهای دارالامان، چهل ستون و تاج بیگم ساخته شده بود و در آغاز این حرکت مقداری قابل ملاحظه‌یی پول نیز در آن اکونت جمع شده بود، ولی معلوم نیست سرنوشت آن پول‌ها و آن اکونت چی شد؟
سید امین بهراد/ راه مدنیت
