دسترسی ناعادلانه و ناممکن به معلومات(به بهانه روز بینالمللی مطبوعات)
امروز سوم می مصادف است با روز بینالمللی مطبوعات که همهساله در جهان این روز گرامی داشته میشود.
در یکونیم دهه اخیر رسانهها رشد کمی و کیفی چشمگیری کرده و در عرصه رسانهگری تحول گسترده رونما شده است.
براساس آمار نهادهای مسوول، هم اکنون ۵۵ شبکه تلویزیونی، ۱۵ شبکه تلویزیونی دیگر مجوز فعالیت گرفته یا در حال گرفتن جوازاند، ۱۷۰ شبکه رادیویی، بیش از ۱۵۰۰ نشریه چاپی شامل روزنامه، هفتهنامه و …، ۹آژانس خبری و بیش از ۱۰۰۰ مطبعه آزاد مصروف طبع و نشراند.
همچنان به اساس گفتههای وزارت مخابرات نزدیک به دومیلیون نفر در کشور به انترنت دسترسی داشته و در شبکههای اجتماعی فعالاند. از این رقم حدود ۵۰۰۰ وبلاگ و وبسایت توسط افغانها ایجاد شده که این وضعیت در سطح منطقه بینظیر است.
ارقام فوق نشان میدهند در یکونیم دهه اخیر تحول عظیمی در حوزه رسانه و رسانهگری در کشور به میان آمده و بیتردید، فعالیت این رسانهها در حوزههای مختلف حیات جمعی اثرهای جدی و گسترده داشتهاند.
شبکههای اجتماعی و رسانههای آنلاین (وبسایتها) در این میان نقش بارزتری در روندهای سیاسی و اجتماعی بازی میکنند.
با این همه، چالشهایی نیز فراروی رسانهگری و رسانههای آزاد وجود دارد که نگرانکننده هم است. عدم مصونیت کارگزاران و کارمندان رسانهها از عمدهترین چالشهاییاند که در برابر کار رسانهگری عرض وجود کرده است. این مشکل در سالهای پسین نه تنها کاهش نیافته؛ بل جدیتر شده است.
دادستانی کل کشور، روز دوشنبه ۱۱ ثور در نشستی خبری گفت که تاکنون ۶۷۹ مورد خشونت در برابر خبرنگاران توسط یک کمیته خاص مورد بررسی قرار گرفته است. این قضایا ۶۰ واقعه قتل، ۴۶واقعه جراحت، ۲۲۲رویداد لتوکوب، ۸۴ مورد بازداشت، ۲۹ مورد اختطاف و ۲۳۸ مورد اهانت به خبرنگاران را شامل میشوند.
این در حالی است که نهاد حمایت از رسانههای آزاد یا «نی» پیشتر گفته بود که تنها در سال ۱۳۹۵ بیش از ۴۰۰ قضیه خشونت علیه خبرنگاران در این نهاد ثبت شده است.
فقط خشونت، قتل و تهدید خبرنگاران مشکل نیست؛ بل به دلیل نبود یارانه یا کمکهای لازم مالی، شماری از رسانههای غیروابسته با کمبود منابع مالی به شدت درگیرند. در مواردی این رسانهها از شمار کارمندان خود کم کرده و یا متوقف شدهاند.
این رسانهها یا باید متوقف شوند و یا هم کمکهایی دریافت کنند که به صلاح مملکت و جامعه نیست. چنانچه مواردی از رسانهها، بودجههای خود را از کشورهای همسایه دریافت میکنند و در خدمت منافع تبلیغی و پروپاگندایی آنان قرار میگیرند.
شمار اینها شاید بیشتر از دهها رسانه باشد. ادامه چنین وضع در حالی که دستآوردهای یکونیم دهۀ رسانهگری در کشور را خاکستری مینماید، به صلاح مردم و جامعه نیز نخواهد بود.
مورد دیگری که برای بهبود اوضاع رسانهگری به عنوان یک چالش نامریی عمل میکند، برخورد چندگانه نهادهای دولتی با رسانههاست.
در حالی که برخی از سخنگویان نهادهای دولتی در عقب دروازههای برخی از رسانهها تخت خواب گذاشتهاند اما به تلیفون شمار دیگر از رسانهها تا هفتهها جواب نمیدهند.
رسانهیی که با دولت دست به یخن نمیشود، در چندین ماه قادر به گرفتن اطلاعات لازم از نهادهای دولتی نیست. در حالی که شمار دیگر از رسانهها، میتوانند منابع اطلاعرسانی و معلوماتی نهادهای دولتی را چون کارمندان یک اداره استفاده کنند.
روی همرفته به همان میزان که رسانهگری و رسانهها در یکونیم دهه اخیر در کشور رشد کرده، به همان پیمانه تهدیدها و چالشهایی نیز فراروی خود دارد.