اولین کارگوی هوایی افغانستان و هند روز دوشنبه از کابل به مقصد دهلی انجام شد. یک‌سال پیشتر از این توافق‌نامه سه‌جانبه چابهار میان افغانستان، ایران و هند امضا گردید.
افغانستان کشور محاط به خشکه است که بیشترین مرز را با پاکستان دارد و حجم بالایی از صادرات و واردات ما از بندرها و مرزهای متعلق به پاکستان صورت می‌گیرد.
کشور ما که در طول تاریخ به شکل سنتی واردات و صادرات خود را از بنادر پاکستانی انجام داده است، همیشه بیش از کشورهای دیگر از این رهگذر به پاکستان متکی بوده است. چنان که با مسدود شدن این بنادر و مرزهای گهگاهی میان دو کشور، ما عملا در محاصره اقتصادی قرار گرفته‌ایم.
در یک‌ونیم دهه اخیر نیز پاکستان همیشه از این بنادر به عنوان یک حربه سیاسی علیه افغانستان استفاده کرده و بارها، مرزهای تجاری مشترک را به روی افغانستان مسدود کرده است. در ظرف شش‌ماه گذشته پاکستان بیش از سه بار مرزهایش را به روی افغانستان مسدود کرده است. در ماه حوت سال ۱۳۹۵«تورخم» بزرگترین گذرگاه مشترک دو کشور بیش از ۲۰ روز توسط پاکستان مسدود گردید، طوری که حتا به بیمارانی که آن طرف مرز بودند نیز اجازه عبور از مرز داده نشد. در آخرین مورد هم حدود یک هفته پیش مرز سپین‌بولدک برای چند مرز توسط مرزبانان پاکستانی به روی تجارت و ترانزیت مسدود شد.
با این وصف افغانستان در طی سال‌های اخیر در فکر راه چارۀ دیگری بوده است. هرچند بازارهای آسیای میانه همیشه به روی افغانستان باز بوده‌اند، ولی این بازارها به‌دلیل محدودیتی که دارند همه نیازهای ما را تکافو کرده نمی‌توانند.
پس از تلاش‌ها و بنا به خوش‌بینی‌های دو کشور هند و ایران، سال قبل (درست اوایل جوزای ۱۳۹۵) بود که توافق‌نامه سه‌جانبه بندر تجارتی چابهار توسط رهبران سه کشور افغانستان، ایران وهند در تهران به امضا رسید.
در آن زمان نرندرا مودی؛ نخست‌وزیر هند وعده یک‌صد میلیون دالری را برای اعمار تاسیسات لازم در این بندر داد و تا حدودی کارهای ابتدایی‌اش هم شروع گردیده است.
این یک حرکت اقتصادی موثر و مفید و دارای پیش‌زمینۀ گسترده‌یی است، تا جایی که پاکستانی‌ها را دست‌وپاچه کرد و به فکر تعدیل روابط بازرگانی با افغانستان شدند. اما از اینکه پاکستان بارها قوانین بین‌المللی تجارت و توافق‌نامه‌های تجاری دو کشور را نقض کرده است، هرگز قابل اعتماد نیست.
از آنجا که دیدگاه هند بر بندر چابهار علاوه بر بعد اقتصادی‌اش، دارای بعد سیاسی نیز است، تا رسیدن به مرحله اجرایی شدن کامل این بندر، هند در تلاش راه انداختن یک دهلیز هوایی برای ترانزیت کالای افغانستان به بازارهای هند و از آن طریق به بازارهای بین‌المللی شد.
راه‌اندازی کارگوی هوایی افغانستان هند که اکنون به مرحله اجرا رسیده، پاسخ محکمی در برابر پاکستان است. شاید به دلیل هزینه بالای انتقال به لحاظ اقتصادی برای افغانستان وهند، مفدیت و مزیت اقتصادی در پی نداشته باشد، ولی تا زمان اجرایی شدن بندر چابهار، می‌تواند به عنوان یک راهکار دارای موثریت اقتصادی علیه پاکستان استفاده گردد.
به هر روی راه‌اندازی دهلیز هوایی، میوه تازه افغانستان را به بازارهای جنوب آسیا و جهان می‌رساند و پاکستان را عملا به لحاظ سیاسی در آوردن فشارهای بی‌مورد بر افغانستان وصادرات فصلی ما ناکام می‌سازد.
نقش حکومت وحدت ملی و مهمتر از آن نقش و همکاری دولت هند، از این جهت در خور وصف است و باید از چنین سیاست‌هایی حمایت قاطع صورت گیرد.
حمایت مردم از حکومت از مولفه‌های اساسی موفقیت‌های دولت‌های امروزی است و ما نیز بر اساس مسوولیت‌های اخلاقی و شهروندی ناگزیریم از عملکرد خوب و موفق حکومت حمایت کنیم و از رفتار نادرست و خلاف قانون آن انتقاد.
طوری که یاد شد، ممکن دهلیز هوایی برای ما مفیدیت و مزیت اقتصادی در پی نداشته باشد، ولی موثریت اقتصادی و سیاسی را در پی دارد.
سید امین بهراد/ راه مدنیت
