(ششمین نشست گفتمان تساهل و مدارا با حضور دکتور محمد‌امین احمدی)
راه مدنیت: گفتمان تساهل و مدارا در ششمین نشست از سلسله برنامه‌های علمی- فرهنگی پیرامون اعتدال‌گرایی، میزبان دکتور محمد‌امین احمدی، نویسنده و پژوهشگر نامدار کشور بود.
در این نشست که در تالار مرکز معلومات افغانستان/ACKU در پوهنتون کابل برگزار شده بود، شماری از دانشجویان، استادان و فرهنگیان شرکت کرده بودند. در این نشست دکتور احمدی به بررسی عناصر مدارا و رواداری در فرهنگ و تمدن اسلامی پرداخت و بحث خود را با گرایش «مذاهب» ادامه داد.
دکتور احمدی با این دو پرسش اساسی بحث را آغاز کرد:
- تکفیر چیست و نگاه مذاهب اسلامی (فقهی و کلامی) به مساله تکفیر چگونه است؟ تکفیری‌ها قرائت تکفیر را از کجا گرفته‌اند آیا تکفیر همان‌گونه که حالا به شکل وسیع کاربرد دارد، می‌تواند توجیهات موجه دینی داشته باشد؟
- آیا جهاد در برابر نظامی که در راس آن یک مسلمان قرار دارد از لحاظ شرعی مجاز است؟ آیا مسلمانان حق دارند که برای پیاده کردن نظام اسلامی آرمانی خود «نظام کاملا دینی» با توسل به زور و قدرت در برابر نظام -حتا به نام مسلمان- اقدام کنند؟ مشروعیت جنگ از کجا بر می‌آید؟
با طرح این دو پرسش اساسی برای بحث، دکتور احمدی با توضیح این‌که مذاهب فقهی، کلامی و فرق اسلامی چگونه دسته‌بندی شده‌اند؛ اشاره کرد در بحث حاضر دیدگاه مذاهب را برای پاسخ به پرسش‌های فوق جستجو خواهد کرد.
به گفته دکتور احمدی به اتفاق نظر تمامی مذاهب اسلامی، به ویژه مذهب حنفی در مورد مساله تکفیر نگاه محتاطانه دارند و کاربرد تکفیر را به این پیمانه وسیع که امروز مطرح است و اکثر جنگ‌های گروه‌های مسلح را توجیه می‌کند؛ درست نمی‌دانند. مذهب حنفی با مساله تکفیر نگاه سخت‌گیرانه دارد و تکفیر نظامی که در راس آن یک مسلمان قرار دارد و هرچند این مسلمان یک «انسان دینی» نیست و گاهی مرتکب فسق و فساد نیز می‌شود را مجاز و قیام مسلحانه علیه چنین نظام را مباح نمی‌داند.
اما سوال اینجاست که چرا گروه‌های مسلح مخالف نظام اسلامی چرا به تکفیر نظام می‌پردازند و دست به قیام مسلحانه می‌زنند؟
دکتور احمدی با طرح این پرسش در جواب توضیح داد که سلفی‌ها، از آنجا که درصدد احیای اسلام نخستین‌اند و بر‌پایه تعریف آن‌ها حتا شکل‌گیری و ایجاد «مذاهب» خود یک بدعت است و در زمان حیات پیامبر اسلام مذاهب نبوده‌اند و سایر تغییراتی که در شکلیات نظام در کشورهای اسلامی به وجود آمده است، به تکفیر نظام‌های اسلامی می‌پردازند و دست به اقدام مسلحانه در برابر آن می‌زنند که این مساله در تناقص آشکار با دیدگاه مذاهب اسلامی دارد.
بر اساس این تعریف به گفته دکتور احمدی، طالبان دچار یک تناقص شده‌اند. این‌که طالبان در حالی که خود را شامل یکی از مذاهب می‌دانند و اما حرکات‌شان برخلاف دیدگاه مذهب و پایه دیدگاه سلفی‌ها استوار است و به تکفیر می‌پردازند و نیز دست به اقدام نظامی علیه دولت اسلامی می‌زنند.
استاد احمدی در نتیجه‌گیری بعد از یک سخنرانی مفصل و توضیح به پرسش‌های محصلان و جوانان با قطعیت گفت:«جریان‌های مسلحانه که با هویت دینی امروزه در برابر نظام‌های سیاسی در کشورهای اسلامی درگیر جنگ داخلی هستند، به هیچ‌وجه توجیه دینی آن‌گونه که مذاهب اسلامی از دین تعریف دارند، به اعمال‌شان از متون دینی پیدا نمی‌توانند. آنان دچار تناقص هستند و مبارزات آنان با توسل به زور برای تعدیل قدرت در منافات با تمامی نصوص مذهبی و روایت رسمی مذاهب اسلامی است.»
در پایان پرسش و پاسخ با مشارکت دانشجویان و استادان پوهنتون کابل صورت گرفت.
قابل یادآوری است که تفاوت ششمین برنامه گفتمان تساهل و مدارا در این بود که مهمان سخنران بعد از ارایه چکیده صحبت‌ها، به گفتگو و بحث با اشتراک‌کنندگان پرداخت و تا پایان این نشست یک گفتگوی جدی پیرامون مبحث مطرح‌شده جریان یافت و اثرگذاری آن را می‌شد در افکار اشتراک‌کنندگان دید.
مشارکت وسیع اشتراک‌کنندگان در بخش پرسش و پاسخ نشان داد که بحث تساهل و مدارا از جذابیت برخوردار است و مشتاقان بیشتری دارد.
