از دو روز گذشته کلیپ ویدیویی از یک مراسم تغییر مذهب در فضای مجازی میان کاربران اهل افغانستان دست به دست می‌شود که در آن یک تن از اسماعیلیان ولسوالی اشکاشم بدخشان، ظاهرا به مذهب سنی گرویده است.
در کلیپ دیده می‌شود که اعضای محلی طالبان در یک مراسم کلان در حالی در اطراف این فرد تازه سنی‌شده قرار دارند که کلمه شهادت توسط یک مولوی طالبان خوانده می‌شود و آن شخص به تعقیب وی تکرار می‌کند. یعنی کلمه شهادت بر او جاری و تلقین می‌شود.
اسماعیلیان افغانستان یکی از فرقه‌های شناخته‌شدۀ مذهب شیعه است و مسلمان‌اند. آنان در نمازهای روزانه‌شان بارها کلمۀ شهادت را می‌خوانند و مثل سایر مسلمانان، اعمال واجب و فرض خود را به‌جا می‌آروند.
اما در کلیپ با شخص تازه سنی‌شده طوری برخورد می‌شود که گویا غیر مسلمانی را به اسلام آورده باشند.
سال گذشته طالبان، رجب یک مسلمان شیعه‌مذهب را به جرم ازدواج با یک خانم پشتون و سنی‌مذهب دستگیر و به زندان انداخت. رجب در مصاحبه‌هایی که با رسانه‌ها داشت، می‌گوید که او را جلو چشم فرزندان خردسالش دستگیر و شکنجه کردند.
بلاخره رجب در اثر شکنجه در زندان مجبور شد تغییر مذهب دهد. رجب بعد از ماه‌ها زندان به صورت مشروط و بعد از امتحان مذهبی با مذهب جدید از زندان رها شد.
به گفته رجب، در زمانی که او به زندان بود، برادرش خلیفه حسین در جریان پی‌گیری دوسیۀ زندان وی از سوی افراد ناشناس به قتل رسید. از خلیفه حسین چند کودک خردسال باقی مانده‌اند. رجب در مورد برادرش طوری حرف می‌زند که گویا یقین دارد طالبان او را به قتل رسانده است.
مفتیان طالبان به صراحت فتوا داده‌اند که ازدواج زن سنی با مرد شیعه حرام است و ادارۀ طالبان به چنین ازدواج‌هایی اجازه نخواهد داد.
لغو رسمیت مذهب شیعه در نظام قضایی و مدنی افغانستان، لغو نصاب تحصیلی فقه جعفری و لغو قانون احوال شخصیه تشیع نیز در دو سال گذشته توسط حاکمیت طالبان انجام شده است.
خشونت و محدودیت مراسم عاشورای امسال مورد دیگری است که حاکمیت طالبان علیه جامعه تشیع افغانستان اعمال کرد.
طالبان در دو سال از حاکمیت خود، سیاست‌های تبعیضی وسیعی علیه زنان، زبان فارسی و مذهب شیعه در افغانستان اعمال کرده است.
در این میان اما مذهب شیعه مورد محدودیت‌های شدید طالبان قرار گرفته است.
ماده هجدهم اعلامیۀ جهانی حقوق بشر تاکید ویژه بر آزادی‌های مذهبی، تغییر مذهب و عقیده، اجرای مراسم و آموزش مذهبی دارد: «هر کس حق دارد که از آزادی فکر، وجدان و مذهب بهره‌مند شود. این حق متضمن آزادی تغییر مذهب یا عقیده و نیز متضمن اظهار عقیده و ایمان می‌باشد. و هم‌چنین شامل آموزش و اجرای مراسم دینی است. هر کس می‌تواند از این حقوق به‌صورت فردی یا گروهی و به طور کلی خصوصی یا عمومی برخوردار شود.»
مشکل اساسی اما اینجاست که گروه اسلام‌گرای طالبان نه‌تنها خود را ملزم به رعایت اعلامیۀ جهانی حقوق بشر و سایر کنوانسیون‌های بین‌المللی نمی‌داند که مفاد آن را نیز ضد اسلام تلقی می‌کند.
این در حالی‌ست که ایالات متحد امریکا به‌عنوان بزرگترین حامی حقوق بشر و ارزش‌های مدرن انسانی، ماهانه با بیش از ۱۰۰میلیون دالر از طالبان حمایت می‌کند.
ظاهر امر طالبان یک جریان تندرو حنفی‌مذهب است، اما اکثریت قشر رهبری و قمندانان طالبان دانش‌آموخته‌های مدارس مذهبی در پاکستان استند. نصاب آموزشی و تحصیلی در مدارس مذهبی پاکستان بر پایۀ مذهب سنی تندرو و رویۀ سلفیستی استوار است. در نظام فکری سلفیت و وهابیت سنی، مذاهب شیعه قابل پذیرش نیست و مسلمانی پیروان مذاهب شیعه مردود است.
با این وصف، وضعیت اجتماعی و فرهنگی شیعیان افغانستان تحت حاکمیت طالبان رو به وخامت است. حاکمیت طالبان با شهروندان شیعۀ افغانستان به‌صورت آشکارا با تبعیض مذهبی و قومی رفتار می‌کند.
محمود کریمی
