راه مدنیت: بر پایۀ رده‌بندی انجام‌شده توسط موسسه هلنی، پاسپورت افغانستان در ردیف آخر گذرنامه‌های 199کشور قرار دارد و جاپان در سه‌ماهه سوم سال2022 همچنان مانند سه‌سال گذشته جایگاه معتبرترین پاسپورت جهان را حفظ کرده است.
پس جاپان، سنگاپور و کوریای جنوبی دارای قدرتمندترین پاسپورت‌اند. دارندگان پاسپورت این کشورها به‌ترتیب می‌توانند به 193 و 192کشور بدون نیاز به اخذ ویزا سفر کنند.
پس از این سه کشور آسیایی، آلمان و اسپانیا در رتبه سوم با امتیاز 190 قرار دارند. امریکا و کانادا در رتبه هفتم با امتیاز 186 و185 قرار دارند.
افغانستان در سال‌های گذشته نیز در ردیف آخر جدول رتبه‌بندی اعتبار پاسپورت‌های جهان قرار داشت، اما اکنون با یک پله تنزل، در انتهای جدول قرار گرفته است. بر بنیاد این رتبه‌بندی، دارندگان پاسپورت افغانستان تنها به 27کشور می‌توانند سفر کنند.
مهم‌ترین شاخص مد نظر موسسه هلنی در این رتبه‌بندی فصلی، محدودیت‌های همه‌گیری کووید19 است و معافیت ویزا را در نظر نمی‌گیرد.
این درحالی است که پس از تسلط یافتن طالبان بر کشور، بسیاری از کشورها سفارت‌خانه‌های خود را بسته و صدور ویزا برای شهروندان افغانستان را متوقف کرده‌اند.
از جمله همسایگان شمال افغانستان و کشورهای آسیای میانه نیز روند صدور ویزا برای افغان‌ها را به کلی متوقف یا محدود کرده‌اند. ایران و پاکستان نیز با احتیاط بیشتر برای افغان‌ها ویزا صادر می‌کنند.
روسیه، چین، تاجیکستان، اوزبیکستان و قزاقستان که پیش از سقوط کابل، با افغانستان روادید گسترده داشت تا هنوز روند صدور ویزا را از سر نگرفته‌اند. گفته می‌شود که این کشورها صدور ویزای گردشگری و تجاری را منوط به رسمیت یافتن حاکمیت طالبان کرده‌اند.
بسیاری از دانشجویان افغانستان در کشورهای یادشده که در تعطیلات سال گذشته به کشور بازگشته بودند، در پی تسلط طالبان تا هنوز نتوانسته‌اند به دانشگاه‌های خود برگردند.
شهروندان افغانستان برای دریافت ویزای دو کشور همسایه مجبوراند مدت زمانی طولانی منتظر بمانند و یا با رجوع به دلال‌ها هزینه‌های هنگفت را متحمل شوند.
از سوی دیگر، شهروندان افغانستان در نبود سهولت‌های دریافت پاسپورت، بیش از هر زمانی برای سفر به خارج دچار مشکل شده‌اند.
حکومت سرپرست طالبان در طی نزدیک به یک‌سال حاکمیت بر کشور، در ارایه خدمات اسناد مسافرتی و توزیع پاسپورت عاجز مانده‌اند.
گزارش‌ها می‌رساند که طالبان با محدود کردن صدور پاسپورت و فروش آن در بازار سیاه به‌طور غیر مستقیم از مردم اخاذی می‌کنند.
محمد رضا رضایی
