عزت‌الله مهرداد/ منبع: گلوبل وایس/ ترجمه: جواد دروازیان
راه مدنیت: قابل‌شاه در کابل در سلمانی خود نشسته است. او تصویری از برادرش عادل را دارد که در اثر حمله انتحاری طالبان کشته شده است.
قابل‌شاه ۵۲ ساله، گفتگوهای صلح بین امریکا و گروه طالبان را از دکان سلمانی‌اش تماشا می‌کند. هروقت خبرهای پیشرفت گفتگوهای صلح منتشر می‌شود، قابل‌شاه خاطرات برادرش عادل شاه را به یاد می‌آورد.
قابل در سال ۲۰۱۷ صدای مهیب انفجار را زمانی شنید که برادرش عادل عازم دکان سلمانی او بود. او چند بار به عادل زنگ زد تا این که داکتر از شفاخانه وزیر‌اکبر‌خان به تلیفون او جواب داد. داکتر خبر مرگ برادرش را برایش اعلام کرد.
قابل‌شاه که پایش را در جریان جنگ‌های دهه نود از دست داده است، می‌گوید: «ما فاقد توانایی برای پیگیری عدالت هستیم. ما هزاران نفری هستیم که کسی ما را نمی بیند.»
قابل می‌گوید: زمانی که انتحارکننده می‌خواست یک کاروان سربازان امریکایی را هدف قرار دهد، جان برادر ۲۴ ساله او را گرفت، ولی او امیدوار است که اتفاقی که برای عادل افتاده، برای هیچ جوان دیگر نیفتد.
فرستادههای ایالات متحده و نمایندگان طالبان تلاش می‌کنند تا راهی برای پایان دادن به جنگ هفده سالهیی پیدا کنند که در آن هزاران غیر نظامی افغانستان کشته و زخمی شده است، اما به ندرت در این گفتگوهای صلح نام قربانیان غیر نظامی شنیده می‌شود.
به اساس آمار انستیتوت واتسونِ دانشگاه براون، در بین سال های ۲۰۰۱ تا ۲۰۱۶، حدود ۳۱۰۰۰ غیر نظامی کشته و ۴۱۰۰۰ تن دیگر زخمی شده‌اند.
آمار زیاد تلفات غیر نظامی در اثر حملات هوایی، بمبهای دست‌ساز، ترور، بمب گذاری، حملات شبانه به خانه‌های مظنون به حمایت از شورشیان، انتقادات زیادی را برانگیخته است.
بر اساس آمار ماموریت سازمان ملل متحد در افغانستان، فقط در سال ۲۰۱۷ به تعداد ۵۲۷۲ غیر نظامی کشته و زخمی شده است. این آمار کشته‌ها به مراتب بیشتر از سال ۲۰۱۸ است. بر علاوه، تقریبا همین تعداد دیگر در سال ۲۰۱۸ کشته و زخمی شده‌اند. تعداد تلفات سالانه جنگ که در گزارش سازمان ملل ثبت شده است ۱۰۹۹۳ غیر نظامی است که کودکان نیز شامل‌اند.
گزارش سازمان ملل متحد در سال ۲۰۱۸، حداقل ۶۳ درصد تلفات غیرنظامیان را به گروه‌های مختلف شورشی اعم از طالبان و دولت اسلامی نسبت داده است. مسوولیت ۲۴ درصد دیگر این تلفات به عهده اردوی افغانستان و امریکاست.
عزیز احمد تسل، هماهنگ‌کننده گروه دادخواهی برای حمایت از غیر نظامیان، از دولت و نیروهای بین‌المللی می‌خواهد تا توجه بیشتر به غیر نظامیان داشته باشند. تسل می‌گوید: «آن‌ها بند مانده‌اند، آن‌ها گرسنه‌اند و هرکاری انجام می‌دهند تا کودکان و اعضای خانواده‌شان را بیرون کنند. آن‌ها در این منازعه بی پایان فراموش شده‌اند و درد و رنج غیر قابل تصور را متحمل می‌شوند.
آقای تسل داستان یک دختر ۱۸ ساله را نقل می‌کند که بیوه مجرد، بازمانده خانواده‌یی است که در اثر حمله هوایی در ولایت ننگرها تمام اعضای خانواده‌اش کشته شدند. این دختر پیش از حمله نامزد بود، ولی بعد از آن تراژدی، یکی از چشم‌هایش را از دست داده بود، خانواده نامزدش، پیوند نامزدی‌اش را فسخ کردند. او فعلا همراه کاکایش زندگی می‌کند. آن‌ها از این عروس بی‌رمق خواسته‌اند تا مصارفی را بپردازد که خرج نامزدی او شده است.
تسل می‌گوید: «اگر ما قلب‌های شکسته آن‌ها را مداوا نکنیم و مرتکبین را محاکمه نکنیم، پس چه چیزی برای آن‌ها صلح است؟ هرکسی که باعث ایجاد خسارت شده است، باید پیگرد شود.»
حمله انتحاری در کابل در ۲۴ جولای ۲۰۱۷ که گفته می‌شود کار طالبان بوده است، دستم کم جان ۳۸ تن، از جمله نجیبه بهار حسینی، کارمند وزارت معادن و پترولیم را گرفت. او و حسین رضایی نامزد بودند و قرار بود بعد از دو سال رابطه رویایی با هم ازدواج کنند.
رضایی می‌گوید: «با اطمینان کامل و با وجود قربانیان غیر نظامی، طالبان هنوز به طور آرام تلفات غیر نظامی را عمل قابل توجیه می‌دانند. اگر طالبان با امریکا مشکل دارند، چرا در جنگ‌های‌شان [طالبان] در مقابل آن‌ها، جان مردم عادی را می‌گیرند؟»
رضایی می‌گوید: «صلح شخصا برای من مهم نیست، من فقط نمی‌خواهم ببینم، هیچ کس دیگر رنج از دست دادن یگانه معشوقش را ببیند.» او آرزو دارد، دادگاه بین‌المللی جزایی طالبان را به خاطر کشتار غیر نظامیان مجازات کند، اما اکنون این آروزی او غیر قابل تحقق است.
لطیفه سلطانی، یکی از اعضای کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان می‌گوید: «قربانیان خواستار پایان دادن بدون قید و شرط جنگ هستند، نه معاهده صلحی که به مجرمان معافیت از مجازات بدهد.»
سلطانی می‌گوید: کمیسیون مستقل حقوق‌بشر افغانستان از پرداختن جبران خساره به قربانیان و تعقیب مجرمان حمایت می‌کند: “کسانی که مرتکب جنایات شده‌اند باید مسوولیت جنایات‌شان را به عهده بگیرند و حداقل معذرت بخواهند.»
سلطانی توضیح می‌دهد که بدون رسیدگی به عدالت و شکایات قربانیان، مذاکرات صلح در نهایت ممکن است صرف منجر به پایان دادن موقت جنگ بینجامد، بدون این که صلح محقق شود. اگر به خواست‌های قربانیان رسیدگی نشود، صرفا رنج و خشم از نسلی به نسل دیگر منتقل خواهد شد.
کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان بارها خواستار حضور نمایندگان قربانیان غیرنظامی در مذاکرات صلح شده است؛ چون اگر زمینه فراهم شود، به شدت خطر برگشتن خشونت‌ها با استفاده از عدالت عرفی و انتقام‌گیری علیه مهاجمان ملموس است.
