نبی ساقی
سکوت در برابر قوم‌گرایی راه حل نیست، تداوم و تشدید بحران است.
۱-وقتی جهان از عصر امپراتوری‌ها به عصر دولت-ملت‌ها عبور کرد، سرزمین ما نیز این فرصت را داشت تا ملتِ واحد ساخته شود و مردم از بدویت قومی به مدنیت شهروندی عبور کنند.
۲- دولت‌مردان و گروه حاکم اما، از امان‌الله خان تا محمود طرزی و از هاشم خان تا محمدگل مهمند و اشرف غنی، پایه‌های دولت مدرن را بر اساس قوم‌گرایی گذاشتند و فرصت مساعد ملت‌سازی را هدر دادند.
۳- اولین خشتِ کج، نام کشور بود که بر اساس اسم یک قوم انتخاب شد. سپس نام پول، سرود ملی، اصطلاحات علمی و نظامی، زبان عسکری، نام محلات، تاریخ، اسطوره‌های باستانی و فرهنگ مردم افغانستان نه بر اساس تشکیل ملت واحد، بل بر مبنای انحلال و تحریف و انکار دیگر اقوام به یک قوم، بنا یافت و بحران را کلید زد.
۴- سپس برنامهٔ اسکان ناقلین و علف‌چر کوچی و ساختن زیرساخت‌هایی از قبیل آموزش و برق و شاهراه برای تامین منافع یک قوم آغاز شد و دولتی که باید متعلق به تمام شهروندان می‌بود، به توجیه‌گر و تحمیل‌گر خواسته‌های یک قوم بدل شد و تا امروز ادامه داد.
۵- قوم‌گرایی بدوی و بحران ناشی از آن که امروز در کشور جریان دارد، حاصل و خروجی سیاست و پالیسی صدسال قوم‌گرایی دولت افغانستان است.
۶- دوستانی که امروز دیگران را به سکوت دعوت می‌کنند و یا گناه را به گردن رهبران و مردم می‌اندازند، نشانی اشتباه می‌دهند. وقتی دولت، صد سال به صورت سازمان‌یافته قوم‌گرایی کند، طبیعی است که همه‌چیز قومی می‌شود و جامعه به همین‌جا می‌رسد که رسیده است.
۷- سیاست قومی و اشتباهِ صدساله، جامعه را به وضعیتی رسانده است که دیگر، چیزی به نام دولت ملی، غیرعملی و ناممکن به نظر می‌رسد.
سکوت در برابر قوم‌گرایی دولتی و تحریف تاریخ، راه به‌جایی نمی‌برد و این بار کج، به منزل نمی‌رسد.
۸- قوم‌گرایی زشت است و نشان بدویت و عقب‌ماندگی آدم‌هاست. اما این وضعیت محصول استراتیژی‌ها و پالیسی‌های غلطی است که از سوی دولت‌های قرن اخیر، پایه‌گذاری شده است.
۹- حالا که وضعیت چنین است، انکار و اغماز و سکوت، مشکل را حل نمی‌کند. باید به مسالهٔ قوم‌گرایی پرداخته شود و پرده‌ها برداشته شود. شاید حرف زدن از قومیت، ما را به دولت-ملت واحد رهنمون نشود، اما نسبت به آتش زیر خاکستر و نسبت به تداوم بحران، هشدار می‌دهد. ما شاید با مباحث قومی به دولت واحد نرسیم، اما لااقل می‌توانیم تصویر روشن‌تری از واقعیت موجود پیدا کنیم و شاید بتوانیم جلو قوم‌گرایی دولتی بیشتر را بگیریم.
اگر مشکل با سکوت و اغماز و شعار کاذب حل می‌شد، در این صدسال حل شده بود. قوم‌گرایی دولتی، مشکل را حل نمی‌کند، هر روز عمیق‌تر می‌سازد.
خودمان را فریب ندهیم.
یادداشت: آرای نویسندگان و تحلیل‌گران، لزوما بیانگر دیدگاه این رسانه نیست.
