روزنامه راه مدنیت: مرکز خبرنگاران افغانستان AFJC در گزارش سالانۀ خود گفته که این نهاد در سال2023، دست‌کم 168رویداد نقض حقوق خبرنگاران را ثبت کرده است.
در این رویدادها یک خبرنگار جان باخته و 19 خبرنگار دیگر زخمی شده‌اند. این مرکز در گزارش سالانه خود می‌افزاید که 78خبرنگار تهدید و 61 مورد بازداشت شده‌اند.
در این گزارش تصریح شده که نقض حقوق خبرنگاران در سال2023 نسبت به سال2022 کاهش یافته، اما با این حال به لحاظ کیفی، نقض حقوق خبرنگاران در سال2023 خیلی شدیدتر نسبت به‌سال گذشته اعمال شده است.
در گزارش اضافه شده که اعمال فشار از سوی اداره‌های مختلف امارت اسلامی طالبان بر رسانه‌ها در سال2023 نسبت به سال‌های دیگر سیستماتیک‌تر شده و این کار سبب خودسانسوری بی‌سابقه در کار رسانه‌ای افغانستان شده است.
رسانه‌های افغانستان در سال2023 میلادی مورد هجوم دستورالعمل‌های متعدد و مختلف از سوی اداره‌های ادارۀ طالبان بوده‌اند. در موردی گروه حاکم، جواز فعالیت شمار زیادی از رسانه‌های آزاد را لغو کرد. این دستورالعمل‌ها سبب کاهش کیفی کار خبرنگاری در افغانستان شده است.
گزارش هم‌چنین می‌افزاید که دسترسی رسانه‌ها به اطلاعات به‌شدت محدود شده و مقام‌های طالبان به‌ندرت حاضر به گفتگو یا پاسخ‌گویی به رسانه‌ها می‌شوند. سخنگویان امارت اسلامی طالبان نیز یا به رسانه‌ها پاسخ نمی‌گویند و یا به‌موقع پاسخ نمی‌دهند.
بر بنیاد این گزارش، در دستورالعمل‌های طالبان، همیشه تاکید می‌شود که از امارت اسلامی طالبان به‌عنوان حکومت افغانستان یاد گردد و از پرداختن به نظرهای مخالفان سیاسی و نظامی طالبان در امور افغانستان به صورت جدی پرهیز شود.
رسانه‌ها در افغانستان حق ندارند کارکرد حکومت سرپرست طالبان یا مقام‌های این گروه را نقد کنند. هیمن طور، منع و وضع محدودیت‌های جدی بر حضور زنان در کار رسانه‌ای نیز از سوی طالبان به‌صورت روزافزون اعمال می‌گردد.
همکاری یا کار با رسانه‌های بین‌المللی نیز از سوی طالبان با محدودیت مواجه شده است و در برخی موارد همکاری یا کار با برخی رسانه‌های بیرون‌مرزی توسط طالبان پی‌گرد شدید دارد.
نشر برخی آگهی‌های تجارتی نیز از سوی طالبان ممنوع اعلام شده است.
هرچند در گزارش به جزییات نقض حقوق خبرنگاران در افغانستان زیر حاکمیت طالبان پرداخته نشده، ولی بازداشت و پی‌گرد خبرنگاران در افغانستان در طی دو سال و نیم حاکمیت این گروه، همیشه با شکنجه و رفتارهای خلاف کرامت انسانی و حقوق خبرنگاران همراه بوده است.
اما بی‌بی‌سی فارسی در گزارشی که 3 جدی 1402 (24 دسامبر 2023) در وبسایت خود منتشر کرده از کشته‌شدن دست‌کم سه خبرگار در ولایت بلخ و یک خبرنگار در کابل خبر داده است. در این گزارش از 110رویداد خشونت علیه خبرنگاران از منابع ناظر بین‌المللی نقل شده است.
منابع آگاه، تعداد رسانه‌های فعال قبل از حکومت سرپرست طالبان در افغانستان را بیش از ۱۰۷ کانال تلویزیونی، ۲۸۴ ایستگاه رادیویی، صدها نشریه چاپی و بیش از ۱۸۰۰ وبسایت انترنتی ذکر کرده‌اند.
به نقل از بی‌بی‌سی، گزارشگران بدون مرز، تعداد کل رسانه‌ها در افغانستان قبل از روی کار آمدن طالبان را ۵۴۷ رسانه گفته است.
این درحالی است که تعداد خبرنگاران و فعالان رسانه‌ای در افغانستان قبل از حاکمیت طالبان 12هزار عنوان شده، اما بعد از حاکمیت طالبان که صدها رسانه تعطیل شده، بیش از نیمی از این خبرنگاران و کارمندان رسانه کار خود را از دست داده‌اند.
هرچند رقم موثقی وجود ندارد ولی بعد از تغییر نظام، هزاران خبرنگار و کارمند رسانه‌ای افغانستان را ترک کرده و در کشورهای مختلف پناهنده شده‌اند.
آلمان از جمله کشورهایی است که به بیشترین رقم این خبرنگاران و کارمندان رسانه‌ای پناه داده و در انتقال آنان به این کشور به‌طور مستقیم کمک کرده است.
چندی پیش صندوق حمایت از رسانه‌ها و روزنامه‌نگاران در تبعید JX Fund برای اولین بار، سمپوزیمی را در برلین با حضور 130 اهل رسانه و متخصصان ژورنالیسم از افغانستان برگزار کرد.
در این سمپوزیم که برای دو روز ادامه یافت، روی چگونگی حمایت از آزادی بیان در افغانستان و تقویت رسانه‌ها و روزنامه‌نگاران افغان در تبعید، بحث و گفتگو صورت گرفت.
