اشاره: روزنامه راه مدنیت، در ادامۀ مصاحبه‌های اختصاصی خود با مقام‌های عالی‌رتبه کشور‌های خارجی در افغانستان، این‌بار به گفتگوی ویژه با سفیر کشور استرالیا آقای ریچارد فیکس پرداخته است. در این گفتگو به موضوع‌های مهم جاری در کشور از جمله انتخابات، دموکراسی و صلح با سفیر استرالیا به‌عنوان یکی از متحدان عمدۀ سال‌های اخیر حکومت افغانستان اشاره شده که متن کامل مصاحبه را اینک مطالعه می‌کنید. گسترش و نهادینه‌شدن دموکراسی در افغانستان یقینا به سود استرالیا نیز می‌باشد. در یک کشور دموکراتیک، جایی برای افراطیت و دیگر عوامل بی‌ثبات‌کننده باقی نخواهد ماند. این منافع مشترک سبب شده که افغانستان و استرالیا روابط‌شان را گسترش دهند. به‌طور قطع گسترش بیشتر این روابط، به سود هر دو کشور است.
آقای سفیر اجازه دهید از روند انتخابات و دموکراسی‌سازی در افغانستان آغاز کنیم؛ به نظر شما در یک‌و‌نیم دهۀ اخیر، دموکراسی در کشور ما با حمایت‌های وسیع جامعه جهانی چه اندازه پیشرفت داشته است؟
ما سه انتخابات ریاست جمهوری 2004، 2009 و 2014 را سپری کردیم که با چالش‌هایی نیز همراه بود. انتخابات و دموکراسی درافغانستان یک پدیده تقریبا جدید است، اما من فکر می‌کنم که این روند باید ادامه یابد. برگزاری انتخابات پارلمانی و شوراهای ولسوالی در جولای سال آینده و انتخابات ریاست‌جمهوری 2019 برای حکومت از اهمیت بالایی برخوردار می‌باشد. بدین لحاظ انتخابات شوراهای ولسوالی در سال آینده، باید برگزار گردد تا برگزاری انتخابات پارلمانی را نیز داشته باشیم. حکومت افغانستان برای مردم‌اش جوابگوست و البته که این مسیر جدید را باید بپیماید.
به باور شما چه چالش‌هایی می‌تواند در جهت مختل شدن روند انخابات و دموکراسی‌سازی در کشور ما وجود داشته باشد؟
به باور من، چالشهای متعددی وجود دارد؛ به طور مثال: برای برگزاری انتخابات ریاست جمهوری در سال 2019، مشکلات تخنیکی برای ثبت و راجستر کامل رای‌دهندگان، تامین امنیت انتخابات برای اشتراک تمام زنان و مردان افغان، چالشهای فرا‌روی روند دموکراسی است. گر‌چه در روز انتخابات 2014 برقراری امنیت چندان بد نبود؛ زیرا 100هزار عسکر ایساف وجود داشت. از سویی، اشتراک و سهم جامعه مدنی در روند دموکراسی‌سازی می‌تواند یکی از نکات اساسی برای آینده افغانستان و شاخصه مهم برای تقویت روند دموکراسی و نهادینه‌سازی انتخابات باشد.
ابزار‌های دموکراسی‌سازی چون رسانه، جامعه مدنی، آزادی بیان و احزاب سیاسی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
سوالی خوبی است. دریافت من این است که رسانه‌ها یکی از دست‌آوردهای حکومت افغانستان است. اگر به کشور‌های منطقه بنگریم؛ رسانه‌ها در افغانستان به شمول رادیو‌ها، تلویزیون‌ها، روزنامه‌ها و… در مقایسه با آنها خیلی قدرتمندتر حضور دارند. من فکر می‌کنم که رسانه‌ها، دست‌آورد خوبی برای افغانستان است. البته تهدید‌ها و چالش‌ها، علیه رسانه‌ها وجود دارد. امنیت تامین نیست. ما متاسفانه شاهد کشته شدن خبرنگاران هستیم.
از طرفی، جامعه مدنی هم رشد خوبی را داشته است. شما جامعه قدرتمندی دارید که صدای حقوق زن و حقوق بشر را بلند می‌کند. باور من این است که رسانه‌ها و جامعه مدنی رشد عالی داشته و بسیار فعال بوده‌اند.
نقش جامعه مدنی در هر جامعه به شمول افغانستان، دادخواهی و تامین ارتباط داد‌خواهانه و موضوع‌هایی از این قبیل میان حکومت و اپوزیسیون است. نقش جامعه مدنی در افغانستان در خصوص تامین حقوق زن و حفاظت از خبرنگاران خیلی مهم است. همکاری در حوزه اصلاحات، دادخواهی در مسایل متعدد سیاسی، برگزاری انتخابات شفاف و در کل این‌گونه موضوعات، نقش جامعه مدنی است.
صلح یکی دیگر از بحث‌های محوری در افغانستان است که تمام امور انکشافی، روبنا و زیربنا به آن نیازمند است. روند صلح افغانستان را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
دیدگاه من و حکومت استرالیا در این مورد جدی است. صلح تنها راه برای توسعه و آینده روشن افغانستان و تنها راه حل برخوردهای مسلحانه است؛ برخوردهای مسلحانه‌یی که در شانزده‌سال گذشته از 2001 تا کنون هیچ موفقیتی برای افغانستان نداشته است. صلح نیازمند حمایت و یک اجماع ملی برای گفتگوست. حکومت افغانستان برای تامین صلح متعهد است. موقف من و موقف حکومت استرالیا در حمایت از صلح بوده و من در برنامه صلح کابل که در ششم جون برگزار شد اشتراک داشتم. هرچند رسیدن به صلح کمی مشکل به نظر میرسد و ممکن نیست به‌طور عاجل و به‌زودی به صلح دست یابیم، اما در نهایت باید برای آینده افغانستان این اتفاق بیفتد.
نقش مردم، رسانه‌ها، جامعه‌مدنی و بلآخره احزاب سیاسی را در روند صلح چگونه می‌بینید؟
در مورد صلح اجماع ملی باید صورت گیرد. اجماع ملی که در میان مردم و نخبه‌های جامعه وجود داشته باشد و توسط رسانه‌ها حمایت گردد. این نیازمند توضیح بیشتر در مورد گروه‌های دخیل در افغانستان است؛ همانند گروه‌های سیاسی، قومی و قبیله‌یی، زنان و اطفال. باور دارم که روند موفقیت‌آمیز صلح به تمام جامعه افغانستان وابسته است.
عدالت باید مورد گفتگو قرار گیرد میان حکومت و طالبان، چون تمام سطوح جامعه مثل رسانه‌ها، جامعه مدنی، زنان و… به آن علاقمند‌اند.
فکر می‌کنید چرا صلح با همۀ تلاش‌های دولت افغانستان نتیجه‌یی ندارد؟ آیا عوامل درون‌ساختاری در دولت افغانستان وجود دارد که باعث ایستایی روند صلح شده باشد؟
پاسخ به این چندان آسان نیست. در هر کشوری مشکل است که با دشمن خود صلح کند. این خیلی مشکل و پیچیده به نظر میرسد. شورشیان اینجا خیلی قوی‌اند. تلاش‌های طالبان برای گرفتن مناطق ادامه دارد. حکومت افغانستان بدون یک اجماع منطقه‌یی از جانب همسایه‌ها قادر به این کار نخواهد بود. به تعهد طالبان به صلح نیازمند است. به ساختار در حکومت نیازمند است که صلح را اجازه دهد. چنین وضعیتی قابل مشاهده نیست. اما فکر می‌کنم حکومت به این متعهد است که صلح تنها راه است. روند صلح کابل یک روند خوبی برای گفتگو به نظر می‌آید.
حکومت افغانستان با پدیده صلح از چه موضعی برخورد کند؛ یعنی در کنار پیشبرد امور صلح، اگر فشار نظامی را بر مخالفان مسلح افزایش دهد، نتیجه خواهد داد؟
بلی این یک واقعیت است. در همین لحظه جنگ جریان دارد تا وضعیت لازم را به میان آورد. طالبان باید به این واقعیت برسند که صلح، تنها راه برای آنان و برای کشور‌شان است.
اصلا طالبان و گروه‌های افراطی در حال جنگ را شما چه عنوانی می‌دهید، خیلی‌ها در درون حکومت افغانستان، با ذکر نام تروریست بر این گروه‌ها مخالف‌اند؟
ما آنها را تروریست، اکسترمیست و شورشی می‌نامیم. شما وقتی به اعمال آنها نگاه کنید معتقد می‌شوید که به آنها تروریست، شورشی و اکسترمیست بگویید.
انتخابات پیش رو، کلید همۀ امور سیاسی و اجتماعی پنداشته می‌شود، موقف سفارت استرالیا و شرکای بین‌المللی‌اش در این راستا چی است؟
نقش حکومت استرالیا کاملا حمایتی است، زیرا این عامل ادامۀ دموکراسی است. انتخابات شوراهای ولسوالی که تا حال هرگز برگزار نشده، خیلی مهم است که برگزار گردد. برگزاری انتخابات پارلمانی مهم است. همچنان انتخابات ریاست جمهوری در سال 2019 نیز مهم است. استرالیا این انتخابات‌ها را حمایت می‌کند.
فرض محال را بر این بگیریم که انتخابات‌های پیش رو مثل انتخابات پارلمان برگزار شده نتوانست، آن وقت بدیل همکاران جامعه جهانی چه خواهد بود؟
ما حکومت افغانستان را تشویق خواهیم کرد که به تعهدهای خود در برابر جامعه بین‌المللی متعهد بماند و شما می‌دانید که حمایت‌های بین‌المللی وجود دارد. ما تلاش خواهیم کرد که حکومت به تعهدهایش پای‌بند بماند.
وضعیت افغانستان بدون انتخابات را شما چگونه می‌بینید؟
چالش‌هایی درافغانستان وجود دارد که در هر کشور دیگر نیز وجود دارد، مثلا امنیت. انتخابات برای بازحساب‌دهی، اطمینان و اعتبار حکومت خیلی مهم است. اگر انتخابات نشود حکومت در برابر مردم و شما اعتبار خود را از دست می‌دهد. انتخابات پارلمانی مهم است چون آنها نمایندگان مردم‌اند. از این طریق مردم باید مطمین باشند. همچنان فکر می‌کنم که برگزاری انتخابات روی اطمینان شرکای بین‌المللی نیز تاثیر دارد که در مسایل افغانستان درگیرند.
این برای ما خیلی مهم است. هرچند این یک پرسش سخت است، ولی در همه کشور‌ها به شمول استرالیا این پیچیدگی‌ها وجود دارد که باید از برگزاری انتخابات و نهادینه‌سازی انتخابات مطمین باشند. باید انتخابات‌ها به شمول انتخابات شوراهای ولسوالی برگزار گردد. لاکن در افغانستان چالشهای زیادی وجود دارد که زن و مرد با آن روبروست.
بحث مهاجرت در افغانستان نیز یک موضوع جدی است. استرالیا یکی از کشور‌هایی است که با پدیده مهاجرت افغانستان دست به گریبان است، تبصره شما در این خصوص چیست؟
ما برنامه‌های عملی مدیریتی در مورد مهاجرت داریم و همه‌ساله آمار بالایی از مهاجران را می‌پذیریم. با توجه به‌جمعیت 24میلیونی، استرالیا سومین کشور مهاجر‌پذیر در سطح جهان است. از سال 2000 به این طرف ما حدود 50 افغان را برگشت داده‌ایم و در ده سال اخیر چهارده‌هزار افغان را پذیرفته‌ایم. این یک رکورد بزرگ است. ما پالیسی‌یی را ساخته‌ایم که مهاجران غیر قانونی را نمی‌پذیریم. همین لحظه ما پالیسی قوی برای محافظت از سرحدات خود داریم که مهاجران غیر‌قانونی را رد می‌کنیم و همچنین پالیسی قوی مثبت در مورد مهاجرت قانونی نیز داریم. یک نکته دیگر اضافه کنم که برای کشوری چون استرالیا که یک پالیسی قوی برای محافظت سرحدات خود دارد، هیچ مهاجر غیر‌قانونی قابل پذیرش نیست.
چه راهی را شما پیشنهاد می‌کنید که موجب کاهش پدیده مهاجرت گردد؟
قطع مهاجرت غیر قانونی تنها راهی است که ما در نظر داریم، اما استرالیا در حال سرمایهگذاری در افغانستان است که پاسخ برای نیازهای جوانان افغانستان می‌باشد تا پدیده مهاجرت را کاهش دهد. این سرمایهگذاری شامل سرمایهگذاری برای رشد اقتصاد، آموزش و تحصیل، فراهم کردن کمک‌های بشری برای جوامع بی‌جا شده در افغانستان می‌باشد.
هم اکنون چه تعداد مهاجر افغان در استرالیا ساکن هستند و چه ظرفیت دیگری برای پذیرش مهاجران ما دارید؟
ما هم اکنون سالانه حدود نه 9 هزار مهاجر می‌پذیریم. این از رقم بالای 12 هزار مهاجر عراقی و سوری است که ما سالانه باید بپذیریم. ما سومین و بزرگترین پذیرندۀ پدیده مهاجرت در دنیا هستیم. بخشی از این‌ها افغان‌ها هستند، ولی گفته نمی‌توانم که چه تعداد از آنها استرالیایی شده می‌توانند.
برنامه شما در مورد مهاجران افغان مقیم استرالیا چیست؟
ما برنامۀ بازمقیم‌سازی داریم که به ما اجاز می‌دهد به مهاجران کمک‌هایی فراهم کنیم. این کمک‌ها شامل حمایت‌های اجتماعی، زبان، مقیم ساختن مهاجران در استرالیا -چه افغان چه سوری- در مرحله نخست می‌شود.
تشکر .
