سیدمحمدرضا هاشمی؛ استاد دانشگاه و دکتورای روابط بین‌الملل
انتونی بلینکن، وزیر امور خارجۀ امریکا، در نامه‌‌یی به رییس‌جمهور غنی، ضمن هشدار در مورد وضعیت افغانستان، بر ضرورت فوری «راه حل سیاسی» برای آینده این کشور و به نتیجه رسیدن روند صلح تاکید کرده است.
ایالات متحد امریکا به‌عنوان شریک استراتیژیک افغانستان، نقش بسیار پررنگی در تحولات کشورمان در دو دهۀ اخیر داشته است. نامۀ وزیر امور خارجۀ امریکا در شرایطی به رییس‌جمهور غنی نگاشته می‌شود که پروسۀ صلح در وضعیت مبهمی پیش می‌رود.
در این فرصت بر آن هستیم تا نگاهی به این نامه از منظر قواعد بین‌المللی داشته باشیم. حقوق بین‌الملل و قواعد بین‌المللی روابط کشورها و سازمان‌های بین‌المللی را نظم بخشیده و درصدد آن هستند تا فضای انارشیک نظام بین‌الملل را تبدیل به فضایی کنند که در آن تعاملات براساس هنجارهای پذیرفته‌شدۀ تمامی کشورها باشد.
در خصوص روابط کشورها از نظر سیاسی، عهدنامه حقوق دیپلماتیک و کنسولی وجود دارد. اگرچه این سند در حد قواعد رسمی حاکم بر روابط دیپلماتیک می‌باشد و بسیاری از رفتارهای دیپلماتیک به‌صورت عرف بین‌المللی مورد پذیرش کشورها قرار گرفته است.
از نظر عرف دیپلماتیک، نامه‌نگاری میان مقامات کشورهای مختلف امری پذیرفته شده است، اما لحن نامۀ وزیر امور خارجۀ امریکا آنتونی بلینکن به رییس جمهوری کشور دیگر برخلاف عرف‌های بین‌المللی پذیرفته‌شده است.
در حقوق بین‌الملل تمامی کشورها از حقوق برابر و مساوی برخوردار هستند ولو کشورها از نظر قدرت با هم برابر نباشند، اما احترام متقابل و حفظ جایگاه مقامات سیاسی کشورها از مسایل پذیرفته‌شده است.
از متن نامۀ ارسالی این‌گونه برمی‌آید که وزیر خارجۀ امریکا با لحنی آمرانه درخواست کرده مطلبی که امریکا بر سر آن تاکید دارد توسط دولت افغانستان پذیرفته شود و دولت آن را اجرایی کند. از این منظر هم هیچ دولتی حق ندارد که دولت دیگر را مجبور به عملی کردن اوامر خود گرداند.
به‌عبارت دیگر در عرصۀ حقوق بین‌الملل هر کشور از استقلال و حاکمیت مستقل برخوردار بوده و خود در خصوص مسایل داخلی و خارجی خود تصمیم می‌گیرد و دیگری نمی‌تواند به آن کشور خواست خود را تحمیل کند.
بالاخره در یک فضای دیپلماتیک، یک مساله از کشور دیگر خواسته می‌شود و آن کشور براساس منافع خود یا آن خواست را می‌پذیرد و عملی می‌سازد یا اینکه نمی‌پذیرد و از عمل به آن سر باز می‌زند.
از لحن نامه این گونه برداشت می‌شود که ادبیاتش، ادبیاتی است که با خشم نگاشته شده است. مقامات ایالات متحد امریکا باید این مساله را درک کنند که برای حل چالش صلح در افغانستان، نه‌تنها این‌گونه ادبیات کارساز نیست؛ بل باعث موضع‌گیری‌هایی علیه خواست این کشور نیز خواهد شد. این مساله علاوه بر اینکه از لحاظ حقوق بین‌المللی پذیرفته‌شده نیست از نقطه نظر سیاسی نیز نمی‌تواند راه حلی پایداری برای حل چالش باشد.
در کنار این مساله ایالات متحده امریکا با همراه متحدانش پس از ورود به افغانستان، در کنار مبارزه با تروریزم به دولت‌سازی نیز توجه داشته‌اند. دولت‌سازی بر مبنای ارزش‌های دموکراسی و این نظام شکل گرفته در کنار متحدان بین‌المللی خود به خصوص ایالات متحده امریکا در مبارزه با تروریزم سهم به‌سزایی داشته است. نکته‌یی که در نامۀ وزیر خارجۀ امریکا اصلا لحاظ نشده و نقش کم‌رنگی را برای دولت در تصمیم‌گیری‌های مهم قائل شده است.
به نظر می‌رسد با این رویکرد که براساس واقعیت‌های موجود در افغانستان نیست، نمی‌توان برای حل چالش خشونت و نزاع در افغانستان نقطۀ پایان گذاشت. نظام سیاسی دموکراتیک در پی تلاش‌های بسیار داخلی و بین‌المللی به‌وجود آمده و در حدود دو دهه تلاش شده تا ارزش‌های دموکراتیک در جامعه افغانی حاکم گردد. این گونه برخوردها می‌تواند زمینه را برای تضعیف نظام سیاسی دموکراتیک در افغانستان فراهم آورد.
بنابراین می‌توان گفت که این نامه نه براساس قواعد بین‌المللی و نه براساس واقعیت‌های موجود افغانستان نگاشته شده و تجربه نشان داده که بدون تدبیر در خصوص مسایل افغانستان، نمی‌توان راه‌های حل پایدار برای چالش‌هایی مانند صلح ارائه کرد.
سلام و خدا قوت
خدمت تمام دست اندر کاران، روزنامه مدنیت!
اول یک خواهش و تقاضا دارم ازتان که وقتی مطلبی مینویسید وانتشار میدهید در روزنامه تان،کمی بیشتر ویراستار تان زحمت بکشد و غلط املایی های دارد را اصلاح کند!باسپاس
اما نامه امریکا و رییس جمهور صاحب!تا وقتی یک کشور از الف تا ی خود وابسته یک کشور دیگر بخصوص آن کشور آمریکا باشد،هست باید چنین رفتار متناقضی از خود نشان دهد،این نامه یعنی توهین به مردم افغانستان،یعنی شما مردم شما ملت از خود اختیار ندارید!تو رییس جمهور صاحب و دولت تان به کل وابسته به من هستید وهر چی من گفتم همان بی چون وچرا!!!!
ماهی هر وقت از آب بگیریم تازه است
دولت مردان عزیز تجربه شود برای تان، که هیچ وقت خود وابسته نکنید وبر طبل نوکری تان که نوکر امریکا هستید نکوبید وافتخار نکنید
بلکه سعی کنید از این نوکری بیایید بیرون و اتحاد در بین خود داشته باشید و پوز طالب و داعش به خاک بمالید
با روشن گری و دور از قوم گرایی
سپاس
هاشمی