فاجعۀ برچی، در سال گذشته و امسال، جدا از اینکه نقض فاحش بسیاری از قواعد بین‌المللی در زمینه مخاصمات بود، نمایش کامل بی‌رحمی و قساوت قلب بانیان و انجام‌دهندگان آن است. به خاک و خون کشیدن نوزدان تازه متولد و زنانی که در بی‌دفاع‌ترین حالت ممکن قرار دارند را از منظر هر دین، آیین، دیدگاه و اندیشه‌‌یی چه مترقی و چه افراطی که بنگریم نتیجه‌‌یی جز اندوه و خشم ایجاد نمی‌کند.
در ۱۹ اگست ۱۹۸۲، مجمع عمومی سازمان ملل، در جلسه ویژه اضطراری خود در مورد مساله فلسطین، وحشت‌زده از تعداد زیاد کودکان بی‌گناه فلسطینی و لبنانی که قربانی اقدامات خشونت‌آمیز اسراییل بودند، تصمیم گرفت ۴جون هر سال را به‌عنوان «روز جهانی کودکان بی‌گناه قربانی مخاصمات» نام گذارند.
این تصمیم، نشان از یک اجماع جهانی در مورد الزام توجه ویژه و حمایت و تلاش هماهنگ جامعه جهانی برای رسیدگی به آسیب‌پذیری‌ها و تخلفاتی است که کودکان در موقعیت‌های مربوط به درگیری با آن روبرو هستند.
مشخص شدن عاملان و بانیان چنین حملاتی فقط مطالبه‌‌یی برای مبارزه با تروریزم نیست، بل باید فلتر و سدی در راه مذاکرات و مطالبات صلح و امنیت در افغانستان باشد.
سازمان ملل و اجماعی از کشورهایی که سال‌ها پیش به اهمیت جلوگیری و مبارزه با چنین رفتارهای در حق کودکان پی برده‌اند و هم‌پیمان شده‌اند، نمی‌توانند بی‌تفاوت از فجایع برچی بگذرند. افغانستان خون هزاران جوان و پیرش را هزینه نکرده است که دخترکانش، هزینه کسب علم و دانش را با خون خود بدهند.
در مذاکرات و اسناد مربوط به نام‌گذاری این روز، عمده‌ترین موارد نقض حق و کرامت کودکان در درگیری‌ها و مخاصمات مورد توجه ویژه قرار گرفته‌اند. مواردی که شامل استخدام و استفاده از کودکان در جنگ، کشتار، خشونت جنسی، آدم‌ربایی، حمله به مکاتب و شفاخانه‌‌ها و محرومیت از دسترسی به حقوق بشردوستانه می‌باشد. مواردی که بارها و بارها در افغانستان و در حق کودکانش رخ داده است.
در بزرگداشت این روز، تنها زمان مرثیه بر کودکی از دست رفته این کودکان نیست، بل زمان مطالبه روزهای امن و شاد آینده برای کودکان این مرزوبوم است.
روز جهانی کودکان بی‌گناه قربانیان منازعات و خشونت، برای جلب توجه جهانی به اثرهای مخربی است که این درگیری‌ها بر کودکان در سراسر جهان دارد.
واقعیت غم‌انگیز این است که کودکان در هنگام درگیری به دلیل ناتوانی در برابر سواستفاده‌هایی که علیه آنها صورت می‌گیرد، آسیب‌پذیرترین افراد هستند. آنها برای محافظت و ادعای حقوق خود، به اطرافیان خود وابستگی دارند که غالبا در چنین شرایطی افراد بزرگ‌تر و حامی آنان هم، امکان حمایت و حفاظت از آنها را ندارند.
با شروع درگیری و منازعات، کودکان مجبور به ترک مکتب می‌شوند، اهمیت تحصیلات آنها فراموش می‌گردد. آنها برای دستیابی به امکانات اولیه مانند سرپناه، آب و غذا تلاش می‌کنند.
کودکانی که خانواده یا خودشان درگیر مخاصمات می‌شوند، مجبور به ترک خانه‌های خود هستند، اعضای خانواده خود را از دست می‌دهند و حتی گاهی مجبور می‌شوند که به اجبار مسلح شوند.
در چنین شرایطی کودکان شاهد قساوت‌های وحشتناکی هستند، قربانی تجاوز، شکنجه، حملات فیزیکی و موارد دیگر می‌شوند. رنج روحی و جسمی تحمیل‌شده به کودکان در هنگام درگیری،علاوه بر اینکه غیر قابل تصور و بسیار دردناک است؛ اثرهای مخرب و طولانی‌مدتی با خود به همراه دارد که گاه تا آخر عمر با آنان باقی می‌ماند. منازعات، خشونت‌ها و ناامنی‌ها حتی اگر کوتاه‌مدت باشند نه‌تنها روزهای خوش کودکی آنان را می‌سوزاند و خاکستر می‌کند، بل آتشی پنهان به زندگی آینده و بزرگ‌سالی آنها می‌اندازد.
هدف اصلی برای بزرگداشت این روز، گسترش آگاهی در مورد درد و رنجی است که قربانیان در کودکی با آن روبرو هستند. آگاهیی که باعث شود جامعه، افراد و سازمان‌ها در مورد کودکان درگیر در هر منازعه، جنگ و خشونتی در هر گوشه از کره زمین، احساس مسوولیت کنند و در کنار ابراز تاسف، کاری برای پایان دادن به این رنج انجام دهند. همچنین لازم است اقداماتی در پیش گیرند که در آینده، چنین دردی بر کودکان دیگری روا داشته نشود.
کودکان، آینده ملت‌ها هستند و برای داشتن آینده‌‌یی روشن و ملت‌هایی سعادتمند لازم است که کودکان در محیطی مناسب و امن، روند رشد و تکامل جسمی و شخصیتی خود را طی کنند. تأمین عدالت، صلح و آزادی هر یک از خانواده‌ها در جهان، ضامن این امنیت و رشد است.
ملیون‌ها کودکی که در سراسر جهان و خصوصا در افغانستان درگیر منازعات و ناامنی می‌شوند در آن فقط تماشاچی نیستند؛ بل هدف قرار می‌گیرند. در حالی که آنها سزاوار عشق و مراقبت هستند، نه‌تنها این محبت و توجه را دریافت نمی‌کنند که جسم و روح آنها دچار آسیب و آزار می‌گردد. خصوصا با آواره شدن خانواده‌ها و کودکان، آسیب‌پذیری آنها در برابر خشونت و استثمار افزایش پیدا می‌کند.
افرادی که در سنین کودکی و نوجوانی با خشونت روبرو شوند، این امر برای تمام زندگی با آنها همراه خواهد بود. همچنین، کودکانی که سواستفاده جسمی و جنسی را تجربه کرده‌اند، احتمال بیشتری برای درگیر شدن در فعالیت‌های جنایی دارند.
این وظیفه هر یک از ما، جامعه، دولت و جامعه جهانی است که حقوق کودکان را حفظ کنیم و در کارزارهای همچون بزرگداشت این روز یا فعالیت‌های دیگر برای گسترش آگاهی مردم در برابر استثمار کودکان و آسیب دیدن آنها در منازعات و خشونت‌ها شرکت فعال و موثر داشته باشیم.
وظیفه مردم و کشورها و جامعه جهانی علاوه بر پایان دادن به این شرایط خشونت‌آمیز، این است که شرایط بهبود جسم و جان آنها را بعد از رفع منازعات هم مد نظر داشته باشند. نیاز است که زیر نظر روان‌درمانگران و متخصصان مربوطه به شفای جسم و جان این کودکان توجه ویژه و غبار روزهای تاریک ناامنی از خاطرشان زدوده شود.
زهرا یزدان‌شناس، کارشناس ارشد حقوق بشر
با ما باشید در تلگرام راه مدنیت:
https://t.me/madanyatdaily
