روایتی از سه‌سال حضور

صندوق حمایت از ژورنالیستان

یک صندوق به نام «صندوق حمایت مالی ژورنالیستان» به ریاست آقای محمد آصف وردک وجود داشت که از نظر فدراسیون روزنامه‌نگاران، حکم صندوق شخصی را پیدا کرده بود و به صورت گزینشی برخی روزنامه‌نگاران آسیب‌دیده را کمک و بسیاری‌های دیگر را نادیده می‌گرفت، حتا اتهاماتی مبنی براستفاده‌های نامشروع از پول صندوق و حیف و میل آن نیز سخن زده می‌شد که «تلویزیون یک» هم یک گزارش با آب و تاب در این مورد به نشر رسانید.

این موارد در کمیتۀ مشترک مطرح گردید و آقای دانش از من خواست که رییس و اعضای صندوق را برای صحبت در این مورد نزد من بیاورید. من همآهنگی کردم و آقای وردک همراه با شماری از اعضای صندوق را به دفتر معاون رییس‌جمهور حاضر کردم و در مورد صندوق صحبت شد و بعضی از اعضای فدراسیون هم حاضر بودند و میان ایشان و آقای وردک بحث و مشاجره‌ای در گرفت.

سرانجام من پیشنهاد کردم که مشکلات صندوق و فدراسیون این‌جا حل نمی‌شود و گفتم:« اگر معاون صاحب موافق باشند سه نفر از اعضای صندوق و سه نفر از فدراسیون در دفتر ما بنشینیم و راجع به این موضوع یک راه حل قابل قبول برای تمام طرف ها پیدا کنیم.» آقای دانش پذیرفت که این شش نفر به ریاست من بنشینند و طرح خود را به جلسۀ بعدی کمیتۀ مشترک بیاورند.

روز بعد، با حضور شش نفر در دفتر من نشستیم. نخست توافق شد که یک هیأت موظف شود تا دارایی‌های صندوق را بررسی کند و دوم، برای توسعه و گسترش صندوق و اصلاح طرزالعمل آن موافقت صورت گرفت به تعداد اعضای کنونی صندوق، نمایندگانی از جانب فدراسیون ژورنالیستان معرفی گردد و در قالب هیأت مدیره، امور صندوق را مطابق طرزالعمل پیش ببرند.

آقای وردک با بزرگواری و برخورد خیلی منعطف و روحیۀ سازگار پیش‌آمد کرد و حتا حاضر شد از مقام ریاست صندوق کنار برود و فرد دیگری به حیث رییس صندوق انتخاب شود، من با تشکر از آقای وردک پیشنهاد کردم تا زمانی که هیأت مشترک کار ادارۀ صندوق را به دست می‌گیرند و مطابق طرزالعمل فعالیت‌ها و ساختار تشکیلاتی آن عیار می‌شود، وردک صاحب همچنان رییس باشد، اعضای فدراسیون نیز این پیشنهاد را پذیرفتند و قرار شد که طرزالعمل صندوق بازنگری و دیدگاه‌های فدراسیون در آن گنجانیده شود. این هم از جانب آقای وردک پذیرفته شد. طرزالعمل صندوق دو روز بعد به گونۀ زیر تهیه و تدوین و مورد قبول طرف‌ها قرار گرفت:

طرزالعمل صندوق حمایت مالی از ژورنالیستان

فصل اول

احکام عمومی

منظور وضع

مادۀ اول:

این طرزالعمل به تأسی از حکم مادۀ دوم قانون رسانه‌های همگانی، به منظور تنظیم امور مربوط به صندوق حمایت مالی از ژورنالیستان و کارمندان حرفه‌ای رسانه‌ای افغانستان وضع گردیده است که بعد از این، به هدف اختصار در این سند به نام «صندوق» یاد می‌گردد.

اهداف

مادۀ دوم:

هدف ایجاد صندوق، حمایت از ژورنالیستان وکارمندان حرفه‌ای رسانه‌ای که در جریان فعالیت حرفه‌ای متضرر می‌شوند و کمک برای خانواده‌های کارمندان حرفه‌ای رسانه‌ای شهید است.

اصطلاحات

مادۀ سوم:

(1) صندوق حمایت مالی از ژورنالیستان در این طرزالعمل به نام صندوق یاد می‌گردد.

(2) کمیتۀ مشترک رسانه‌ها و حکومت به اسم اختصاری کمیتۀ مشترک یاد می‌گردد.

حساب بانکی

مادۀ چهارم:

• صندوق دارای حساب بانکی است.
• سه تن از اعضای هیأت مدیره به عنوان صلاحیت‌داران حساب بانکی مندرج فقرۀ (۱) این ماده، به بانک معرفی شده و با امضای دو تن از آنها، بعد از تصمیم هیأت مدیره، از این حساب، برای مقاصد مندرج این طرزالعمل، برداشت شده می‌تواند.

مقاصد ایجاد صندوق

ماده پنجم:

• کمک مالی به آنعده از ژورنالیستان و کارمندان حرفه‌ای رسانه‌ها که در جریان فعالیت حرفه‌ای، زخمی می‌شوند، در صورت موجودیت وجوه مالی، حسب احوال.
• حمایت از ژورنالیستان در حالات اضطرار.
• کمک بلاعوض به ژورنالیستان مریض، کم‌بضاعت و خانوادۀ ژورنالیستانی که در جریان کار رسانه‌ای، جان خود را از دست می‌دهند یا هم معلول می‌شوند، در صورت موجودیت وجوه مالی، حسب احوال.
• جلب کمک‌های بلاعوض مالی.

منابع تمویل صندوق

مادۀ ششم:

• مساعدت مالی بلاعوض اشخاص حقیقی و حکمی داخلی و بیرونی.
• کمک‌های نقدی و غیرنقدی اشخاص حقیقی و حکمی.
• حق‌العضویت ماهانۀ اعضای صندوق، مبلغ  ۱۰۰ افغانی.

مادۀ هفتم:

• درصورتی که امکان تداوی شخصیت‌های مندرج این طرزالعمل، که در جریان فعالیت حرفه‌ای جراحت بر می‌دارند، در داخل کشور وجود نداشته باشد، در صورت توان و وجود منابع، مصارف تداوی آنها در خارج ازکشور، از صندوق، پرداخته می‌شود.
• مقدار کمک، نظر به موجودیت وجه مالی بعد از تشخیص وتائید هیأت مدیره، تثبیت گردیده و قابل پرداخت می‌باشد.

مادۀ هشتم:

امور حسابداری صندوق مطابق معیارها واصول حسابداری به طور شفاف تنظیم می‌گردد.

فصل دوم

تشکیلات وظایف وصلاحیت‌ها

تشکیلات

مادۀ نهم:

صندوق دارای تشکیلات ذیل می‌باشد:

• هیأت مدیرۀ صندوق ۱۱ تن است که بعد از این در این سند، به خاطر اختصار، به نام هیأت مدیره یاد می‌گردد. دورۀ کاری اعضای هیأت سه سال است.
• دارالانشاء، هیأت اداری صندوق است که ترکیب سه عضو از میان اعضای هیأت مدیره انتخاب و تعیین می‌شوند و در این طرزالعمل به نام اختصاری دارالانشاء یاد می‌گردد.
• دفتر مرکزی درکابل بوده و تنظیم شیوۀ کارآن از صلاحیت هیأت مدیره می‌باشد.

شیوۀ گزینش اعضای هیأت مدیره

مادۀ دهم:

• یک  نفر نمایندۀ با صلاحیت وزارت اطلاعات و فرهنگ.
• ده تن از نهادهای حمایت رسانه‌ای و رسانه‌های خصوصی به انتخاب اتحادیه‌ها و نهادهای صنفی ژورنالیستان.
• رییس هیأت مدیره به تائید اکثریت اعضای هیأت مدیره، هر یک سال بعد انتخاب می‌گردد. رییس هیأت مدیره در صورت تایید اعضا، فقط برای دو دوره می‌تواند، عهده دار این سمت باشد.
• نصاب جلسات هیأت مدیره، دو ثلث اعضا بوده و تصمیم‌شان با رای اکثریت حاضر مشروعیت می‌یابد. در صورت تساوی آرا، رای رییس، تعیین‌کننده است.

وظایف و صلاحیت‌های هیأت مدیره

مادۀ یازدهم:

• تحلیل و ارزیابی فعالیت‌های صندوق.
• تصویب برنامه‌های کاری سالانه و درازمدت صندوق.
• بررسی وتایید صورت حساب مالی وگزارش دارالانشای صندوق.
• تأیید پالیسی و رهنمود اعطای کمک‌ها به ژورنالیستان مستحق.
• تصویب تهیه و تدارکات اموال و اجناس برای صندوق، طبق احکام قانون.
• تایید رهنمودها جهت پیشبرد فعالیت‌های مالی و اجرایی صندوق و ارایۀ مسودۀ طرزالعمل‌ها جهت تصویب به کمیتۀ مشترک.
• تشخیص و تائید مقدار کمک به مستحقین مندرج این طرزالعمل.
• جذب کمک‌های مالی از مراجع مختلف.
• ارایۀ گزارش سالانه به کمیتۀ مشترک.
• سایر وظایف مندرج این طرزالعمل.

مادۀ دوازدهم:

اعضای هیأت مدیره به شکل انفرادی در امور اجرایوی صندوق دست باز ندارد.

مادۀ سیزدهم:

از پول صندوق هیچ‌گونه معاملۀ تجارتی یا استفاده به منظور غیر از احکام مندرج این طرزالعمل، مجاز نمی‌باشد.

مادۀ چهاردهم:

• جلسات عادی هیأت مدیره در هرماه یک‌بار برگزار می‌شود. جلسات فوق العاده، به اساس تصمیم اکثریت اعضای هیأت مدیره یا پیشنهاد دارالانشأ، عندالضرورت، برگزار شده می‌تواند.
• هر عضو هیأت مدیره، دارای حق یک رأی می‌باشد. حق رأی قابل انتقال نیست.
• تصاویب هیأت مدیره بعد از امضای اعضای حاضر جلسه، در کتاب مخصوص ثبت و در دارلانشای صندوق نگهداری می‌شود.

دارالانشاء

مادۀ پانزدهم:

رییس و اعضای دارالانشاء از سوی هیأت مدیره برای هر یک سال انتخاب می‌شوند. انتخاب مجدد آنها برای یک دورۀ دیگر، بلا مانع است.

وظایف و صلاحیت‌های دارالانشأ

مادۀ شانزدهم:

دارالانشأ دارای وظایف و صلاحیت‌های ذیل می‌باشد:

• سازماندهی امور مالی و اجرایوی صندوق.
• طرح و پیشنهاد برنامه‌های کوتاه‌مدت، میان‌مدت و درازمدت به منظور بهبود امور صندوق، جهت تصویب هیأت مدیره.
• ترتیب گزارش سالانۀ مالی و ارایۀ آن جهت تائید به هیأت مدیره.
• افتتاح حسابات بانکی برای صندوق بعد از تصویب هیأت مدیره.
• نمایندگی از صندوق در ادارات دولتی و سایر مراجع.
• تهیه و تدوین مسودۀ رهنمودها و ارایۀ آن جهت تائید به هیأت مدیره.
• سایر وظایفی که از سوی هیأت مدیره به آن محول می‌شود.
• اعضای دارالانشأ طور مشترک نزد هیأت مدیره مسوول می‌باشند.

فصل سوم

احکام متفرقه

موانع عضویت در هیأت مدیره

مادۀ هفدهم:

• اعضای هیأت مدیره و دارالانشأ نمی‌توانند با هم قرابت داشته باشند (پدر، مادر، همسر، پسر، دختر، برادر و خواهر)
• هر عضو هیأت مدیرۀ صندوق بدون عذر معقول و یا اطلاع قبلی به دارالانشاء در سه جلسه پی هم حضور نداشت و یا خلاف طرزالعمل رفتار کند از عضویت هیأت مدیره اخراج می‌گردد.
• هیأت مدیره به نهاد معرفی‌کنندۀ عضو اخراج‌شده، ذریعه اطلاعیۀ کتبی اخبار می‌نماید تا عضو مجدد را در ظرف مدت زمان دو هفته معرفی کند.

مادۀ هجدهم:

عضویت در هیأت مدیره و دارالانشأ به شکل رضاکارانه می‌باشد. در صورت تقویت بنیۀ مالی صندوق، هیأت مدیره راه‌های بدیل را به کمیتۀ مشترک، جهت تصویب، پیشنهاد می‌کند.

تعدیل طرزالعمل

مادۀ نزده‌هم:

تعدیل مواد این طرزالعمل بر اساس پیشنهاد دو ثلث هیأت مدیره وتصویب کمیتۀ مشترک صورت می‌گیرد.

مادۀ بیستم:

صندوق دارای مهر مخصوص می‌باشد.

انفاذ

مادۀ بیست و یکم:

این طرزالعمل بعد از تصویب توسط کمیتۀ مشترک، نافذ می‌باشد.

این طرح همراه با اعضای صندوق و نمایندگان فدراسیون در نشست بعدی کمیتۀ مشترک مطرح گردید و مورد تصویب قرار گرفت و چند روز بعد کار صندوق با اعضای جدید آغاز شد. هیأت موظف برای بررسی مصارف و امور مالی صندوق گزارش داد که کار صندوق شفاف بوده و هیچ پولی خلاف طرزالعمل به مصرف نرسیده است و من نیز در گفتگو با «تلویزیون یک» که -گزارش فساد در صندوق را برجسته کرده بود – گفتم: خوشبختانه بررسی‎ها نشان داد که صندوق به صورت شفاف عمل کرده و هیچ گونه سوء‌استفاده‌ای صورت نگرفته است. رییس‌جمهور به فدراسیون روزنامه‌نگاران قول داده بود در صورتی که صندوق حمایت از ژورنالیستان را بازسازی و با توافق ایجاد کنید، من خود و نیز از طریق دوستان بین‌المللی به صندوق کمک می‌کنیم. این موضوع به رییس‌جمهور رسانده شد، اما ماه‌ها را در برگرفت تا با اصرار و پافشاری، رییس‌جمهور با اعضای صندوق ملاقات و مبلغ پنج میلیون افغانی به صندوق مساعدت کرد و قول داد که وزارت مالیه هر سال مبلغ ده میلیون افغانی به صندوق حمایت از ژورنالیستان اختصاص دهد.

اگرچه بعدها اختلافات میان اعضای صندوق و فدراسیون روزنامه‌نگاران پیش آمد و آقای وردک متهم شد که دفتر صندوق را در خانۀ خود ایجاد کرده و بدون مشوره با اعضا به صورت اربابی کسانی را که دوست دارد کمک می‌کند و کسانی را که فدراسیون پیشنهاد می‌کند تعلل می‌کند و امثال آن، اما آقای وردک اعضای فدراسیون رابه «کلان‌کاری و  بی ادبی» متهم می‌کرد و می‌گفت:«من بخشی از خانۀ شخصی خود را به دفتر صندوق اختصاص داده و مصارف دفتر را از جیب شخصی‌ام می‌پردازم و حتا حق‌العضویت بسیاری از همکاران را من شخصا می‌پردازم و نمی‌خواهم پولی که برای ژورنالیستان آسیب‌دیده اختصاص دارد، صرف دفتر و دیوان و کش و فش بسازم» و مواردی از این قبیل که کار هر دو طرف به اتهام زنی و برگزاری کنفرانس مطبوعاتی علیه یکدیگر انجامید و باز هم معاون رییس‌جمهور هیأتی را به ریاست من و شمولیت نمایندگانی از لوی سارنوالی، کمیسیون دسترسی به اطلاعات و  شورای امنیت و فدراسیون تعیین کرد که به این اختلافات رسیدگی کنیم. من دو جلسه دایر کردم البته جداگانه با دو جانب پیش از نشست مشترک، دیدم که صحبت‌ها خیلی دور و از هم فاصله دارد و بعداً من دچار بیماری و نهایت تحت عمل جراحی قرار گرفتم و قادر نشدم این نشست را دایر کنم، فکر می‌کنم اختلاف لاینحل باقی مانده باشد.