راه مدنیت: روزنامه راه مدنیت به مناسبت هشتمین سال انتشار خود، برنامه‌‌یی زیر عنوان «هجده‌سال رسانه‌داری» روز پنج‌شنبه 28 حمل در هوتل کابل استار برگزار کرد. در این برنامه شماری از رسانه‌گران، خبرنگاران، کارشناسان، مسوولان و چهره‌های فرهنگی اشتراک داشتند.
افغانستان در هجده‌سال گذشته به‌رغم چالش‌های زیاد، دست‌آوردهای قابل وصفی نیز داشته است. آزادی بیان، کثرت رسانه‌های آزاد اعم از دیداری، شنیداری و نوشتاری و حمایت از آزادی و نشر اندیشه و فکر از جمله دست‌آوردهای درشت نظام سیاسی جدید است.
به گفته مسوولان، بیش از سه‌هزار رسانه شامل تلویزیون، رادیو، روزنامه، هفته‌نامه، ماهنامه، فصل‌نامه، سالنامه، نشریه‌های غیر موقوت و… از 34 ولایت کشور در وزارت طلاعات و فرهنگ کشور به ثبت رسیده‌اند.
هرچند ممکن است شمار زیادی از این رسانه‌ها به‌خصوص رسانه‌های نوشتاری متوقف شده باشند و اکنون فعال نباشند، ولی نفس کثرت رسانه‌یی و فرصت نسبی‌یی که برای کار رسانه فراهم شده، خود موضوع برجسته و در خور وصف است.
با اینکه رسانه‌ها در افغانستان در هجده‌سال گذشته رشد کمی سرسام‌آوری را تجربه کرده‌اند، به بهبود کیفی نسبی نیز دست یافته‌اند؛ اما در کنار این با چالش‌های جدی نیز پیوسته مواجه بوده‌اند.
ناامنی، کمبود هزینه، نبود کادر مسلکی، کوتاهی‌های حقوقی و قانونی، بی‌توجهی مسوولان و ارگان‌های ذی‌ربط، کمبود یا نبود مخاطبان جدی مشتری‌محور و ده‌ها مشکل دیگر پیوسته از مشکلات عمده رسانه‌ها بوده است.
روزنامه راه مدنیت همۀ این چالش‌ها، فرصت‌ها و پیشرفت‌ها را با حضور دکتور عبدالغفور آرزو؛ پژوهشگر و استاد دانشگاه، فاضل سانچارکی؛ معین نشراتی وزارت اطلاعات و فرهنگ، دکتور حمیرا قادری؛ سردبیر روزنامه راه مدنیت و استاد دانشگاه و صدیق‌الله توحیدی؛ رییس اجرایی کمیسیون مصونیت خبرنگاران و رییس پیشین نی، در این برنامه به گفتمان گرفت.
به گفته دکتور عبدالغفور آرزو؛ نویسنده و سفیر پیشین افغانستان در تاجکستان، بدون شک در اغلب جوامع، به خصوص در جوامع پیشامدرن و به‌ویژه افغانستان، کار روشنفکری با رسانه یا مطبوعات گره خورده است، یعنی اگر ما از رسانه حرف می‌زنیم و از روشنفکری، بدون شک برمی‌گردد به «سراج‌الاخبار» و جنبشِ مشروطیت. یعنی جنبش مشروطیت با «حی علی‌الفلاحِ» خود، سرانجام در سراج‌الاخبار متجلی گردید و در 1919 در حقیقت، فرایند رسانه را تبدیل کرد به یک ساختار سیاسی.
وی افزود:«از آن جا که روشنفکری و رسانه پیوندِ تنگاتنگ دارند و کار رسانه، روشنگری‌ست، دانشمندان می‌گویند که «روشن» در ترکیب روشنفکر استعاره‌یی بیایایرای آگاهی است؛ یعنی کار رسانه، کارِ آگاهی‌دهنده است و در نهایت باید جامعه را مدیریت کند.
دکتور آرزو روشنگری را کار دشوار خوانده افزود:« به این علت ما نمی‌توانیم روشنفکری و جنبش روشنفکری را بدون رسانه، نهادینه بسازیم؛ اما مهم اینکه همۀ ما می‌دانیم و این جملۀ معروف در اذهان همۀ ما نقش بسته است که مطبوعات رکن چهارم دموکراسی است.»
دکتور حمیرا قادری، با اشاره به اطلاع‌رسانی سریع آتش‌سوزی کلیسای نوترادم گفت که نقش رسانه در جامعه تاثیرگذارتر از مذهب و جغرافیاست.
وی افزود:« گاهی یک رسانه می‌تواند به شدت جامعه را به سوی سیاست سوق دهد و گاهی هم می‌تواند به حالت متعادل درآورد. بنابراین کار رسانه در دنیای امروزی کاری است شبیه تربیت کردن؛ اما رسانه‌ها در افغانستان کمی دچار چالش‌هایی است که در این مثلث یعنی حکومت، ملت و خود رسانه‌ها نقش دارند. این سه ضلع معمولا زاویه‌های‌شان دچار تنش با همدیگر می‌شود. گاهی رسانه‌ها دچار مشکل‌اند، گاهی حکومت و گاهی هم ملت نسبت به هر دو کم‌مهری و کم‌لطفی می‌کنند.»
سید آقا حسین فاضل سانچارکی؛ معین نشراتی وزارت اطلاعات و فرهنگ، هشتمین سالگرد انتشار روزنامه راه‌مدنیت را مبارک‌باد گفته افزود که روزنامه راه مدنیت یک از روزنامه‌های وزین و رسانه‌های پرقدرت جامعه ماست.
وی که در مورد مسوولیت حکومت در قبال خبرنگاران صحبت می‌کرد افزود:«همین که بعد از 18سال، ما امروز حتی یک روزنامه‌نگار و خبرنگار زندانی نداریم، هیچ رسانه و خبرنگاری تحت تهدید نیست و همگی در یک فضای آزاد و مصون به کار رسانه‌یی می‌پردازند، نشان‌دهندۀ این است که حکومت افغانستان، به قوانین نافذ کشور عمل کرده و پای‌بند بوده است.»
وی علاوه داشت:«در پاسخ به بعضی گفته‌های دکتور حمیرا قادری باید بگویم که کمیتۀ مشترک حکومت و رسانه‌ها که در زمان حکومتِ وحدت ملی ایجاد شد، یکی از کمیته‌های بی‌نظیر در همۀ دنیاست.»
صدیق‌الله توحیدی نیز راه مدنیت را یکی از روزنامه‌های جدی کابل توصیف کرده گفت: «راه مدنیت از جملۀ روزنامه‌هایی است که همیشه به دست من رسیده و از مطالب آن استفاده کرده‌ام. من امیدوار هستم که روزی «راه مدنیت» هشتاد سالگی خودش را جشن بگیرد، حالا ما باشیم یا نباشیم، تداوم این کار برای خبرنگاران، اهل رسانه، نویسندگان و مردم افغانستان مهم خواهد بود.»
آقای توحیدی که «نقش نهادهای حامی رسانه‌ها در حمایت از رسانه‌ها» عنوان سخنانش بود گفت: «در بسیاری از موارد کارهای بسیار بزرگی انجام شده، ما توانستیم حکومت را مجبور به کارهای خوب و مناسب بسازیم، مثلا یکی از این کارها ایجاد کمیتۀ مشترک رسانه و حکومت است که از سال 2017 بدین‌سو فعالیت می‌کند و این کمیته برای نخستین بار 700 تا 1000 دوسیۀ مفقودشدۀ خشونت علیه خبرنگاران را بررسی کرد که از آن میان 401 پرونده، قابلیت پی‌گیری داشت و تمام این معلومات از طریق نهادها (حامی رسانه‌ها) به حکومت داده شده است.»
شرح این بحث‌ها و اظهارات هر کدام به شکل جداگانه در همین شماره/وبسایت منتشر شده‌اند.
در این برنامه اقدامات حکومت وحدت ملی در راستای تقویت آزادی بیان و حمایت از رسانه و رسانه‌گری، نیز مورد بحث و بررسی قرار گرفت.
کمیته مشترک حکومت و رسانه‌ها، کمیسیون مصونیت خبرنگاران، قانون دستسرسی به اطلاعات، ایجاد صندوق حمایت از خبرنگاران، معافیت مقروضیت‌های مالیاتی رسانه‌ها در یک فراخوان محدود، معافیت رسانه‌های نوشتاری از مالیات، رسیدگی به بیش از سه‌هزار قضیه خشونت علیه خبرنگاران، تعدیل قانون رسانه‌ها و موارد دیگر از جمله اقدام‌های حکومت وحدت ملی در چهار سال گذشته بوده‌اند.
با این همه نبود یارانه یا حمایت مالی از رسانه‌ها، تطبیق نشدن قانون دسترسی به اطلاعات، شفاف نبودن صندوق حمایت از خبرنگاران و عدم مصونیت خبرنگاران از جمله انتقادهای جدی‌اند که رسانه‌گران و خبرنگاران بر حکومت وحدت ملی وارد می‌دانند.
در کنار این گفتمان، روزنامه راه مدنیت برای هشت خبرنگار تندیس «قلم مدنیت» و برای 10 تن دیگر تقدیرنامه‌یی به پاس فعالیت‌های خوب رسانه‌یی‌شان اهدا کرد.
هیات داوران روزنامه راه مدنیت، گزارش‌های تحقیقی، نبود گرایش‌های قومی و مذهبی در کار رسانه‌یی، آسیب دیدن در فضای گزارشگری، اطلاع‌رسانی بی‌طرفانه در فضای مجازی و … را از ویژگی‌های انتخاب این خبرنگاران عنوان کرده بودند.
