شاه‌حسین مرتضوی
با طلوع آفتاب صف‌های طولانی برای حضور مردم در پای صندوق‌های رای شکل خواهد گرفت. همه می‌آیند تا بار دیگر از ارزش‌های قانون اساسی، جمهوری، شهروندی و مردم‌سالاری حمایت کنند.
طی دو ماه گذشته شاهد شکل‌گیری گردهمایی‌های باشکوه در سراسر کشور بودیم. این گردهمایی‌ها از ننگرهار گرفته تا بلخ، هرات، بامیان، تخار، کابل، فاریاب و… نشان از عزم و اراده مردم برای حضور در انتخابات بود. مردم نشان دادند که از طالبان هراس ندارند و برای ارزش‌های قانون اساسی آماده هرنوع همکاری و فداکاری‌اند.
صف‌بندی‌های شکل‌گرفته در تیم‌ها نشان داد که مردم از مرزهای قومی، زبانی، مذهبی و سمتی عبور کرده، بر محور ارزش‌ها و برنامه‌ها در تیم‌های انتخاباتی حضور دارند. انتخابات افغانستان در چند دور دیگر بیشتر بر محورهای قومی متمرکز بود. این صف‌بندی‌های ملی خود گام مهم در راستای وحدت ملی به شمار می‌رود.
مردم برنامه‌های همه کاندیدان را شنیدند. برخی کاندیدان فرصت بیشتری برای ارایه برنامه‌های خود داشتند، برخی کمتر و برخی هم اصلا برنامه نداشتند. رای‌دهنده امروز با رای‌دهنده دور اول انتخابات تفاوت زیادی دارد. در این دور افراد تحصیل‌یافته بیشتر است. اکثر رای‌دهندگان را جوانان تشکیل می‌دهند. همین امر سبب شده تا مردم به جای قومیت به برنامه‌های کاندیدان بیشتر توجه می‌کنند.
مردم بین گذشته سیاه و تاریک و آینده روشن دو تا انتخاب دارند. کارنامه برخی کاندیدان روشن است. برخی تیم‌ها را همه کارنامه‌اش را به خوبی می‌دانند که چه کسی در ویرانی‌های کابل و شهرهای دیگر و در کل در ویرانی افغانستان دخیل بوده‌اند. اما برخی دیگر با درک قوی از حکومت‌داری برای آینده بهترین طرح و برنامه دارد. همین امر سبب شده است تا مردم به برنامه محوری تیم‌ها توجه کنند.
شرکت مردم در انتخابات مهم است. مردم در تمام دوره‌های گذشته به‌رغم تهدیدهای طالبان به پای صندوق‌های رای حاضر شدند. این بار نیز امیدواری‌های زیاد برای حضور مردم وجود دارد. مسوولان امنیتی تدابیر خاص خود را دارند. برخی اتفاق‌های امنیتی قابل پیش‌بینی‌اند، اما به پیمانه‌یی نمی‌باشد تا بالای شرکت مردم اثر داشته باشد.
تمام سازوکارها برای شفافیت در انتخابات به کار گرفته شده است. برای اولین بار است که کمیشنرهای کمیسیون‌های انتخابات و شکایات انتخاباتی توسط همه کاندیدان انتخاب می‌گردند. این شیوه برای اطمینان مردم و کاندیدان مهم است. هم‌چنان استفاده از بایومتریک و فرصت برای نظارت داخلی و خارجی ضمانت‌های لازم را برای جلوگیری از تقلب سازمان‌یافته فراهم کرده است. با این همه هر شهروند مسوول می‌تواند هم در نقش ناظر و هم رای‌دهنده به شفافیت انتخابات کمک کنند.
انتخابات‌های گذشته در کشور با جنجال‌های زیادی همراه بوده است. اکنون با درس از گذشته انتظار می‌رود تا نتایج انتخابات برای همه قابل قبول باشد. تیم داکتر عبدالله از اول به روایت تقلب متوسل شد. تیم دولت‌ساز بر شفافیت و نظارت بیشتر تاکید دارد. در این میان برخی سیاست‌مداران به رهبری آقای کرزی در کمین نشسته‌اند تا بعد از جنجال‌های احتمالی در نقش داور سیاسی وارد شده و ماهی دلخواه خود را به‌دست آورند.
فرصت‌ها برای حداقل دو تیم بیشتر است. تیم دولت‌ساز آرای قابل توجهی در ولایت‌ها و زون‌های مختلف دارد. تیم دولت‌ساز امیدوار است که در دور نخست برنده انتخابات شود. اما تیم داکتر عبدالله بیشتر برای دور دوم چشم دوخته است.
تیم دولت‌ساز در جنوب شرق از حمایت قوی برخوردار است. در مناطق مرکزی باتوجه به تغییرات گسترده شانس بهتری برای تیم دولت‌ساز فراهم است. در شمال کشور در برخی ولایت‌ها مانند بلخ همه یک‌دست شده است. در جنوب غرب هرچند در برخی ولایت‌ها پراکندگی آرا محسوس است، اما هواداران دولت‌ساز نیز به صورت چشم‌گیر فعال‌اند.
در جنوب کشور و لوی قندهار نیز وضعیت برای تیم دولت‌ساز قناعت‌بخش است. در ولایت‌های مانند پروان، کاپیسا و پنجشیر نیز تغییرات قابل ملاحظه به چشم می‌خورد. در کابل پایتخت کشور آرا برای همه کاندیدان وجود دارد، اما دو تیم دولت‌ساز و ثبات و همگرایی آرای قابل توجه را نصیب خواهند شد.
برای تیم ثبات و همگرایی نیز در تمام مناطق یادشده فرصت بهتر نسبت به کاندیدای سوم و چهارم متصور است. تیم آقای حکمتیار صرفا آرای حزب اسلامی مربوط به شاخۀ حکمتیار را خواهد داشت، اما آرای وی ملی نخواهد بود. آقای نبیل نیز در برخی کلان‌شهرها آرای محدود را نصیب خواهد شد، اما فیصدی آن اندک است. برخی کاندیدان دیگر حتا به تعداد تذکره‌هایی که تحویل داده‌اند رای کسب نخواهند کرد.
پس از انتخابات
مردم از روز پس از انتخابات با توجه به رویدادهای دور قبل نگرانی دارند. برخی سیاسیون در محور آقای کرزی نیز منتظر همین وضعیت هستند. مردم با توجه به رویدادهای قبل حق دارند اظهار نگرانی کنند. اما این دور تفاوت‌های زیادی دارد. آرای کاندیدای برنده با کاندیدان دوم و سوم تفاوت جدی دارد. همه باید قاعده بازی را رعایت کنند. کمیسیون انتخابات مسوول اصلی پروسه است و باید تمام موضوع را بادقت و در مطابقت به قانون عملی کنند. برای مردم از تمام مراحل گزارش دهند. کاندیدانی که اعتراض دارند خواسته‌های‌شان را از مکانیزم‌های اصولی تعقیب کنند.
اکنون نهادهای حکومتی و ملی کشور قوی‌تر از هر وقت و زمان دیگر حضور دارند. آن‌ها می‌توانند جلو هر نوع بی‌نظمی را بگیرند. مردم هم انتظار دارند که همه مراحل انتخابات در مطابقت به قانون نهایی شود. به این ترتیب هرگز جای نگرانی نخواهد بود.
