چرا «تیکتاک» به مساله تبدیل شده است؟
شبکه اجتماعی «تیکتاک» چینی از طریق اپلیکیشنهای «آیآواس» و اندروید قابل دسترس است. این شبکه ابتدا با عنوان دویین در سپتامبر۲۰۱۶ وارد بازار چین شد و عرضه آن برای خارج از چین، با عنوان تیکتاک در سال۲۰۱۷ آغاز شد.
در این اپلیکیشن بدون نیاز به مترجم، بیش از ۳۳زبان در دسترس کاربران است.
برنامه تیکتاک به کاربران اجازه میدهد که موزیکویدیوهای بسیار کوتاه ۳ تا ۱۵ثانیهیی بسازند و بااستفاده از موزیک و جلوههای ویژه، فلمهای دلخواه، خندهدار و خاطرهانگیز خود را به اشتراک بگذارند و آنها را با فلترها و جلوههای ویژه، برچسبهای سرگرمکننده، موسیقی و جذابتر کنند.
تیکتاک ظرف دوسال توانست خود را به جایگاهی برساند که اکنون از آن بهعنوان رقیبی برای نتفلیکس، یوتیوب، اسنپچت، انستاگرام و حتی فیسبوک یاد میکنند. این اپلیکیشن توانست در بیش از ۱۵۰کشور دنیا و با ۷۵زبان، بیش از یک میلیارد دانلود برای خود ثبت کند.
محیط کار این نرمافزار به گونهیی طراحی شده که نیازی به ترجمه ندارد و استفاده از آن بسیار آسان است. این یکی از ویژگیهای تیکتاک در مقایسه با نرمافزارهای مشابه چینی همانند ویچت و یا تنسنت محسوب میشود.
تیکتاک با چنان سرعتی در میان کاربران جا افتاد که حتی توانست استندردهای فیسبوک را جابجا کند. طبق گزارشی که اخیراً توسط مرکز تحقیقاتی Tower Sensor منتشر شده است، چیزی بالغ بر ۷۳۸میلیون دانلود برای تیکتاک در سال۲۰۱۹ ثبت شده که آن را بالاتر از اینستاگرام و فیسبوک قرار میدهد.
طبق پیشبینی مرکز App Annie، حدود ۶۲۵میلیون کاربر فعال در ماه از اپلیکیشن تیکتاک استفاده میکند. این رقم برای فیسبوک حدود ۲٫۴۵میلیارد کاربر عنوان شده است.
تیکتاک تا جایی پیشروی کرد که «مارک زاکربرگ»، مدیرعامل فیسبوک بهصراحت اعلام کرد که هیچ علاقهیی به دنبال کردن خبرهای مربوط به اپلیکیشن جدید و رقیب خود یعنی تیکتاک ندارد؛ اما به نظر میرسد که این مساله صحت ندارد و رشد خیرهکننده استفاده از این اپلیکیشن، وی را بهشدت نگران کرده است.
اما پرسش اینجاست که آیا این برنامه بااینهمه محبوبیت، حرمت حریم خصوصی کاربران را رعایت میکند؟
پاسخ قاطعی در این مورد وجود ندارد؛ اما به باور متخصصان تکنالوژی معلوماتی، برنامههایی که در تلیفونهای هوشمند قابلیت نصب دارند میتوانند اطلاعات شخصی حاوی فایلها، فلمها، عکسها و اسناد را در دسترس شرکت سازنده بگذارند.
مقامات امریکایی بارها خواستار تحت تعقیب قرار گرفتن فعالیتهای تیکتاک توسط دولت این کشور شدند. قانونگذاران مجلس سنای امریکا نگران ارتباط این اپلیکیشن با دولت چین هستند. شرکت «بایتدنس» که مالک تیکتاک محسوب میشود، متعلق به چین است و همین مساله قانونگذاران امریکا را نسبت به سانسور اطلاعات روی پلتفرم خود نگران کرده است.
مساله امن نبودن تیکتاک زمانی بیشتر بر سر زبانها افتاد که کاربر نوجوان ۱۷سالهیی به نام «فروزا عزیز» اهل نیوجرسی اعلام کرد که پس از انتشار پستی انتقادی از دولت چین درباره زندانی و شکنجه اقلیتهای مسلمان، دیگر نتوانست به حساب خود دسترسی پیدا کند.
تیکتاک اما در واکنش به این اتفاق اعلام کرد که حساب تیکتاک «عزیز» بهعلت انتشار ویدیوی دیگری که سیاستهای این شرکت را نقض میکرد، مسدود شده است.
در چین، اغلب پلتفورمهای آنلاین محتواهای مرتبط با دولت این کشور را سانسور میکنند. سیاستمداران امریکایی نگران این موضوع هستند که تیکتاک، این رویه را در خارج از چین نیز دنبال کند.
مشکل دومی، نگرانی واشنگتن از اطلاعات کاربران است و این احتمال را میدهد که تیکتاک اطلاعات کاربران را به چین ارسال کند. اخیراً امریکا تحقیقات گستردهیی درباره فعالیتهای تیکتاک آغاز کرده است.
امریکاییها تصور میکنند که دولت چین، از اطلاعات کاربران این اپلیکیشن استفاده میکند و به پروفایل آنها دسترسی دارد؛ اما سخنگوی تیکتاک در واکنش به این مسائل میگوید که این شرکت بیشازهمه، جلب اعتماد کاربران و قانونگذاران امریکایی را در اولویت خود قرار میدهد و سعی دارد تا در این زمینه با کنگره نیز همکاری کند.
کارشناسان امنیتی که اخیراً از آسیبپذیری جدیدی در شبکه اجتماعی تیکتاک خبر داده بودند، به کاربران هشدار دادهاند مراقب استفاده از این اپلیکیشن باشند.
کارشناسان و متخصصان فعال در شرکت Check Point که در حوزه امنیت سایبری فعالیت میکنند، اخیراً آسیبپذیری و ضعف امنیتی جدیدی را در اپلیکیشن شبکه اجتماعی تیکتاک کشف کردهاند که به هکرها و مجرمان سایبری اجازه دسترسی به حریم خصوصی کاربران، کنترول پروفایل آنها و دستکاری محتوا، آپلود و حذف ویدیو توسط حساب کاربری آنها را میداد.
شرکت امنیت سایبری Check Point چندین آسیبپذیری در شبکه اجتماعی تیکتاک پیدا کرده است که هکرها میتوانستند از طریق آن با کنترول پروفایل کاربران به دستکاری محتوا، آپلود و حذف ویدیوها پرداخته و اطلاعات شخصی همانند ایمیل را فاش کنند.
امکان ارسال پیام کوتاه به هر شمارهیی از طرف تیکتاک وجود دارد. در سایت این اپلیکیشن کاربران میتوانند با ارسال پیام به شماره خود، اپ را دانلود کنند؛ اما طبق یافتههای شرکت امنیتی Check Point، هکرها میتوانند از طرف این اپ پیام جعلی با لینک مخرب ایجاد کنند که با دنبال کردن آن، کنترول حساب کاربری به دست هکر واگذار میشود.
با اینکه شرکت توسعهدهنده اپلیکیشن تیکتاک بلافاصله اعلام کرد که آسیبپذیریهای کشفشده را برطرف کرده است؛ اما به نظر میرسد که بسیاری از مقامات امریکایی همچنان نگران افشای اطلاعاتی این شبکه اجتماعی هستند و بر این باورند که امنیت ملی این کشور را تهدید خواهد کرد. ارتش ایالات متحده نیز نصب تیکتاک روی گوشیهای مقامات و کارمندان دولتی را ممنوع اعلام کرده است.
در همین راستا کارشناسان و تحلیلگران فعال در حوزه امنیت سایبری به کاربران فضای مجازی به استفاده از این شبکه اجتماعی محبوب هشدار داده و تاکید کردهاند که مراقب نفوذ و دسترسی هکرها به اطلاعات شخصی خود باشند؛ زیرا ممکن است بدون اطلاع آنها ویدیوهای جدیدی را با حساب کاربری قربانیان منتشر و آپلود و دردسرهای متعددی برای آنها ایجاد کنند.
تیکتاک تا جایی برای دولتهای رقیب چین به مساله تبدیل شد که دولت هند در اقدامی بیپیشینه این برنامه را به علت به خطر افتادن امنیت ملی این کشور، متوقف و دسترسی به آن را به همراه ۵۹ اپلیکیشین دیگر مسدود کرد.
وزارت الکترونیک و فناوری اطلاعات این کشور اعلام کرده بود که فعالیت ۵۹اپلیکیشن چینی پرکاربرد در این کشور ازجمله تیکتاک و ویچت به علت زیان رساندن به حق حاکمیت و تمامیت ارضی و نیز با هدف حفاظت از امنیت و نظم عمومی و حریم خصوصی افراد مسدود میشود.
این تصمیم پس از تنشهای اخیر مرزی میان دو کشور که چندین کشته نیز برجای گذاشت و به بهانه جمعآوری اطلاعات شخصی شهروندان هندی برای بهرهبرداری در کشور چین اتخاذ شده است.
تیکتاک که از طریق اپلیکیشنهای آیآواس و اندروید قابلدسترس است و بهتازگی محبوبیت زیادی در میان کاربران انترنت پیدا کرده در واکنش به اقدام دهلینو برای مسدود کردن دسترسی به اپلیکیشنهای این شبکه اجتماعی، تاکید کرد که به قوانین هند درباره احترام به امنیت و ماهیت خصوصی دادهها پایبند است و هیچگونه اطلاعاتی درباره کاربران هندی خود را در اختیار دولتهای خارجی ازجمله دولت چین قرار نداده است.
وزارت فناوری اطلاعات هند با انتشار بیانیهیی اعلام کرده بود که دسترسی به تیکتاک و دیگر اپلیکیشنهای چینی پس از دریافت شکایتهای متعدد درباره سرقت احتمالی دادههای شخصی و نقض قوانین مرتبط با رعایت حریم خصوصی مسدود شده است.
روابط هند و چین، دو قدرت بزرگ هستهیی با بیشترین جمعیت در جهان، پس از مرگ حدود بیست تن از سربازان هندی در جریان تنشهای مرزی اوایل ماه جاری میلادی با نیروهای امنیتی چین در یک منطقه مورد مناقشه میان دو کشور متشنج شد.
برنامه تیکتاک به دوربین، گالری و انواع دیگر سانسورهای گوشی دسترسی دارد و بهراحتی میتواند دادههای موبایل کاربر را در اختیار خود بگیرد.
اکنون پس از متوقف شدن فعالیت تیکتاک در هند با ۱۱۹٫۳میلیون کاربر، احتمال میرود که این برنامه در کشورهای امریکا (با داشتن ۳۹٫۶میلیون کاربر) و در استرالیا (۱٫۶میلیون کاربر) متوقف شود.
به گزارش وبسایت اطلاعرسانی فارسیزبانان استرالیا، دولت این کشور اعلام کرده که با موجی از درخواستها برای مسدود کردن اپلکیشن شبکه اجتماعی تیکتاک مواجه شده است.
بااینحال گمان بر این است که شرکت صاحبامتیاز برنامه تیکتاک، شاهد افت درآمد خود از این برنامه باشد.