راه مدنیت: عبدالحی خراسانی؛ نویسنده و تحلیلگر با برشمردن چند ویژگی احمدشاه مسعود؛ فرمانده نامی افغانستان، نوشته که او به نوعی مشی سکولار داشت.
به باور خراسانی، «مسعود در حوزهٔ سیاسی و اجتماعی یک مسلمان متسامح و متواضع بود که من این روش او را نوعی مشی سکولار برآمده از فرهنگ فاخر و سپهر درخشان ایرانشهر تمدنی تعریف می‌کنم.»
او افزوده که «به عبارت دیگر او به جدایی نهاد حوزهٔ خصوصی و فردی با نهاد اجتماعی و سیاسی متعهد بود و شخصاً به آن عمل می‌نمود.»
وی خاطرنشان ساخته که «مکتب و اندیشهٔ مسعود برآمده از خرد و عقل خراسانی و ایرانشهری بود و لهذا او متعلق به مکتب مدارا و خرد خراسان بزرگ بود.»
مدافع دموکراسی و انتخابات آزاد، خواستار اجرای عدالت، نظم و قانون، شهید راه هویت تمدنی، پاسدار فرهنگ، حافظ سرزمین، عاشق مکتب فقهی معتدل حنفی و مکتب کلامی ماتریدی سمرقندی، دارای تجارب عملی و مطالعه نظری در عرفان خراسانی/ اسلامی، مدافع نظام اداری غیر متمرکز و نظام سیاسی ترجیحا صدارتی و در حوزهٔ خصوصی یک شریعتمدار، مومن، متعهد، ملتزم به شریعت، التزام عملی به عبادات و مناسک در تمام سطوح، موارد دیگری است که خراسانی از ویژگی‌های بارز احمدشاه مسعود عنوان کرده است.
گفتنی است که ۱۸سنبله هر سال برابر است با ترور احمد شاه مسعود. او پس از سال‌ها مقاومت در برابر اشغال افغانستان توسط ارتش شوروی و هم‌چنین جنگ با گروه طالبان، در روز ۱۸سنبله/ شهریور ۱۳۸۰ (۹ سپتامبر ۲۰۰۱)، در اثر انفجار انتحاری دو تروریست عرب کشته شد که خود را خبرنگار معرفی کرده بودند.
