زلمی خلیل‌زاد؛ فرستاده ویژۀ امریکا برای صلح افغانستان در آستانۀ برگزاری نشست استانبول، به ترکیه رفت. این سفر که روز شنبه (۷حمل) انجام شد، او تلاش خواهد کرد تا تمامی جناح‌های درگیر جنگ افغانستان را به تقویت روند مذکرات صلح تشویق کند.
طبق اعلامیه وزارت خارجه امریکا، خلیل‌زاد با مقام‌های ترکی در خصوص آمادگی‌ها برای گفتگوها پیرامون برقراری یک تفاهم سیاسی که بتواند منجر به برقراری آتش‌بس و صلح پایدار شود، تلاش خواهد کرد.
نشست استانبول به ابتکار امریکا و میزبانی سازمان ملل متحد در ماه اپریل برگزار خواهد شد که این نشست یک قدم اساسی برای تدوین نقشه راه برای صلح افغانستان پنداشته می‌شود.
شمار زیادی از کشورهای جهانی به ویژه فرانسه، بریتانیا، اتحادیه اروپا و نیز کشورهای منطقه‌یی از برگزاری این نشست در مورد روشن شدن مساله افغانستان استقبال نمودند. این کشورها ابراز امیدواری کرده‌اند که نشست ترکیه منجر به سرعت بخشیدن روند دوحه و آغاز آتش‌بس در افغانستان شود.
از سویی هم، عبدالله عبدالله رییس شورای عالی مصالحه ملی، برگزاری نشست ترکیه را مهم خوانده و تاکید ورزیده که این نشست سرنوشت افغانستان را رقم خواهد زد.
او با بیان این‌که دولت افغانستان با آمادگی در مورد محتوای مذاکره به این نشست می‌رود، گفت که رییس‌جمهور غنی طرح برگزاری انتخابات زودهنگام را در این نشست ارایه خواهد کرد و در صورت توافق طالبان، گام‌هایی برای تطبیق این طرح برداشته می‌شود، اما این‌که طالبان چقدر آمادگی دارند، سوال بزرگی است.
شماری از آگاهان امور معتقدند که طرح و یا هم نقشه راهی را که ایالات متحده ترتیب و تنظیم کرده، آن را به رهبران سیاسی افغانستان و نمایندگی‌های کشورهای منطقه سپرده و آقای خلیل‌زاد برای جلب حمایت این طرح، مصروف لابی‌های منطقه‌یی است، به همین‌خاطر در آستانه نشست استانبول به ترکیه رفته است.
علی‌اکبر جمشیدی؛ عضو مجلس نمایندگان به روزنامه راه مدنیت افزود: آجندای اصلی نشست ترکیه همان طرحی است که ایالات متحده روی دست گرفته است؛ هرچند، آدرس‌های دیگری مثل حکومت افغانستان و احزاب سیاسی، طرح‌هایی را برای آینده سیاسی این کشور ترتیب کرده‌اند ولی این طرح‌ها لحاظ نخواهد شد:
«با رفتن خلیل‌زاد به ترکیه احتمالا تصمیم بر این است که یک آمادگی لازم در ترکیه گرفته شود و مواردی با مقام‌های ترکی هم مطرح گردد؛ با توجه به این که آقای خلیل‌زاد، رهبران سیاسی افغانستان و سران کشورهای منطقه‌یی با نمایندگان گروه طالبان نشست‌هایی انجام داده و او (خلیل‌زاد) لابی‌های خود را کرده و نظریات مخالف و موافق را هم جمع کرده که چگونه مدیریت گردد و چه کسانی دعوت شوند.»
این عضو مجلس نمایندگان، برگزاری نشست ترکیه را ترمیم‌کننده نواقص روند دوحه می‌داند؛ زیرا گفتگوهایی که در قطر جریان داشت، خالی‌گاه‌های زیادی داشت از جمله نقش روس‌ها، ایرانی‌ها و هندی‌ها به‌شدت کم‌رنگ به‌نظر می‌رسید که البته این نواقص تا حدود در نشست مسکو رفع گردید و با این وجود، اکنون احساس می‌شود که اجماع منطقه‌یی نسبی در مورد حل معضل افغانستان شکل گرفته است.
هرچند، مردم افغانستان از نشست ترکیه انتظار تامین آتش‌بس و تامین صلح پایدار را دارند، اما با توجه به تضاد منافع برخی از کشورهای منطقه، ممکن است امنیت و ثبات در کشور باز هم برقرار نشود.
با این حال، اعضای مجلس نمایندگان براین باورند که هرچند ایران و امریکا مخالفت‌هایی با هم دارند، ولی در خصوص افغانستان، آن‌ها به نتیجه خواهند رسید.
علی‌اکبر جمشیدی همچنان با اشاره به چگونگی برگزاری بن اول، تاکید کرد که در این نشست هم امریکا و ایران تضاد منافع داشتند ولی به راحتی، در نشست بن اول در نتیجه مذاکرات سری با امریکایی‌ها تفاهم کردند و بر مبنای این تفاهم، تاهنوز در داخل افغانستان هیچ‌گونه تکری بین امریکا و ایران به وجود نیامده است.
از سوی هم، شماری از استادان دانشگاه، نشست ترکیه را نسخه کامل‌تری از روند دوحه می‌دانند.
اسدالله زائری؛ استاد دانشگاه در این رابطه به روزنامه راه مدنیت می‌گوید: با توجه به کاستی‌ها و خلاهایی که در فارمت قطر وجود داشت، این نشست (ترکیه) می‌تواند نواقص دوحه را برطرف کند و نیز می‌تواند روند جدید یا چشم‌انداز جدیدی را در مسیر پروسه صلح بگشاید:
«از این لحاظ به نظر می‌رسد که میزبان نشست ترکیه سازمان ملل متحد، به عنوان سازمان بی‌طرف هماهنگی‌های لازم را میان طرف‌های قضیه افغانستان ایجاد کند.»
به گفتۀ این استاد دانشگاه، در روند دوحه از یک‌سو کشورها و بازیگران مختلف حضور نداشتند و از سوی دیگر، آقای خلیل‌زاد با رفت‌وآمدهای خود از فضای منطقه‌یی در تقویت روند دوحه استفاده نکرد و بنابراین، این خلا با اشتراک طیف‌های مختلف داخلی و خارجی در نشست ترکیه تکمیل خواهد شد.
اسدالله زائری، ضمن خوش‌بینی‌ها نسبت به نشست ترکیه، در عین حال خاطرنشان ساخت که تاریکی‌ها و گره کور در جنگ افغانستان وجود خواهد داشت و نباید خیلی زود زوق‌زده شد که نتیجه زودهنگام داشته باشد.
او همچنان تصریح کرد که نشست ترکیه در کوتاه‌مدت، وضعیت افغانستان را تغییر نخواهد داشت؛ به این معنا، طرح‌ها و دیدگاه‌های جناح‌ها متفاوت است که جمع‌بندی آن زمان میبرد اما در کوتاه‌مدت آن‌چه را مردم نیاز دارند که همان برقراری آتش‌بس و کاهش خشونت است، محقق نخواهد شد.
هرچند، برگزاری نشست ترکیه به میزبانی سازمان ملل متحد، با خوش‌بینی بسیاری همراه شده، ولی نگرانی‌ها کماکان در داخل افغانستان از متشنج شدن اوضاع در افغانستان پابرجاست.
حمدالله محب، مشاور امنیت ملی در این اواخر ابراز نگرانی کرد که اگر نیروهای خارجی پیش از تامین صلح بیرون شوند، خطر وقوع جنگ‌های داخلی در کشور وجود دارد.
مشاور امنیت ملی در اظهارات اخیر خود، بار دیگر از جانب طالبان خواست که از فرصت پیش‌آمده برای تامین صلح استفاده کنند و از جنگ‌های خانمان‌سوز و تبدیل‌شدن افغانستان به لانه گروه‌های تروریستی جلوگیری کنند.
سیدمهدی حسینی
