راه مدنیت: در دهۀ گذشته، جمعیت پناهندگان جهان بیش از دو برابر شده است. بر اساس گزارش کمیساریای عالی سازمان ملل در امور پناهندگان UNHCR، بیش از 84میلیون نفر در سراسر جهان مجبور به ترک خانه‌های خود شده‌اند.
این آمار کسانی است که به‌دلیل تحت تعقیب بودن، آزار و اذیت، درگیری، خشونت، نقض حقوق بشر یا رویدادهایی که نظم عمومی را به شدت مختل کرد، به اجبار آواره شدند.
در میان آنها بیش از 26.6میلیون پناهنده وجود دارد که بالاترین جمعیت ثبت شده است. نیمی از پناهندگان جهان کودک هستند و 68درصد از پناهندگان جهان فقط از پنج کشور می‌آیند. بیش از 85 درصد از پناهندگان در کشورهای در حال توسعه میزبانی می‌شوند.
توجه: این اعداد مربوط به پایان سال2021 هستند و بحران اوکراین را در نظر نمی‌گیرند، اگرچه بقیه این فهرست برای انعکاس بزرگترین بحران جابجایی در اروپا از زمان جنگ جهانی دوم به‌روز شده است.
بر مبنای گزارش ماه گذشته سازمان Concern Worldwide که مبدا پناهجویان از سراسر جهان را ردیابی کرده، این کشورها بزرگترین دارنده بحران پناهندگی در جهان‌اند:
10. اریتره
اِریتره با نام رسمی جمهوری اِریتره، کشوری واقع در شرق آفریقا است. بیش از 10درصد از جمعیت اریتره؛ یعنی بیش از492هزارنفر اکنون به‌دلیل بی‌ثباتی و خشونت‌های اجتماعی و سیاسی به‌عنوان پناهنده زندگی می‌کنند. اندازه‌گیری نیازهای بشردوستانه در این کشور کوچک آفریقای شرقی دشوار است. این کشور درگیر بحران اقتصادی، فقر و خشونت است.
9. جمهوری آفریقای مرکزی
از اواخر سال2012، مردم جمهوری آفریقای مرکزی از خشونت‌های فرقه‌ای رنج برده‌اند که بیش از یک‌میلیون نفر را آواره کرده است. از دسامبر2021، این تعداد شامل بیش از 713هزار پناهنده است که در مقایسه با سال2020 بیش از 100هزار نفر افزایش داشته است.
خشونت‌ها در آفریقای مرکزی از زمان استقلال این کشور از فرانسه در سال1960 ادامه داشته است، اما این کشور با جمعیت اکثریت مسیحی و اقلیت مسلمانان در سال2013 درگیر خشونت‌های فرقه‌ای نیز شده است؛ «کمی پس از آن‌که ایتلافی از شورشیان عمدتاً مسلمان با عنوان “سلکا” رییس‌جمهوری وقت آفریقای مرکزی، فرانسوا بوزیزه را در دسامبر۲۰۱۲ از قدرت برکنار کردند. میشل جوتودیا، رهبر ایتلاف شورشیان که آقای بوزیزیه را از قدرت خلع کرد، خود را به‌عنوان اولین رییس‌جمهور مسلمان در جمهوری آفریقای مرکزی با اکثریت شهروندان مسیحی معرفی کرد. (ویکی-پدیا)»
8. سومالی
خبر خوب این است که تعداد پناهندگان سومالیایی در سرتاسر جهان طی چند سال گذشته کاهش یافته است. در پایان سال2017، بیش از 986هزارنفر وجود داشت. این آمار در پایان سال2020، حدود 7900هزارنفر برآورد شده است.
مانند سایر کشورهای شاخ آفریقا، سومالی نیز دچار خشک‌سالی و سایر اثرهای تغییرات آب‌وهوایی شده است. بین سال‌های2016 و 2018، چهار فصل بارانی متوالی کمتر از حد متوسط منجر به شکست محصول، تلفات دام‌ها و از دست رفتن دارایی‌ها شد. درگیری مسلحانه 25ساله، میزان فقر را تشدید کرده است. بسیاری از پناهندگان سومالیایی، کشورهایی مانند اتیوپی، کنیا و حتی یمن را جایگزین‌های امن‌تری می‌دانند.
7. سودان
در حالی که سودان پنجمین کشور بزرگ مقصد پناهندگی برای پناهندگان است (از جمله بیشترین جمعیت پناهندگان از سودان جنوبی را در خود جای داده است)، همچنین کشوری است که تعداد فزاینده‌ای پناهنده نیز صادر می‌کند. این کشور مبدا بیش از 805هزار نفر تا دسامبر2021 بوده است. بسیاری از سودانی‌ها از خشونت طولانی یا خشک‌سالی و قحطی ناشی از تغییرات آب‌وهوایی فرار می‌کنند.
6. جمهوری دموکراتیک کنگو
مانند جمهوری آفریقای مرکزی، جمهوری دموکراتیک کنگو نیز یکی از بزرگترین «بحران‌های فراموش‌شده» در جهان است. این کشور بزرگترین بحران آوارگان آن را در حال حاضر در آفریقا دارد. بیش از 864هزار پناهجوی کنگو در سال2021 ثبت شده است. این آمار شامل بیش از 4.5میلیون کنگویی آواره داخلی نمی‌شود که به‌دلیل خشونت در مناطق کاسای، تانگانیکا، ایتوری و کیوو در داخل کشور بیجا شده است.
همچنان، کنگو میزبان بزرگ برای پناهندگان از کشورهای همسایه خود نیز است.
5. میانمار- بحران روهینگیا
از 25 اگست2017، بیش از 1.1میلیون آواره روهینگیایی از خشونت‌های جاری در میانمار گریخته‌اند. بسیاری از روهینگیایی‌ها بدون تابعیت‌اند و اکنون در جایی که به‌عنوان بزرگترین کمپ پناهندگان جهان در کاکس بازار در کشور بنگلادش واقع شده است، زندگی می‌کنند.
4. سودان جنوبی
سودان جنوبی که از اواخر سال2013 درگیر خشونت‌های فزاینده بوده، نزدیک به 4میلیون نفر از این کشور مجبور به ترک خانه‌های خود شده است. نیمی از این جمعیت در حدود 2.6میلیون شهروند سودان جنوبی کشور را ترک کرده‌اند و در کشورهایی از جمله سودان، اوگاندا، اتیوپی، کنیا و جمهوری کنگو زندگی می‌کنند.
این کشور از زمان استقلال از سودان در سال2011 درگیر خشونت بوده است.
3. افغانستان
افغانستان همچنان یکی از کشورهای اصلی مبدا پناهجویان است. تقریبا یک‌نفر از هر 10، یعنی 2.6میلیون پناهجو، شهروندان افغانستان است و این تعداد در چهار دهۀ گذشته به‌طور پیوسته در نوسان بوده است. بیش از 88درصد از پناهجویان افغان در کشورهای همسایه پاکستان و ایران میزبانی می‌شوند.
این کشور که درگیر خشونت‌های طولانی بوده، جابجایی‌های داخلی مدام و پیوسته را در خود شاهد بوده است. بر بنیاد آمار کمیساریای عالی سازمان ملل در امور پناهندگان، در حال حاضر 3.5میلیون نفر دیگر در داخل کشور آواره‌اند.
2. اوکراین
حمله روسیه به اوکراین در ماه فبروری2022، این کشور را به دومین کشور مبدا جمعیت پناهندگان جهان تبدیل کرد. از 25 اپریل 2022، بیش از 5.2میلیون اوکراینی از این کشور فرار کرده‌اند که نزدیک به سه‌میلیون نفر در لهستان پناه گرفته‌اند.
***
با توجه به جنگ جاری در اوکراین و بحران افغانستان ناشی از تسلط طالبان بر این کشور، به احتمال زیاد، جمعیت پناهندگان جهان در سال2022 ممکن است به بالاترین حد خود رسیده و از 30میلیون نفر فراتر رفته باشد.
***
1. سوریه
بیش از 25درصد از کل جمعیت پناهندگان جهان در پی بحران 10ساله سوریه بخشی از دیاسپورای جهانی هستند. تا سال2021، 6.7میلیون سوری عمدتاً در لبنان، اردن، عراق، مصر و ترکیه (که در حال حاضر بزرگترین جامعه میزبان پناهجویان است) پناه گرفته‌اند. در لبنان، هیچ اردوگاه رسمی وجود ندارد، که باعث می‌شود جمعیت بیش از یک‌میلیون سوری در انجمن‌های اجتماعی زندگی کنند که اغلب پناهگاه‌های موقت مملو از جمعیت هستند.
تعداد آوارگان سوری در داخل کشورشان با تعداد پناهندگان خارج از کشور برابری می‌کند، درگیری‌ها بیش از 6.6میلیون نفر را مجبور به ترک خانه‌های خود کرده و سایر نقاط کشور اسکان گزیده‌اند. 2.98میلیون نفر هنوز در مناطق صعب‌العبور و محاصره‌شده باقی مانده‌اند.
منبع اصلی:
https://www.concernusa.org/story/largest-refugee-crises/#:~:text=In%20the%20past%20decade%2C%20the,the%20highest%20population%20on%20record
تهیه و ترتیب: محمدرضا رضایی
