اختر سهیل؛ روزنامه‌‌نگار
در حکومت پیشین به رهبری حامد کرزی و در حکومت کنونی به رهبری محمداشرف غنی، بارها به گروه طالبان پیشنهاد شد که برای پایان جنگ با حکومت افغانستان وارد گفتگو شوند؛ اما طالبان هیچ‌گاه برای مذاکره تمایل نشان نداد و از دیالوگ با حکومت امتناع کرد.
برای گروه طالبان، حکومت‌هایی که در 18سال اخیر در افغانستان از دل پروسۀ انتخابات بیرون آمده، مشروعیت حقوقی و سیاسی نداشته و ندارد. گروه طالبان بارها گفته‌اند که افغانستان یک کشور اشغال شده توسط ایالات متحده امریکاست.
در پنج‌سال اخیر هرگاه رییس‌جمهور غنی، به طالبان پیشنهاد مذاکره با حکومت داد، این گروه دولت افغانستان را غیر مشروع خواند و امریکا را طرف مذاکره‌کننده خود دانست. این روزها در آستانه اعلام نتایج ابتدایی و نهایی انتخابات ریاست‌جمهوری98 بار دیگر بحث مذاکره با گروه طالبان از جانب امریکا و برخی از کشور‌های دیگر مطرح میشود.
نمایندگان طالبان و نمایندگان امریکا به رهبری زلمی خلیل‌زاد، نماینده ویژه وزارت خارجه امریکا برای صلح افغانستان، 9 بار در دوحه پایتخت قطر باهم گفتگو کردند. مذکرات صلح در آستانه امضای یک تفاهم‌نامه میان هر دو طرف بود که دونالد ترامپ، رییس‌جمهور امریکا، کل پروسه را متوقف کرد و علت این امر را کشته‌شدن یک سرباز امریکایی در کابل عنوان کرد.
حالا در شرایطی که مردم افغانستان منتظر اعلام نتایج ابتدایی و نهایی انتخابات هستند، دولت امریکا و… تاکید روی از سرگیری مذاکرات دارند. پس از برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری روز شنبه( شش میزان) هر مقام امریکایی که به کابل آمد از مذاکرات سخن گفت.
به تازگی زلمی خلیل‌زاد، پس از سفر به روسیه و بلجیم به کابل آمد و با رهبران حکومت وحدت ملی و برخی از چهره‌های دیگر گفتگو کرد. در همین حال نمایندگان روسیه، پاکستان، چین و امریکا در مسکو به توافق رسیده‌اند که باید هرچه سریع‌تر مذاکرات صلح از سرگرفته شود.
به‌همین منظور قرار است نشستی در بجینگ برگزار شود و امریکایی‌ها از حکومت افغانستان خواسته‌اند که هیاتی برای این اجلاس معرفی و نهایی کند. صدیق صدیقی، سخن‌گوی ریاست‌جمهوری گفته هنوز این هیات نهایی نشده است و طالبان باید با طرح آتش‌بس سراسری موافقت کنند.
دست‌کم در یک سال اخیر، رهبران حکومت پیوسته تاکید کرده‌اند که طالبان تمایلی به صلح کردن ندارند و پیش از مذاکرات بایستی آتش‌بس سراسری شود و تفنگ‌ها خاموش. پس از لغو مذاکرات صلح از سوی آقای ترمپ معلوم شد که آتش‌بس سراسری از خواسته‌های این کشور هم بوده. در 9دور مذاکرات قبلی نمایندگان طالبان بیشتر روی خروج سربازان امریکایی از افغانستان تاکید می‌کردند. امری که سیاست‌مداران امریکا با آن مخالف بوده و هستند.
چرا باید گفتگو‌های صلح دولت‌محور باشد؟
تجربه‌ها در روند صلح نشان می‌دهد که مذاکرات یک‌جانبه با گروه طالبان که در آن نمایندگان دولت یا حکومت حضور نداشته باشند، راه به‌جایی نمی‌برد. به‌طور نمونه طالبان با احزاب سیاسی یک‌بار در مسکو گفتگو کردند و بار دیگر در پاکستان. هیچ کدام از این گفتگو‌ها نتیجه‌یی به‌همراه نداشت جز ضربه‌زدن به نظام جمهوریت و دولت جمهوری اسلامی افغانستان.
از سنبله سال گذشته که فرآیند صلح به رهبری امریکا آغاز شد، محمداشرف غنی، رییس‌جمهور کشور پیوسته روی مذاکرات دولت‌محور با طالبان پافشاری داشت. مذاکرات دولت‌محور با طالبان یکی از روایت‌های اصلی و محوری آقای غنی در ایام مبارزات انتخاباتی بود و برای همین روی برگزاری انتخابات اصرار داشت.
اخیرا وزارت دولت در امور صلح گفت که حکومت کنونی در روز‌های پایانی کارش قرار دارد و تصمیم ندارد با طالبان داخل گفتگو شود و همچنین اعلام کرد که حکومت بعدی با طالبان مذاکره خواهد کرد.
با این وجود، زمان آن فرارسیده است که تمام حلقات سیاسی از مبحث مذاکرات دولت‌محور حمایت کنند. در صورتی که احزاب سیاسی یک‌جانبه با طالبان داخل گفتگو شوند، این امر افزون بر این‌که نتیجه‌بخش نیست در عین حال، به نظام جمهوری هم ضربه می‌زند. نظامی سیاسی به آسانی به دست نیامده است و نباید در روند صلح، نهادی به نام حکومت یا دولت دور زده شود.
برای گروه طالبان، دولت افغانستان فاقد مشروعیت است و اگر احزاب به‌گونه پراکنده با این گروه مذاکره کنند، کمک بزرگی خواهد شد به این باور گروه طالبان که حکومت مشروعیت ندارد و دست‌نشانده امریکاست. کل نیرو‌های سیاسی و حلقات فکری شامل نظام میشود و از همین رو نیاز است که از بحث مذاکرات دولت‌محور استقبال کنند.
به باور نگارنده، اگر نیرو‌های سیاسی به‌شمول رهبری حکومت، برای پیش‌برد روند صلح زمینه خلق یک اجماع واقعی را فراهم کنند، اقدام بزرگی خواهد بود برای بقای سیاسی دولت. طالبان و برخی از کشور‌ها بیشترین سود را از نبود یک اجماع سیاسی در پیوند به مذاکرات صلح، می‌برند.
حفظ ارزش‌ها و دست‌آورد‌های 18سال اخیر در افغانستان در گرو مذاکرات و روایت دولت‌محور با طالبان است و از جانب دیگر نتیجه انتخابات ریاست‌جمهوری باید منجر به روی کار آمدن یک حکومت منتخب گردد تا با طالبان وارد مذاکره شود.
