دیروز با طالبان، امروز با حکومت

منبع: نیویارک تایمز/ دیوید زوچینو، نجیم رحیم/ مترجم: شریفه عرفانی

رحمت‌الله اندر، زمانی فرمانده مخوف طالبان بود که اسیر درگیری‌های خونین علیه نیروهای امریکایی و دولتی در مناطق ناهموار شرق افغانستان شده بود.

در سال ۲۰۰۷، یک تیم عملیات ویژۀ امریکایی وی را هنگام یورش شبانه به خانه‌یی در روستای اجدادش در ولایت غزنی اسیر کرد. وی دو سال را در زندان تحت ادارۀ امریکا در پایگاه هوایی بگرام در خارج از کابل گذراند.

امروز فرمانده اندر، به سخنگو اندر تبدیل شده است. سخنگوی رسمی دفتر شورای امنیت ملی دولت مورد حمایت امریکا در افغانستان.
 چگونگی تبدیل‌شدن یک طالب سابق به یک مقام عالی‌رتبۀ امنیتی دولتی، شرح حال جنگ بی‌پایان افغانستان است: بیانیه‌ها تغییر می‌کنند. دشمنان متحد می‌شوند. بازیکنان نقش خود را تغییر می‌دهند، اما جنگ هم‌چنان پابرجاست.

جدیت آقای اندر به همان شدتی است که حین چندین سال فرماندهی طالبان در جنگ ۱۹ساله بود. با این تفاوت که از ستیزه‌جویان صف خود را جدا کرد و رهبری یکی از اولین قیام‌های محلی افغانستان علیه طالبان در سال ۲۰۱۲ را به عهده گرفت.

 وی پدر ۷۵ساله، برادر، یک عمو و دو پسر عموی خود را از دست داد. همه قربانی انتقام‌جویی طالبان شدند.

امروز، آقای اندر یک دانشمند دینی است که دو مدرک ماستری دارد و به دولتی خدمت می‌کند که زمانی عهد کرده بود برای نابودی آن بجنگد و حالا نیز مورد هدف هم‌رزمان سابق خود قرار می‌گیرد، از نظر آن‌ها، وی یک عهدشکن است.

آقای اندر ۴۱ساله در مصاحبه‌یی در داخل ارگ ریاست جمهوری گفت: «طالبان قصد ترور من را دارند. خواه عضو دولت باشم یا نه، آن‌ها هرگز مرا زنده نخواهند گذاشت.»

آقای اندر وقتی دربارۀ زندگی‌اش که در جبهه‌های جنگ حین فرار، دانشگاه و زندان‌ها سپری شده بود صحبت می‌کرد، به آسانی زبانش را به پشتو، فارسی و انگلیسی تغییر می‌داد و سلیس و روان سخن می‌گفت. او یک نجات‌یافتۀ تمام و کمال است.

وی از مقاومت در برابر تلاش‌های طالبان برای اختطاف وی، جریان بازجویی توسط امریکایی‌ها هنگامی که در اسارت‌شان بود و دو دوره حضور در زندان‌های دولت افغانستان صحبت کرد.

با ریش گره‌خورده و موهای بلندش هنوز هم ممکن است او را با یک طالب اشتباه بگیرند، با این وجود اصرار دارد که جنگجویان را به دیدۀ تحقیر می‌نگرد و امیدوار است که بتواند به‌عنوان کسی که ثابت می‌کند شورشیان در پایبندی به اسلام در افغانستان هیچ امتیاز ویژه‌یی ندارند، ایفای وظیفه کند.

وی در ۲۵سپتمبر از سوی رییس‌جمهورغنی به سمتی در شورای امنیت ملی منصوب شد. بخش عمده‌یی از این تصمیم به دلیل اعتبار دینی وی بود. وی افتخار مذهبی مولوی، به‌معنای دانشمند اسلامی را به دست آورده و همچنین به‌عنوان یک مبارز علیه طالبان شهرتی برای خود کسب کرده است.

انتصاب وی، بیانیۀ روشنی از دولت افغانستان بود؛ زیرا مبنای اصلی انتقاد طالبان این است که دولت به اندازۀ کافی به اسلام پایبند نمی‌ماند و دست‌نشاندۀ امریکایی‌هاست.

آقای اندر اذعان کرد: صرف با یک انتصاب نمی‌توان به یک دولت چهرۀ مذهبی داد. وی گفت: «اما دولت با اقدامات خود می‌تواند نشان دهد که جمهوری اسلامی افغانستان چیزی فراتر از یک نام است.»

به گفتۀ وی طالبان با امضای توافق‌نامۀ خروج نیروها با ایالات متحده در ماه فبروری و نادیده انگاشتن دولت افغانستان به ادعاهای خود دربارۀ خلوص اسلامی چوب حراج زد.

وی گفت: «آن‌ها می‌گویند مقامات دولتی کافر هستند، اما خودشان با امریکایی‌ها که سربازان آن‌ها به افغانستان حمله کردند توافق کردند. بنابراین، اکنون دیگر هیچ منطقی برای ادامۀ این جنگ علیه هموطنان افغان و مسلمان خود ندارند.»

طالبان گفته‌اند که هر دولت جدید که پس از مذاکره با نمایندگان افغانستان در دوحۀ قطر تشکیل شود، باید مبتنی بر اصول اسلامی باشد. بنا به تفسیر برخی از تحلیل‌گران، این به‌معنای پیاده‌شدن همان قوانین شرعی سختی است که در زمان ادارۀ طالبان بر افغانستان در اواخر دهۀ ۱۹۹۰ وضع شده بود.

آقای اندر گفت که طالبان نمی‌توانند قانون اساسی افغانستان را بدون موافقت لویه جرگه تغییر دهند. وی گفت که مادۀ ۳ قانون اساسی پیش‌بینی کرده است که هیچ قانونی «مغایر اعتقادات و احکام دین مقدس اسلام نیست.»

بسیاری از زنان افغان ابراز نگرانی کرده‌اند که بازگشت طالبان به دولت می‌تواند دست‌آوردهایی را از بین ببرد که از زمان سرنگونی ستیزه‌جویان در سال ۲۰۰۱ به دست آورده‌اند.

آقای اندر گفت این ممنوعیت‌ها ریشۀ اسلامی ندارند؛ زیرا دین اسلام دختران و زنان را از تحصیل در مدرسه منع نمی‌کند. وی گفت در واقع، تعطیلی مدارس توسط طالبان در ولسوالی زادگاه وی، انگیزۀ جدایی او از جنبش، سه سال پس از آزادی از بازداشت امریکایی‌ها شد.

امان‌الله کامران، معاون شورای ولایتی در غزنی گفت: «طالبان مدارس را بسته و با کشتن و اختطاف انجنیرها جلو بازسازی آن‌ها (مدارس) را گرفته‌اند.» وی گفت آقای اندر که حامی تحصیل و آموزش زنان و تلاش‌های ایالات متحده برای بازسازی است، علیه طالبان دست به اسلحه برد و به تشکیل یکی از اولین قیام‌های محلی این کشور علیه شورشیان کمک کرد.

به گفتۀ آقای کامران درگیری‌ها در این ولسوالی باعث کشته‌شدن تقریبا ۵۰۰نفر و زخمی‌شدن ۵۰۰تن دیگر شد.

وی گفت: «آقای اندر در نبردهایی که در نهایت نزدیک‌ترین بستگان وی قربانی آن شدند، زخمی شد. سرانجام در خانوادۀ رحمت‌الله هیچ مردی به جز او باقی نماند.»

آقای اندر گفت که او اکنون از ۲۱کودک و چند «بیوه» مراقبت می‌کند. وی در پاسخ به این سوال که آیا هنوز از روزهای جنگ خود اسلحۀ AK-47 به همراه دارد یا نه، خندید و گفت که فقط یک اسلحه برای محافظت شخصی دارد.

با ما باشید در چینل تلگرام روزنامه راه مدنیت:

https://t.me/madanyatdaily

در ماه‌های اخیر، طالبان حملاتی هدفمند علیه مقامات دولتی و کسانی که حامی دولت هستند، انجام دادند، اما آقای اندر دلیل تغییر موضع خود در حمایت از طالبان و پیوستن به دولت را توضیح داد و هر دو را مقصر دانست.

به گفتۀ او، دولت وی را پس از بازگشت از پاکستان و بعد از اتمام تحصیلات دینی در سال ۲۰۰۳ به‌مدت دو ماه زندانی کرد و همین موجب پیوستن او به طالبان شد. «دولت با اقدامات خود مرا به سمت طالبان سوق داد.»

وی می‌گوید سال‌ها بعد، هنگامی که شورشیان شروع به بستن مدارس و ایجاد وحشت میان ساکنان منطقۀ او کردند (نقض مقررات اسلامی) او به مبارزه علیه طالبان روی آورد. او گفت: «حتی جنگ هم بر اساس اسلام قانون خودش را دارد و طالبان این قوانین مذهبی را نقض کردند.»

ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی طالبان گفت که هدف‌گیری آقای اندر و خویشاوندان وی اقدامی مشروع بوده؛ زیرا آن‌ها زمانی که فرماندهی شبه‌نظامیان مخالف با دولت را به عهده داشتند با امریکایی‌ها همکاری کرده‌اند.

آقای اندر گفت، پس از آنکه طالبان خانۀ او و نزدیکانش را آتش زدند (قرآن شخصی‌اش را سوزاندند، مال‌و دام‌هایش را کشتند) او به کابل فرار کرده است. در آنجا، برای تکمیل دورۀ ماستری قبلی در مطالعات اسلامی، مدرک ماستری دوم را در رشتۀ مدیریت آموزشی کسب کرد. وی بعدا به‌عنوان مشاور دینی شورای امنیت ملی به کار مشغول شد.

آقای اندر در موقعیت فعلی خود با دشمنان قبلی روبه‌رو می‌شود. اسدالله خالد، سرپرست وزارت دفاع هنگامی که آقای اندر دورۀ محکومیت خود را می‌گذراند، والی ولایت غزنی بود.«من او را در جلسات می‌بینم و می‌گوید که دوست من است. ما به هم احترام می‌گذاریم.»

شغل سخنگویی ایجاب می‌کند که وی با فرماندهان نظامی امریکا و افغانستان نیز هم‌پیمان شود. آقای اندر در پاسخ به این سوال که آیا در حین مبارزانش نیروهای امریکایی و افغان را کشته یا زخمی کرده یا نه، شانه بالا انداخت. وی گفت: «جنگ، جنگ است. البته تلفاتی هم داشت.»

لینک اصلی را اینجا بخوانید:

https://www.nytimes.com/2020/10/16/world/middleeast/afghanistan-taliban-rahmatullah-andar.html