آیا نهادهای امنیتی به بازنگری نیاز دارند؟
ارگانهای امنیتی و دفاعی باید بدانند استراتیژی دشمن چیست
کابل برای چندمین بار است که طی یکسال اخیر شاهد حملات راکتی بیسابقه میباشد. در آخرین مورد، حوالی ساعت ششونیم صبح روز شنبه (۲۲ قوس) که گفته میشود کار گروه طالبان است، حدود ده مرمی راکت در بخشهای مختلف شهر کابل اصابت کرد.
دستگاه و ابزارآلات حملات راکتی با آن حجم اینکه چطور و چگونه وارد کابل میشود، برای مردم افغانستان مبهم است و جزییات روشنی از آن ارایه نمیشود.
مسوولان وزارت داخله گفتهاند که ده فیر راکت از ساحۀ لب جر از یک واسطه نوع سراچه فیر شده که سهراکت در اطراف میدان هوایی، پنجراکت در مربوطات ناحیۀ نهم ساحۀ مسکونی هواشناسی، یکراکت در ساحۀ زنآباد مربوط ناحیه نهم و یکراکت دیگر در ساحۀ مسکونی خواجهرواش ناحیۀ پانزدهم اصابت کرد که در نتیجۀ آن یک غیرنظامی جان باخته و دو غیرنظامی دیگر زخمی شدهاند.
حدود یک ماه پیش هم، حملات راکتی در پایتخت صورت گرفت و هیچ گروهی مسوولیت این رویدادها را به عهده نگرفت.
در اول ماه قوس نیز کابل گواه حملات راکتی بود و در این تاریخ حدود ۲۳شلیک مرمی راکت در نقاط مختلف کابل فرود آمد که در نتیجه نزدیک به دهغیرنظامی جان باختند و بیش از ۳۰غیرنظامی زخمی شدند. برخی از این راکتها بر محوطۀ سفارتخانهها نیز اصابت نمود.
آنچه حایز اهمیت است، توجه افکار عمومی به عملکرد طالبان میباشد که با تکتیکهای جدید، بهدنبال گسترش وحشت و خشونت در میان مردم افغانستان است.
این جنگ بیشتر جنبۀ روانی دارد و از این طریق بهدنبال آنست تا مشروعیت و توانایی دولت را در مذاکرات دوحه به چالش بکشد.
اما ریشۀ این چالش بیش از آنکه به میز مذاکرات برگردد، به نیروهای اطلاعاتی و استخباراتی برمیگردد که در یک ماه اخیر نتوانستند از میزان ترورها بکاهند و یا هم از دومین حملات راکتی جلوگیری کنند.
از جانب دیگر، با آنکه طالبان عامل اصلی ناآرامیهای اخیر هستند و در عین حال، مسوولیت امنیتی شهر کابل به شخص امرالله صالح، معاون اول ریاستجمهوری واگذار شده، نهتنها از شدت خشونتها در کابل کاسته نشده، بل قوت و تواناییهای مسوولان امنیتی نیز زیر سوال رفته است.
ساعاتی پس از حملات راکتی، نگاه کاربران شبکههای اجتماعی به دولت و نهادهای امنیتی متمرکز شد که ضعف در کجاست و چرا از تکرار چنین حوادث تروریستی جلوگیری نمیشود.
حملات راکتی، نظم پروازهای میدان هوایی کابل را برهم زد و لحظاتی روند پرواز از میدان هوایی بینالمللی کابل متوقف شد. در جریان حملات نه هواپیمایی به میدان هوایی نشست و نه پرواز کرد.
احمدولی مسعود، از چهرههای سیاسی که از استانبول ترکیه به کابل پرواز داشت، در واکنش به این رویداد نوشت: «از استانبول پرواز نمودیم، اما با ورود به فضای کابل، هواپیمای ترکی نزدیک به چهل دقیقه در آسمان چرخ میزد که اجازه نشست نمیگرفت و به مسافران هم چیزی نمیگفتند. سرانجام مسیر پرواز تغییر نمود و پس از نیمساعت به میدان هوایی مزارشریف نشست کرد.»
او گفت که در جریان این حملات راکتی، زمزمههایی مسافران در مورد ناتوانی حکومت در تامین امنیت شهروندان و نیز متهم کردن امریکا مبنی بر رهایی جنگجویان طالبان را در پیداشت.
سمیرا حمیدی، از کارکنان سازمان عفو بینالملل نیز در واکنش به حملات راکتی، در توییتر خود واکنش نشان داد. او سوالاتی را به جانب نهادهای امنیتی مطرح کرد که این همه راکت در کابل از کجا شده، چگونه انتقال یافته و در کجای شهر نگهداری شده است. او از نهادهای امنیتی خواست که به سوالات پاسخ دهند و اجازه ندهند تا این ناکامیها تکرار شود.
بهار مهر، یکی از مشاوران مطبوعاتی وزارت داخله، نیز خطاب به گروه طالبان گفت که شما میتوانید کابل را راکتباران کنید، شهروندان بیدفاع را به خاک و خون بکشانید، مرد و زن این شهر را غرق در ترس و هراس کنید، اما نه این مردم از پا میافتد و نه هم این شهر تسلیم میشود.
خشونت طالبان این روزها بیش از هر زمانی، شدت گرفته و در دایرۀ این خشونتها بیشتر غیرنظامیان شامل هستند. طالبان با راهاندازی حملات تروریستی در مرکز و ولایات، سعی دارند تا دامنۀ وحشت را در تکتک خانههای مردم گسترش دهند.
بهدنبال افزایش این ناامنیها، امرالله صالح به روز شنبه (۲۲قوس) در گزارش ششونیم پذیرفت که دولت در قبال مهار این حملات ناکام بوده است.
آقای صالح در عین حال تاکید کرد که تیم امنیتی کابل این لکۀ ناکامی را از دامن دولت پاک میکند.
آقای صالح در گزارش روزانه خود گفت که طالبان داعشی در یک پیام هشدار داده، اگر کسی از زندان دولت اعدام شود، کابل را به مسلخ شیعه تبدیل خواهند کرد و در عین حال، افراد اختطافشده را سر خواهند برید.
او به ریاست امنیت ملی کابل هدایت داده که طالبان داعشی که در چنگ قانون استند به شبکههای خود پیام دهند که دولت همۀ شجره آنها را میشناسد.
شماری از آگاهان نظامی بر این باورند هرچند گروههای تروریستی بهویژه طالبان با راهاندازی حملات راکتی و ترورهای هدفمند، روان مردم کابل را تحت فشار قرار میدهند، اما نبود افراد باتجربه و مسلکی در نهادهای امنیتی منجر به بدتر شدن وضعیت امنیتی پایتخت شده است.
محمد رادمنش، آگاه نظامی در مصاحبه با روزنامۀ راه مدنیت گفت که باید ریشۀ این مشکلات جستجو شود. نباید فراموش کرد که گراف فقر و بیکاری در کشور سیر صعودی دارد. این وضعیت باعث شده تا شمار زیادی از مردم به شهر کابل هجوم آورند که این امر منجر به خلق مشکلات امنیتی شده است.
بهگفتۀ این آگاه نظامی، وضعیت بد امنیتی کابل ایجاب میکند که مسوولان امنیتی به جای پرداختن به جلسههای بیمورد تدابیر قاطع را روی دست گیرند و در صورتی که تدابیر آنها کارساز واقع نمیشود، تغییرات ساختاری بهوجود آید و کسانی در راس نهادها قرار گیرند که بتوانند تشویش و نگرانیهای مردم را کاهش دهند.
محمد رادمنش که مدتی در نهادهای امنیتی بهویژه وزارت دفاع ملی ایفای وظیفه کرده، مطمین است که حملات راکتی که از طریق یک موتر بر بخشهای از کابل صورت گرفته و بدون ارتباط به داخل شهر کابل انتقال نمییابد.
با افزایش نگرانیها و اضطراب شهروندان کابل مبنی بر تداوم حملات راکتی، کمیسیون مستقل حقوق بشر کشور به تکرار خواستار تامین آتشبس فوری میان طرفهای جنگ است.
نعیم نظری، معاون کمیسیون مستقل حقوق بشر، به روزنامه راه مدنیت گفت که طالبان از یکسو روی میز مذاکرات در مورد مسایل بحث و از سوی دیگر جنگ را علیه شهروندان افغانستان تشدید میکنند که این موضوع برای مردم و این کمیسیون قابل قبول نیست.
معاون این کمیسیون با اشاره به رویدادهای اخیر امنیتی خاطرنشان کرد: حوادثی که در این روزها به کابل و شهرهای بزرگ کشور صورت گرفته، تداعیگر تشدید خشونت و جنگها از سوی طالبان است.
او همچنان ادامه داد: «از یکسو افراد ملکی مورد هدف قرار میگیرند که مردم شاهد قتل چندین خبرنگار در یک هفته استند و از سوی دیگر، افرادی قربانی این خشونتها میشوند که هیچگونه ارتباطی به حکومت ندارند.»
کمیسیون مستقل حقوق بشر، تمامی حوادث اخیر را جنایت جنگی عنوان کرده و از نهادهای امنیتی خواست که در راستای برنامههای امنیتی مبنی بر حفاظت از جان و مال مردم تجدیدنظر کنند و در عین حال، از حملات تروریستی جلوگیری نمایند.
این نهاد از سازمان ملل متحد خواست که علاوه بر نظارت از جریان مذاکرات در دوحه، فشارهای بیشتری علیه حامیان جنگ افغانستان وارد کنند؛ تا زمانی که فشارهای لازم بر حامیان طالبان در سطح منطقه اعمال نشود، گفتگوهای صلح دوحه به نتیجه نخواهد رسید.
هیاتهای مذاکرهکنندۀ دولت و گروه طالبان پس از سه ماه بحث و گفتگو، هفته گذشته روی شیوۀ کاری مذاکرات به توافق رسیدند و قرار است که کار روی آجندای اصلی مذاکرات آغاز شود. با این وجود، اما گروه طالبان همچنان به حملات مرگبار و متنوع خود در سراسر کشور ادامه داده که نتیجه این حملات قربانی شدن غیرنظامیان میباشد.
سیدمهدی حسینی