زهرا یزدان‌شناس، کارشناس ارشد حقوق بشر
مشارکت فعال و برابر زنان در تمام زمینه‌های جامعه از حقوق اساسی بشر و از اهداف توسعه پایدار است. با این حال در سراسر جهان، از سیاست و کار گرفته تا فضای خانواده، زنان و دختران به میزان زیادی، کمتر مورد توجه قرار می‌گیرند.
تبعیض‌هایی که ریشه در هنجارها و سنت‌های مردسالارانه دارد، عواقب گسترده و مخربی بر سلامت فردی، اقتصادی و آینده زنان و دختران، خانواده‌های آنها و جامعه می‌گذارد.
سال‌هاست که با پیشرفت جوامع، بحث برابری زنان، مطرح و پی‌گیری می‌شود. یک مساله مهم در چنین مطالباتی این است که تعدد این مطالبات گاهی باعث می‌شود که عمق کمبودها و کاستی‌ها در این زمینه دیده نشود.
به همین دلیل، در این نوشته در راستای بزرگداشت روز جهانی زن، می‌خواهیم نگاهی به واقعیت‌ها داشته باشیم که چند نسل و چگونه گذشته است تا زنان صدایی برای حقوق خود داشته باشند و چند نسل دیگر طول می‌کشد تا زنان و دختران از همه حقوق خود بهره‌مند شوند.
آمارها و اطلاعات زیر، نگاهی دقیق‌تر به این منظرۀ عدم تعادل جنسیتی در طول زمان دارند و سرعت کند پیشرفت را آشکار می‌کنند.
تقریباً ۶۰درصد زنان در سراسر جهان در اقتصاد غیررسمی کار می‌کنند، نسبت به مردان، درآمد و پس انداز کمتری دارند و بیشتر در معرض خطر فقر قرار دارند. درآمد زنان در سطح جهانی ۲۳درصد کمتر از مردان است. زنان فقط ۲۴درصد از کرسی‌های پارلمان را در سراسر جهان به خود اختصاص داده‌اند. از هر ۳ زن، یک نفر، خشونت جسمی یا جنسی را تجربه کرده است
جایزه نوبل که هر ساله به‌منظور به‌رسمیت شناختن دستاوردهای فکری و دانشگاهی اعطا می‌شود، در طول تاریخ خود از سال۱۹۰۱ تا ۲۰۱۹ به بیش از ۹۰۰نفر اعطا شده که فقط ۵۳ نفر از این برندگان زن بوده‌اند.
در زمینه حضور و مشارکت و بازنمایی زنان در رسانه‌ها، مطالعات انجام‌شده که ۲۰ سال و ۱۱۴ کشور را شامل می‌شود نشان می‌دهد تنها ۲۴درصد از افرادی که در مطبوعات، تلویزیون یا رادیو شنیده می‌شوند، خوانده می‌شوند یا دیده می‌شوند، زنان هستند.
در روزنامه‌ها و مطبوعات مکتوب و تلویزیون نیز سقف شیشه‌‌یی برای روزنامه‌نگاران زن در نظر گرفته شده است: تا سال۲۰۱۵، فقط ۳۷درصد از داستان‌ها توسط زنان تألیف شده‌اند. نمایندگی کم زنان در رسانه‌های سنتی در رسانه‌های دیجیتال نیز منعکس شده است: زنان تنها ۲۶درصد افرادی هستند که در انترنت، اخبار و توییت‌های روزنامه‌نگاری می‌نویسند. فقط ۴درصد مقالات روزنامه‌های سنتی و دیجیتال به طور آشکار کلیشه‌های جنسیتی را به چالش می‌کشند.
سینما و تلویزیون، مانند سایر رسانه‌ها، تأثیر قابل توجهی در برداشت‌ها و نگرش‌های فرهنگی نسبت به جنسیت دارند و در ایجاد روایت برابری جنسیتی ابزاری ضروری هستند.
با این حال، تجزیه و تحلیل فلم‌های معروف در ۱۱ کشور نشان داد که ۳۱درصد از شخصیت‌های دارای گفتگو زن هستند و تنها ۲۳درصد از فلم‌ها یک قهرمان زن دارند، رقمی که تقریباً شبیه به درصد فلم‌سازان زن است.
کمبود نمایندگی جدی زنان در صنعت فلم‌سازی در زمینه مورد تحسین‌ترین جوایز سینمایی نیز آشکار است: در تاریخ ۹۲ساله اسکار، تنها پنج زن در رده بهترین کارگردان معرفی شده‌اند.
از این پنج نفر، فقط یک نفر برنده این جایزه شد. در همین حال، جین کمپیون تنها کارگردان زن فلم است که مهم‌ترین و معتبرترین جایزه جشنواره فلم کن، نخل طلا را به‌طور مستقل در تاریخ ۷۲ساله این رویداد کسب کرده است.
ورزش می‌تواند باعث تحریک تغییر و شکستن کلیشه‌های جنسیتی شود. زنان دهه‌هاست در تلاش برای نشان دادن این واقعیت هستند که آنها به اندازه مردان، از نظر جسمی و استراتژیک، توانمند، مقاوم و قدرتمند هستند.
اگرچه زنان در آشپزخانه منازل نقش کلیشه‌‌یی دارند، اما معتبرترین موقعیت‌ها در صنعت رستوران و غذا در اختیار مردان است. در این عرصه هم زنان معمولاً باید بر موقعیت‌های تبعیض‌آمیز غلبه کرده و فرهنگی را که نه‌تنها مردانگی را ستایش می‌کند؛ بل آزار و اذیت را نیز تأیید می‌کنند، دور بزنند. زنان هنگام ورود به کار رستوران با چالش‌های بزرگی همچون ساعات کار طولانی، غیر قابل پیش‌بینی و غیر قابل انعطاف، مراقبت‌های غیر دوستانه و دستمزد پایین مواجه هستند.
ساختن آینده‌یی پایدار برای یک کشور، به این معناست که در این مسیر هیچ فرد یا گروهی را نباید پشت‌سر گذاشت و نادیده گرفت.
زنان و دختران از نیروهای اساسی هر جامعه و جامعه جهانی، برای یافتن راه حل مهم‌ترین چالش‌ها و مشکلات هستند و لازم است توسط همه جامعه شنیده و تجلیل شوند.
افغانستان بعد از گذار از حکومت طالبان و نادیده‌گرفتن افراطی زنان، قدم در راه توسعه پایدار گذاشته است و برای اینکه این قدم‌ها استوار و در جهت صحیح برداشته شود لازم است که مسیر برای حضور و مشارکت زنان، هموار گردد.
روزنامه راه مدنیت، ضمن تبریک روز جهانی زن، با توجه به سابقه کاری و فرهنگی خود مفتخر است که نه‌تنها همیشه صدایی گویا و رسا برای زنان بوده است؛ بل با کمک و همکاری خود زنان، سعی در گشودن راه پیشرفت برای زنان افغانستان دارد.
شما خواننده این نوشتار، اگر قلمی برای نوشتن یا حکایتی برای روایت کردن در جهت توانمندسازی زنان یا رساندن صدای ظلمی که به آنها شده است دارید، راه مدنیت قدم و قلم شما را گرامی می‌دارد.
و با تشکر از بانو یزدان شناس که با اتکا بر آمار وضعیت زنان را در جهان به بحث و بررسی گرفته و همین طور نیم نگاهی بر وضعیت اسفبار زنان کشور ما کرده است. به واقعیت که روز جهانی زن در کشور ما تبریک گفتنی نه بلکه معذرت خواستنی است، بابت آن همه مظالم و ستم های که بر زنان و دختران روا داشته شده و هم چنان می شود و با تنگ نظری که وجود دارد، نیمه جامعه را فلج کرده و کشور را از مسیر ترقی و تعالی بازمانده اند.
به نظرم حاکمان کج اندیش و بد اندیش کشور ما از گذشته تا به حال درک درست از انسانیت نداشته اند. و میزان ایمان و اعتقاد شان به اسلام نیز در حد نازل بوده است. ازین رو به جای پرداختن به وضعیت آزار دهنده جامعه و بهبود وضعیت، برخلاف نیاز زمان به سود جویی و کامجویی خود پرداختند.
و اگر مجالی میسر شد که زن باید وارد عرصه اجتماعی شود، به اصطلاح اسپ زندگی را از دم قیضه کردند، و الگو های غربی را ارائه کردند که با فرهنگ مردم ما سازگاری نداشت.
بهتر آن بود که با حفظ فرهنگ و اصالت اسلامی مان، زن را وارد چرخه زندگی اجتماعی می کردند تا مایه اعتماد و اطمینان برای سایر زنان و خانواده های آن ها می شدند و هم الگو های خوبی برای دختران در آینده .
متأسفانه که چنین نه شد. و کار به جایی رسید که به جای پرداختن به مشکلات زندگی زنان و چاره جویی برای آن به کار های بیهوده مبادرت ورزیدند که امروز برای جامعه ما به وِیژه برای زنان ودختران کشور ما خیلی گران تمام می شود. فرصت ها و امکاناتی هم که برای زنان به وجود آمده است، خیلی آسیب پذیر و شکنننده است. و از طرف دیگر تهدیدات بر ضد زنان روز به روز فزاینده است.
که تمام این مشکلات امروزی زنان به اشتباهات دوره امان الله خان بر می گردد که اگر او عاقلانه و واقع بینانه فرایند اجتماعی شدن زنان را اساس گزاری می کرد امروز ما درین وضعیت ناگوار کنونی قرار نه می داشتیم و حد اقل در وضعیت همسان کشور های همسایه می بودیم. مگر خشت اول چون کج نهاده شد، تا امروز همین طور دیوار اجتماعی شدن زنان کشور ما کج می رود. و با تهدید های زیادی همراه است. که نه حقوق انسانی زن را کسی برای او قایل است و نه حقوق اسلامی اش را. و زن فقط من حیث اثاث البیت و الفراش شناخته می شود و بس! و مقصر اصلی همان زمامداران کودن صده های پسین کشور ما است که از مدنیت غربی درک درست و بهره کافی نبردند و سر انجام هم خود را شرمنده تاریخ ساختند و هم زنان کشور را درمانده روزگار. عاقبت به خیر.