راه مدنیت: هر کدام از شما، بیش از صدمیلیون برابر، بیشتر از پدرکلان و مادرکلان‌تان در معرض قرار گرفتن در برابر امواج التکرومغناطیسی هستید. آیا تمام این موج‌ها خطرناک هستند؟
یکی از دلایل این اتفاق این است که امروزه اشعه‌های برج‌های مخابراتی و آنتن‌های مایکروویو در محلات زندگی ما به‌وفور وجود دارند.
به گفته متخصصان مخابرات و تکنالوژی، بعضی آنتن‌های مخابراتی، موج‌ها را مسافتی بیشتر از 70 کیلومتر انتقال می‌دهند.
در سال‌های اخیر استفاده چشم‌گیر کاربران از تلیفون همراه، افزایش ایستگاه‌های آنتن‌های موبایل در مناطق مسکونی را به امری اجتناب‌ناپذیر تبدیل کرده است.
در حال حاضر هفت شرکت مخابراتی دولتی و خصوصی برای شهروندان کشور خدمات ارایه میکنند.
شرکت‌های مخابراتی دولتی سلام و پنج شرکت خصوصی دیگر مثل روشن، افغان بیسیم، ام‌تی‌ان، اتصالات و افغان تلیکام در سی و چهار ولایت کشور فعالند.
با رونق گرفتن کار شرکت‌های مخابراتی و گرایش مردم به مخابرات و تکنالوژی، نگرانی‌ها از اضرار مخابرات و موج‌های الکترومغناطیسی در جهان افزایش یافت؛ این نگرانی‌ها تا افغانستان نیز رسیده است.
شرکت‌های مخابراتی با پرداخت پول و به دست آوردن اجازه مردم، تعداد زیادی آنتن‌های مخابراتی در بالای بام خانه‌ها، شفاخانه‌ها و مکان‌های رهایشی نصب کرده‌اند.
اگر فقط به مساحت دو یا سه کیلومتر در کابل سفر کنید، با چند نمونه از این منظره‌ها روبرو میشوید که آنتن‌های مخابراتی در مکان‌های رهایشی، بالای بام خانه‌ها و حتا شفاخانه‌ها نصب شده و 24ساعت فعالیت میکنند.
شفاخانه‌یی به نام «جوهر» در بینی حصار بین ایستگاه چمن حضوری و جاده شیوه‌کی، در شهر کابل است که روزانه ده‌ها بیمار نسایی ولادی به این شفاخانه مراجعه میکنند. در بالای بام این شفاخانه آنتن مخابراتی نصب شده است.
شفاخانه‌یی به نام «کابورا» در سرک دارالامان، که در بخش‌های متفاوت معالجوی فعالیت می‌کند نیز با نصب آنتن مخابراتی بالای بام، پول هنگفتی را به جیب می‌زند. ده‌ها نمونه دیگر از این دست هم وجود دارند.
اما این اقدام چقدر قانونی و مسوولانه بوده است؟
در طرزالعمل نصب آنتن‌ها و تاورهای مخابراتی وزارت مخابرات، تمامی مقررات ابعاد نصب به وضاحت بیان شده، اما در بعضی موارد از آن تخطی می‌شود.
مادۀ نوزدهم این طرزالعمل چنین است: «تاورها و آنتن‌ها از مکاتب، شفاخانه‌ها، مراکز علمی و تحقیقاتی که از وسایل اندازه‌گیری حساس الکترونیکی استفاده میکنند، حداقل به اندازه (200 متر) دورتر نصب گردد. اما در خیلی از جاها این معیار مد نظر گرفته نشده و از این طرزالعمل تخطی می‌شود.
خطرات
باورها بر این است که برج‌های مخابراتی خطراتی را متوجه محیط زیست و انسان‌ها میکنند. اما اجماع جامعه علمی جهانی بر این است که قدرت ایستگاه‌های پایه و آنتن‌ها برای آسیب زدن به سلامتی بسیار پایین است، به‌ویژه تا زمانی که افراد در مواجهه مستقیم با آن قرار نگیرند.
این برج‌ها می‌توانند در مناطق باز تا 70کیلومتر امواج را انتشار دهند. در مناطق شهری این نفوذ به دلیل وجود موانع کمتر می‌شود، اما این امواج قادر به گذشتن از دیوارهای خشتی و فلزات هستند.
در مطالعاتی که تاکنون از طرف محققان مختلف در مورد خطرهای آنتن‌های مخابراتی بر سلامتی روانی و جسمی صورت گرفته است؛ به نوعی گفته شده است که آنتن‌های مخابراتی سبب تاثیرات مخرب بالقوه در سلامتی می‌شود؛ از جمله سردرد، استرس قلب و عروقی، کم‌شدن تعداد اسپرم‌ها، ایجاد تولدهای ناقص، سرطان و از دست دادن و ضعف حافظه.
این شایعه‌ها در شبکه‌های اجتماعی نیز به‌گونه گسترده نشر شده و نگرانی‌های زیادی را برای مردم خلق کرده است، اما بیشتر این شایعه‌ها تحت نام تحقیقاتی نشر شده‌اند که منبع علمی معتبری ندارند.
منابع صحی معتبر جهانی از جمله سازمان جهانی صحت، در مقاله‌های گوناگون نوشته است: تحقیقات نشان می‌دهد امواج الکترومغناطیسی که از تلیفون‌های همراه منتشر می‌شوند، تأثیر چندانی بر سیستم عصبی و سلامت روان ندارند.
مطالعات انجام شده توسط سازمان جهانی صحت نشان می‌دهد که تابش این امواج هیچ‌گونه تغییری در سطح هورمون‌های جنسی به وجود نمی‌آورد و ناباوری، سقط جنین و تولد کودکان کم وزن و نارس را به دنبال ندارد.
به گزارش این سازمان درطی سی سال گذشته، حدود 25هزار مقاله در زمینه اثرات بیولوژیکی آنتن‌های غیر آنالیز (غیر جذب‌کننده) منتشر شده است.
مسوولان در وزارت صحت عامه کشور نیز خطرناک بودن آنتن‌های مخابراتی را نمی‌پذیرند و از مردم می‌خواهند در این مورد نگرانی نداشته باشند.
داکتر عبدالمالک مالک، آمر تحفظ شعاعی وزارت صحت می‌گوید: «موج‌های آنتن‌های مخابراتی، صحت روانی و فزیکی انسان‌ها را مورد خطر قرار نمی‌دهد، مردم باید بین شعاع اکسری و گاما که از نوع شعاع‌های خطرناک هستند و شعاع آنتن‌های مخابراتی فرق قایل شوند.»
آقای مالک با نظرداشت نگرانی مردم می‌گوید: شایعات در مورد خطرزا بودن آنتن‌های مخابراتی که با معیارهای وزارت مخابرات، صحت و اداره محیط زیست برابر هستند، نادرست است و منبع موثق تحقیقی و علمی ندارد.
همچنین آقای مالک با اشاره بر طرزالعمل اداره تنظیم خدمات مخابراتی می‌گوید که دلیل نبود مجوز برای نصب آنتن‌ها در مکاتب، حفظ زیبایی محیط مکتب و جلوگیری از حادثه‌هایی است که بر اثر طوفان‌ها رخ می‌دهد.
دانشگاه‌ها و شفاخانه‌ها از ماشین‌آلات حساس لابراتواری و اندازه‌گیری استفاده میکنند، تعامل شعاع آنتن‌ها با ماشین‌آلات طبی و تحقیقاتی سبب به وجود آمدن تغییر در نتایج معاینات رادیولوژی و غیره شده و سبب می‌شود نتیجه تشخیص غلط و یا هم کاملا درست به دست نیاید.
همچنین اداره تنظیم مخابراتی وزارت مخابرات نیز در نشست‌های متفاوتی از از بی‌ضرر بودن آنتن‌های مخابراتی، اطمینان داده است. به گفته مسوولان این اداره، تکنالوژی استفاده‌شده در تمام جهان یک‌سان و تکنالوژی آنتن‌های مخابراتی در کشور با معیارهای جهانی برابر می‌باشد.
در مورد خطرات این آنتن‌ها نمی‌توان با قاطعیت صحبت کرد چرا که مستندات محکمی دال بر رابطه مستقیم تشعشات ایستگاه‌های مخابراتی با ایجاد سرطان و دیگر امراض در انسان وجود ندارد.
فاصله مجاز
مراعات کردن فاصله مجاز از آنتن‌های مخابراتی یکی از راه‌های در امان ماندن از مضرات امواج الکترومغناطیسی است.
داکتران به این باورند که با دوری کردن از برج‌های مخابراتی، امنیت و سلامت انسان‌ها بیشتر می‌شود.
داکتر نعمت‌الله ناصری، متخصص امراض روانی و اعصاب می‌گوید: (تحقیقات نشان داده که استفادۀ درازمدت از تلیفون‌های همراه سبب بروز اختلالات و امراض متعدد از جمله امراض روانی می‌شود که نشان‌دهنده تأثیر بد امواج الکترومغناطیسی است.»
آقای ناصری می‌افزاید: تیلفون‌های همراه در ارتباط با آنتن‌های مخابراتی کارآیی دارند، در صورتی که تلیفون همراه سبب مشکلات روانی و جسمی شود؛ قطعا آنتن‌های مخابراتی نیز بی‌ضرر نیستند.
از سوی دیگر مضر بودن آنتن‌های مخابراتی تایید نمی‌شود، به‌گونه‌یی که سازمان جهانی صحت بر بی‌ضرر بودن آنتن‌های مخابراتی تأکید می‌ورزد و بروز برخی انواع سرطان در نزدیکی آنتن‌های موبایل را مساله‌یی اتفاقی می‌داند.
در بخشی از مقاله این سازمان چنین آمده است: «گزارش‌های رسانه‌یی یا حکایتی از خوشه‌های سرطان در اطراف ایستگاه‌های پایه تلیفون همراه باعث افزایش نگرانی عمومی شده است. لازم به ذکر است که از نظر جغرافیایی، سرطان‌ها به‌طور ناموزون دربین هر جمعیت توزیع می‌شود. شواهد علمی در مورد توزیع سرطان در جمعیت را میتوان از طریق مطالعات اپیدمیولوژیکی با دقت و برنامه‌ریزی به دست آورد. در طی 15 سال گذشته، مطالعاتی درباره رابطه بالقوه بین فرستنده‌های رادیویی و سرطان منتشر شده است. این مطالعات شواهدی مبنی بر قرارگرفتن در معرض فرستنده‌ها و خطر ابتلا به سرطان را ارایه نمی‌دهند. به همین ترتیب، مطالعات طولانی مدت در مورد حیوانات که تحت تاثیر ایستگاه پایه‌ها حتا در سطحی که شعاع RF بسیار بالاتر از تولید معمولی توسط ایستگاه پایه‌های بیسیم است، افزایش خطر ابتلا به سرطان را به دنبال نداشته است.»
وزرات صحت عامه کشور می‌گوید: نبود آگاهی سبب شده که مردم به شایعات باور کنند.
اگرچه تاکنون روایت‌های ضد و نقیضی از مضر یا بی‌ضرر بودن آنتن‌های مخابراتی ارایه شده، اما با این همه پزشکان از مردم می‌خواهند که در صورت ممکن به آنتن‌های مخابراتی خیلی نزدیک نشوند و فاصله‌شان را با آن‌ها حفظ کنند.
شایعه خطرناک‌تر از آنتن‌های مخابراتی
شایعات از جمله پدیده‌های مرموز اجتماعی هستند. شایعه به گفته یا نوشته‌یی گفته می‌شود که بی‌پایه و اساس، بی‌دلیل و مدرک و یا ترکیبی از چیزهایی‌اند که هم حقیقت دارند و هم ندارند. شایعات ساده، ولی با کارکرد قوی هستند و به سرعت بین مردم پخش می‌شوند.
عبدالله ذکاوت، دکتورای جامعه‌شناسی می‌گوید: «امروزه اذهان عمومی بیشتر تحت تأثیر اطلاعاتی هستند که در شبکه‌های اجتماعی پخش و نشر می‌شوند، بیشتر این اطلاعات دارای منبع معتبر نیستند و مردم نیز به آن زود باور میکنند.»
آقای ذکاوت با اشاره بر نقش منفی شایعه می‌گوید که شایعات بر اذهان، افکار، رفتار و در کل زندگی افراد تأثیر می‌گذارد. شایعه یک عامل بازدارنده افراد از زندگی عادی است و سبب انحراف دیدگاه و ترویج بی‌اعتمادی در درون جامعه می‌شود. نبود تحقیق، باور کردن به منابع نامعتبر، عدم تفکر انتقادی و عدم آگاهی جمعی سبب می‌شود تا هر شایعه بی‌بنیاد به‌عنوان یک واقعیت در جامعه پذیرفته شده و به سرعت فراگیر شود.
شایعه در مورد سرطان‌زا بودن آنتن‌های مخابراتی نیز، نگرانی‌های ذهنی زیادی را به وجود آورده است. به‌گونه‌یی که در سال 1388ه.ش در ولایت هرات، مردم علیه نصب و فعال‌سازی آنتن‌ها راه‌پیمایی کردند و از مسوولان خواستند تا آنتن‌های مخابراتی را در این ولایت نصب نکنند. دلیل این اقدام پخش شایعات در مورد سرطان‌زا بودن این آنتن‌ها گفته شده بود.
این پدیده اجتماعی زندگی خیلی از انسان‌ها را دگرگون کرده است و افراد ممکن است به خاطر شایعات بی‌اساس، تحصیل، وظیفه، زندگی، آرامش روانی و فزیکی و خانواده‌های‌شان را از دست بدهند.
