از فشار گروه هم‌سالان تا نیاز به ابراز هویت
الهه موسوی- جامعه‌شناس
در سال‌های اخیر گرایش به تتو یا خال‌کوبی در میان جوانان افزایش پیدا کرده. اکثر پژوهش‌های انجام شده در این زمینه، گرایش روزافزون زنان و مردان به تتو را صرفا مربوط به مدگرایی می‌داند که در بخش‌هایی از جوامع غربی تولید شده و در بخش‌هایی از جامعۀ ما تقلید می‌شود و یا هم می‌تواند، نشان‌دهندۀ خودشیفتگی جوانان امروز باشد، اما در جامعۀ ما، افزایش سریع خال‌کوبی و یا تتو دلایل گوناگونی دارد.
در واقع این عمل نوعی کنش است که دارای بار معنایی فردی و اجتماعی است. اهمیت آن در میان جوانان چیزی فراتر از مد و در خودبیانگری و ابراز هویت است. همین امر باعث می‌گردد تا در حوزۀ جامعه‌شناسی به دنبال عوامل و بار معنایی آن در نزد جوانان بگردیم. با توجه به تجربه و انگیزۀ جوانانی که این عمل را انجام داده‌اند، می‌توان برخی از دلایل و عوامل ترغیب جوانان به انجام تتو یا خال‌کوبی را شناخت و معرفی کرد.
چه عواملی باعث تشدید تتو در بین جوانان گردیده است؟
ثبت رویدادها
برخی از جوانان، برای ثبت خاطرات و یادآوری برخی اتفاقات بدن خود را انتخاب می‌کنند. تتو می‌تواند این امکان را ایجاد کند که وقایع و خاطرات برای همیشه و به طور دایم بر بدن ثبت شوند.
زیبایی‌بخشی و لذت
از عوامل محبوبیتخال‌کوبی در بین جوانان، حس لذت و زیبایی است. با افزایش علاقه‌مندان اینستاگرام و تلگرام در افغانستان زمینه برای شناخت نقش‌ها و طرح‌های زیبای تتو فراهم شده. نقش‌هایی می‌توانند، مورد پذیرش و پسند جوانان قرار بگیرند که به آن‌ها زیبایی بخشیده و از آن لذت ببرند. معمولا زنان بسیاری برای جلب توجه همسر، به دنبال زیبایی و خاص بودن بدن از طریق خال‌کوبی هستند. همچنین مردان جوان برای زیباسازی خود علاوه بر بدن‌سازی و ورزش، بر روی بازوان، شانه‌ها و حتی گردن خود تتو می‌زنند.
خود تعیین‌گری و بازسازی هویت
در جامعۀ امروزی که انسان‌ها نه از طریق نهادها و یا گفتمان‌های خاص، بل توسط خود کنترول می‌شوند و در تقابل با ممانعت‌های سیاسی و اجتماعی قرار دارند، می‌توانند گرایش بسیاری بر بدن خود داشته و آن را مدیریت کنند. خال‌کوبی برای جوانان به مثابه زبان است. زبان اعتراض به دیده نشدن و بیان آنچه که هستند.
تاثیرپذیری از دوستان
یک جوان، اکثر اوقات روزانۀ خود را در مکتب، دانشگاه و مهمانی، در بین دوستان و هم‌سالان خود می‌گذراند. دوستان و هم‌سالان بیشتر از دیگران می‌توانند، تاثیرگذار باشند. مشاهده و کنجکاوی، تقلید را به‌وجود می‌آورد و فرد برای جذب دوستانش دست به هم‌رنگ شدن می‌زند.
تتوگرایی به میزان عزت نفس، محرومیت نسبی، وضعیت تاهل، طبقۀ اجتماعی و سطح تحصیلات ارتباط دارد. علاوه بر آن، مشاهدۀ اعضای خانواده و فامیل که تتو دارند، مشاهده و جستجو در تلگرام و اینستاگرام، جوانان را تحت تاثیر قرار داده و ترغیب به تقلید می‌کند.
پیامدهای منفی خال‌کوبی
۱. پشیمانی
با توجه به عدم قطعیت موجود در جامعه (در امور سیاسی، فرهنگی و اجتماعی) و اینکه با دگرگونی هر دوره فضای احساسی و فکری جوانان به سرعت در حال تغییر و دگرگونی است، این امکان وجود دارد که آن‌ها بخواهند از انواع مدل‌ها و طرح‌ها استفاده نمایند و دست به تغییر دادن آن‌ها بزنند و به دلیل کمبود امکانات مناسب برای پاک‌سازی تتوهایی که دایمی هستند، احساس دل‌زدگی و پشیمانی نمایند.
۲. بروز بیماری‌های خطرناک
اگر ابزار و دستگاه تتو آلوده به خون باشند و یا ضدعفونی نشده باشند، بیماری‌های مختلف خونی از جمله کزاز و زردی سیاه را به بار می‌آورند و احتمال انتقال اچ.آی.وی (ایدز) نیز وجود دارد. برخی رنگ‌های نامرغوب تتو ممکن است موجب خارش، التهاب و عفونت‌های پوستی، واکنش‌ها و حساسیت‌های پوستی گردند.
مخالفت با عرف و سنت
تتو در افغانستان به دلایل دینی، اجتماعی، هنجاری و ارزشی برای بسیاری قابل قبول نیست. اکثر جوانان تتوی خود را از چشم خانواده پنهان می‌کنند؛ زیرا در جامعه هنوز خال‌کوبی به‌عنوان یک امر عادی تلقی نمی‌شود. منع و مخالفت جامعه و خانواده برای خال‌کوبی دختران نسبت به پسران دوچندان است. همچنین اگر به ارزش‌ها و باورهای دینی بنگریم، خواهیم دید که تتو و یا خال‌کوبی از دیدگاه اسلام، عمل چندان پسندیده‌یی نیست.
نتیجه
خال‌کوبی در میان جوانان افغانستان صرفا به معنای مد و تقلید نیست، بل به مثابه ابزاری برای آنچه که در درون انباشته‌اند و امکان ابراز آشکار آن وجود ندارد یا نمایش فردیت‌های متفاوت است.
تتوها نوعی زبان اعتراض به هر گونه کنترول و ساختار انقیاد‌کننده هستند. این نوع اعتراض توانمندی جسارت و خلاف عرف حرکت کردن را در جوانان بارور می‌سازد و علاوه بر مدگرایی، تمایل به استقلال فردی و آزادی اصلی‌ترین دلایلی هستند که موجب می‌شوند تا جوانان به خال‌کوبی روی آورند و برای ابراز توانمندی، متوسل به تنها دارایی خود، یعنی بدن شوند.
