حضور نظامیان خارجی در بسیاری از کشور عامل ثبات و توسعه بوده است
بدون شک، در شرایطی که حملات طالبان و حضور گروه‌های متعدد تروریستی در کشور نگرانی‌هایی را برانگیخته، تمدید حضور امریکا برای کشور امری مفید خواهد بود. شاید برخی موافق تمدید حضور سربازان امریکایی نباشند، ولی وجود پایگاه‌های نظامی امریکا حتا در شرایطی که کشور از صلح سراسری برخوردار باشد نیز لازم است.
امروزه وجود یک پایگاه نظامی در خاک یک کشور دیگر، نوعی سفارتخانه در کشور مهمان به حساب می‌آید و شرایط آن نیز مشابه شرایط سفارتخانه کشور مهمان است. قوانین آن نیز منطبق با مقررات نظامی و سیاسی خود آن کشور می‌باشد.
تاسیس پایگاه نظامی کشورها در خاک کشورهای دیگر پس از جنگ جهانی دوم با توافق طرف‌ها رایج شد. این امر نه تنها موجب از دست رفتن استقلال کشورها نشد که باعث همکاری‌های امنیتی و توسعه کشورها شد و در نهایت باعث شکل‌گیری ائتلاف‌های نظامی شد. البته که در مواردی تاسیس پایگاه نظامی در کشور میزبان به درخواست یا موافقت کشور میزبان نبوده و به واسطه دخالت و جنگ ایجاد شده و برای کشور میزبان مفید واقع نشده است.
اما در جهان امروز، حضور نظامی کشورهای متعدد در خاک کشورهای دیگر امر معمول است و حتا کشورها با توافق همدیگر به ردوبدل کردن پایگاه‌های نظامی در خاک همدیگر پرداخته است، به طور مثال امریکا در ایتالیا دو پایگاه نظامی (پایگاه هوایی سیگونلا و پایگاه هوایی اویانو) را دارد و ایتالیا نیز در خاک امریکا دو پایگاه نظامی – آموزشی دارد. همین طور فرانسه و آلمان نیز در خاک همدیگر پایگاه نظامی دارد.
کشورهایی که در حال حاضر در بیرون از مرزهای خود پایگاه نظامی دارند، امریکا، استرالیا، بریتانیا، چین، فرانسه، آلمان، یونان، هند، جاپان، پاکستان، روسیه، ترکیه، اسراییل و امارات متحده عربی‌اند که برای تامین صلح، امنیت بین‌المللی، دفاع از منافع خود، تامین امنیت کشورهای تحت قیمومیت، آموزش نظامیان کشور میزبان، تامین امنیت مسیرهای تجارت و کشتی‌رانی، شرکت در جنگ و یا به عنوان صلح‌بانان سازمان ملل متحد در کشورها و قلمروهای مختلف پایگاه یا سرباز پیاده کرده‌اند.
همانگونه که گفته شد، وجود پایگاه نظامی خارجی برای کشور میزبان مفید و منجر به توسعۀ کشور میزبان شده و نمونه‌های موفق آن زیاد است. از نمونه‌های موفقی که حضور پایگاه نظامی یک کشور خارجی به توسعه کشور یا کشورهای میزبان شد می‌توان از وجود پایگاه‌های نظامی امریکا در کشورهای اروپایی پس از جنگ جهانی دوم نام برد. حضور نظامی امریکا در اروپا هم باعث اطمینان خاطر اروپایی‌ها به لحاظ امنیتی شد و هم امریکا کمک کرد که کشورهای اروپا بعد از جنگ جهانی دوم نهادهای نظامی خود را بازسازی و سرپا نگه دارد.
یکی از مزایای حضور نظامی کشور خارجی برای کشورهای درگیر بحران قومی و مذهبی مثل افغانستان این است که به جنگ و بحران‌های داخلی پایان می‌دهد و بحران‌ها، راه حل معقول و مورد قبول طرف‌های درگیر پیدا می‌کنند. در این مورد می‌توان از دخالت و حضور نظامی امریکا در حوزه بالکان نام برد که به پایان یافتن جنگ‌های کوزوو، بوسنی و صربستان پایان داد و از قتل عام بیشتر مسلمانان در این جغرافیا جلوگیری شد. نمونه دیگر، وجود پایگاه‌های نظامی امریکا در کوریای جنوبی است که به توسعه این کشور کمک شایان کرد، طوری که مردم کوریای جنوبی حضور نظامیان امریکا در خاک خود را به منفعت و بقای کشور واجب می‌دانند.
خاور میانه که اکنون کانون بحران‌های امنیتی است، بیش از سایر نقاط جهان، پایگاه‌های نظامی کشورها را در خود جای داده است. اما همه کشورهای خاورمیانه درگیر بحران و ناامنی نیستند. آن دسته از کشورهای خاورمیانه که حضور نظامیان خارجی را در خود نهادینه کرده و وجود پایگاه‌های نظامی قدرت‌های بزرگ را به منافع ملی خود گره زده، از جمله کشورهایی‌اند که با شاخص درآمد و رفاه بالا و امنیت قوی شناخته می‌شوند، به‌طور مثال: قطر، کشور کوچکی در حاشیه خلیج فارس از چهار سال بدین‌سو روابط پرتنش با همسایگان قدرتمند خویش از جمله عربستان سعودی دارد. بدون شک قطر بدون حضور نظامی ترکیه و امریکا نمی‌توانست در برابر امارات متحده و عربستان سعودی دوام بیاورد و این کشور لقمۀ راحت برای همسایه‌های خود می‌شد.
در خاور میانه به‌غیر از امریکا؛ روسیه، فرانسه، آلمان، بریتانیا و سایر کشورهای اروپایی پایگاه نظامی دارند. بیشتر این پایگاه‌ها در خاک امارات متحده قرار دارد. حضور نظامیان خارجی برای امارات متحده بسیار مفید بوده، زیرا این کشور اکنون به چهارراه امن اقتصادی جهان تبدیل شده و از حیث جذب سرمایه‌گذاری خارجی و ایجاد نوآوری‌ها در عرصه دانش در منطقه سرآمد همه است.
سوریه هرچند در جنگ داخلی ویران شد، ولی در چنگ گروه‌های تروریستی سقوط نکرد و دولت بشاراسد به واسطه حضور پایگاه‌های نظامی روسیه توانست در این جنگ غالب شود و درحال حاضر روبه ثبات است؛ اما حضور نظامیان خارجی که در عراق نهاد‌مند نشده، از نمونه‌های ناموفق دخالت خارجی محسوب می‌شود.
کشور ما درگیر بحران‌های متعدد و عمیق است و از این جهت به حضور درازمدت نظامیان یک کشور خارجی چه امریکا و غیرامریکا نیازمند است. زیرا از یک سو نهادها از جمله نهاد اردو و پولیس، نوتاسیس است و از سوی دیگر با همسایگان قدرتمند مواجه هستیم که منافع متضاد میان خود را با استفاده از خاک ما دنبال می‌کنند.
از این‌رو، تمدید حضور نظامی امریکا خبر خوشی است. هرچند سخت است تصور شود که در موجودیت پایگاه‌های نظامی امریکا بحران‌های جاری به زودی حل شود؛ اما حضور نظامی امریکا در درازمدت می‌تواند به حل بحران‌ها کمک کند. مهم‌ترین مساله در حال حاضر که وجود پایگاه‌های نظامی امریکا را ضروری می‌نمایند، مبارزه با تروریسم است. دولت خود می‌داند که بر تمام قلمرو کشور حاکمیت ندارد و این امر موجب لانه گرفتن تروریست‌های بین‌المللی شده است که مبارزه با آن‌ها به تنهایی از پس هیچ کسی بر نمی‌آید.
دوم این که حضور نظامی برای آموزش و پشتیبانی نیروهای مسلح ما مفید و لازم است. همچنان دولت بابت این حضور، سالانه میلیاردها کمک از سوی امریکا دریافت می‌کند و این کمک‌ها برای توسعه کشور حیاتی است.
بنابراین برای این که کشور از حضور نظامیان خارجی حداکثر سود را ببرد، باید پایگاه‌های نظامی کشورهای خارجی را در این خاک قانونمند کرد و نظارت مستمر و همکاری‌های امنیتی هدفمند داشت.
محمد رضا رضایی
