منبع: منافن/ ترجمه: شریفه عرفانی
اول دسمبر، روز بین‌المللی ایدز/ اچ.آی.وی در افغانستان برگزار شد. بر اساس گزارش مقامات، همه‌گیری ویروس کرونا در درمان بیماران مبتلا به ایدز در افغانستان اختلال ایجاد کرده، درحالی‌که این کشور در سال‌های اخیر از جایگاه بالایی در مبارزه با ایدز برخوردار بوده است.
به‌عنوان مثال، در سال۲۰۱۸ افغانستان مقام اول مبارزه با ایدز را در سطح جهانی به‌دست آورد و بنابراین سازمان بهداشت جهانی با دادن تقدیرنامه ویژه از این کشور قدردانی کرده بود. در آن زمان، تعداد مبتلایان به ایدز حدود ۵۹۰۰مورد تخمین زده شد که از آن جمله ۲۷۰۰مورد مثبت در وزارت صحت عامه ثبت شده بود، اما اکنون تعداد ۷،۷۴۹نفر مبتلا گزارش شده که بیش از ۳هزار نفر آن‌ها توسط وزارت صحت عامه ثبت شده و ۷۶۱نفرشان زن هستند. با این حال، به نظر می‌رسد موارد واقعی مثبت بیش از مواردی‌ست که تحت سایه موج دوم کویید۱۹ در افغانستان گزارش شده است.
به گفته کارشناسان، عوامل زیادی در افزایش تعداد مبتلایان به ایدز تاثیر گذاشته‌اند؛ از جمله کویید۱۹، سنت‌های اجتماعی، هزینه‌های سنگین ازدواج قانونی، افزایش انتقال آن از طریق افزایش اعتیاد، مراکز توزیع غیر استندرد خون، تعاملات اجتماعی با خارجی‌ها و مهم‌تر از همه عدم آگاهی عمومی است.
گفته می‌شود در جهان نزدیک به ۳۵میلیون نفر در بدن خود میزبان ایدز هستند، در حالی که احتمالا ۱۹میلیون نفر از این میزبانان ناخواسته از بیماری خود بی‌اطلاعند. در حال حاضر، ایدز در ۵۰کشور وجود دارد، اما بیماری در کشورهایی که در کم‌ترین سطح اطلاعاتی و آموزشی هستند ادامه دارد. به‌عنوان مثال، تا حد زیادی در کشورهای خاورمیانه، کشورهای جنوب شرقی و کشورهای افریقایی وجود دارد که اغلب آن‌ها در رده کشورهای جهان سوم قرار می‌گیرند.
در کشورهای جهان اول، تقریبا همه مردم برای انجام آزمایش خون، داوطلب می‌شوند و نیز همه مردم از ویروس و اقدامات پیش‌گیرانه آن آگاه هستند، اما در افغانستان بیماران، تا زمانی که بیماری آن‌ها به حد بحرانی نرسد، به داکتر مراجعه نمی‌کنند. بدون شک تداوم این شرایط باعث می‌شود در آینده با آمار غیرقابل انتظاری از افراد مبتلا مواجه شویم.
همان‌طور که اشاره شد، یکی از عوامل اصلی شیوع ایدز، نقش منفی سنت اجتماعی است که در آن افراد بیماری خود را پنهان می‌کنند و شرم دارند که آن را با خانواده، جامعه و متخصصان صحی مطرح کنند.
متاسفانه افغانستان با وجود این‌که در عصر علم و فناوری قرار داریم، یکی از کشورهایی‌ست که هنوز گرفتار بسیاری از سنت‌های خرافی است. از یک طرف بیماران به خودی خود محافظه‌کاری در پیش گرفته‌اند و از طرف دیگر، در محیط‌های اجتماعی و آموزشی با آن‌ها برخورد نادرستی صورت می‌گیرد که وضعیت را بدتر می‌کند.
بنابراین، وقتی مشخص می‌شود که فردی متبلا به این بیماری‌ست، آن فرد دیگر امید خود را از دست داده و ترس و وحشت وجودش را فرا می‌گیرد. بسیاری از مبتلایان به اچ.آی.وی در معرض خطر افزایش نوسانات خلقی، اختلالات شناختی یا اضطرابی قرار دارند. این موارد می‌تواند سیستم عصبی را به شدت تحت تاثیر قرار دهد.
بنابراین، باید بستر مناسبی برای مقابله با بیماری در جامعه خود فراهم کنیم. ایدز، ویروسی‌ست که فقط از فردی به فرد دیگر منتقل می‌شود و بنابراین همه گروه‌های اجتماعی مانند رسانه‌ها، مراکز فرهنگی- آموزشی و مردم باید نقشی سازنده در کنترول این بیماری داشته باشند.
عامل انتقال‌دهنده بعدی خدمات بهداشتی غیراستندرد، به‌ویژه مراکز پخش غیرعادی خون در کشور است. گفته می‌شود که در بسیاری از موارد، به‌ویژه در مناطق دوردست کشور، اطمینان قطعی در مورد سلامت فرآورده‌های خونی و تاسیسات در مراکز توزیع خون وجود ندارد. بنابراین، سهل‌انگاری کارکنان مراکز صحی می‌تواند تا حد زیادی به شیوع بیماری در کشور کمک کند. بخش صحت عامه باید بر مراکز صحی نظارت کند که چگونه از امکانات محدود خود که ممکن باعث انتقال بیماری شود، استفاده می‌کنند. آن‌ها نباید در مورد زندگی مردم سهل‌انگاری کنند، زیرا همه اشیای تیز، مورد استفاده برای سوراخ کردن گوش، حجامت، ترمیم و کشیدن دندان، ممکن است بیماری را از فردی به فرد دیگر منتقل کند.
سومین اما خطرناک‌ترین عامل، اعتیاد است. متاسفانه تخمین‌زده می‌شود که بیش از ۳میلیون نفر در افغانستان معتادند و این در حالی‌ست که بیش‌تر آن‌ها به‌طور مشترک از یک سوزن برای تزریق مواد مخدر اعتیاد‌آور استفاده می‌کنند. افراد معتاد نه توانایی مالی در خرید مکرر سوزن تازه را دارند و نه از چنین بیماری خطرناکی که ممکن است به یک باره بسیاری را به دام بیندازد، آگاهی دارند.
متاسفانه، موضوع اعتیاد نه‌تنها عامل اصلی افزایش ایدز در کشور است، بل در بسیاری از مشکلات دیگر مانند افزایش ناامنی اجتماعی، خشونت خانوادگی، فحشا و حتا از هم‌پاشیدگی خانواده‌ها نیز نقش دارد، اگر پیامدهای روان‌شناختی، اقتصادی و اجتماعی ناشی از اعتیاد را بررسی کنیم، می‌توان به‌صورت تخمینی گفت که ۳میلیون معتاد روزانه ۳میلیون مشکل برای خواهران، دختران، مادران، همسران و همچنین برای افراد جامعه ایجاد می‌کنند.
بنابراین، پدیده اعتیاد یک مساله جدی ملی‌ست و به همین دلیل باید در افغانستان به‌شکلی جدی با آن مقابله شود.
با توجه به امکانات ضعیف صحی در کشور، باید دوباره بر اهمیت آگاهی اجتماعی و حقوقی در مورد ایدز تاکید کنیم. در حقیقت، این ساده‌ترین استراتیژی برای مردم و دولت افغانستان در مبارزه با این بیماری است. ما باید فرهنگ خودآزمایی را تشویق کنیم، خصوصا پس از تماس با افراد مشکوک.
بسیاری از کشورها از خودآزمایی اچ.آی.وی حمایت می‌کنند تا از گسترش بیش‌تر ویروس جلوگیری کنند. بر اساس مطالعات علمی، نزدیک به ۷۰درصد افرادی که شریک زندگی آن‌ها مبتلا شده، خودشان نیز به این ویروس آلوده شده‌اند. بنابراین، آگاهی و استراتیژی خودآزمایی، به‌ویژه برای کسانی که در مورد وضعیت سلامتی خود شک دارند، بسیار مهم است.
افزون بر این، ترویج فرهنگ ازدواج قانونی، نظارت بر مهاجران قانونی و غیرقانونی از کشورهای مشکوک نیز مهم است. و به‌عنوان آخرین نکته، برای کسانی که به‌طور ناخواسته یا عمدی ویروس را به‌دیگران منتقل می‌کنند، باید مجازات قانونی در نظر گرفته شود.
