پیشنهاد چین برای هژمونی فین‌تک در آسیا گامی به‌سوی هدفی حتی بزرگ‌تر است: دستیابی به تسلط بر ذخیرۀ ارزی جهانی
دونالد ترمپ در یکی از آخرین اقدام‌های خود به عنوان رییس‌جمهور، فرمانی اجرایی صادر و استفاده از هشت برنامه نرم‌افزاری چینایی از جمله علیپی، بزرگ‌ترین برنامه پرداخت تلیفون همراه در جهان را ممنوع کرد. مردم در چین و به طور فزاینده‌یی در سایر کشورها انواع معاملات را از طریق علیپی و وی چت‌پی انجام می‌دهند، از پرداخت بل‌های برق گرفته تا خرید غذا از فروشندگان خیابانی و ولخرجی در بوتیک‌های لُکس.
دستور ممنوعیت ترمپ، که در پنج جنوری صادر شد، به‌خاطر رفع نگرانی‌ها از این احتمال بود که برنامه‌های محبوب چینایی به بجینگ اجازه دسترسی به داده‌های حساس امریکایی‌ها را بدهند، اما تسلط نوظهور چین در فن‌آوری مالی که به آن «فین‌تک» نیز گفته می شود، مشکلی اساسی‌تر برای ایالات متحده ایجاد می‌کند.
واشنگتن نمی‌تواند اعتماد کند که حزب کمونیست چین (ح.ک.چ) نفوذ روزافزون خود را در بازارهای مالی به نفع خود افزایش دهد. به احتمال زیاد، بجینگ از فین‌تک برای به‌دست آوردن سهم هنگفتی در تجارت جهانی، تقویت وضعیت نظارتی خود و ایجاد مقدماتی برای به چالش کشیدن دالر امریکا به عنوان ارز ذخیره جهان استفاده خواهد کرد.
اسب تروجان در تلیفون هوشمند شما
برنامه‌های پرداخت تلیفون همراه در چین به عنوان روش‌های جالب و آسان برای ارسال هدایای تعطیلات «پاکت سرخ» برای خانواده و دوستان در سال جدید قمری آغاز به کار کرد، اما به سرعت به صنعت عظیمی مبدل شد. میلیون‌ها مشتری چینایی برای معاملات روزمره از فن‌آوری‌های پرداخت دجیتل استفاده می‌کنند. طبقه متوسط رو به رشد چین دارای «کارت‌های اعتباری» پیش‌رو می‌باشد و مستقیم به پرداخت دجیتل پیوسته است؛ حجم این پرداخت‌ها اکنون در چین بیش از ۴۲تریلیون دالر است؛ تقریبا ۱۵۰برابر حجم معاملات ایالات متحده در برنامه‌هایی مانند پی‌پل و ونمو.
ظهور شرکت‌های چینایی فین‌تک تهدیدی را که متوجه فراگیرترین دولت نظارتی جهان است، تقویت می‌کند. به اصطلاح «اگزوز داده‌ها» از میلیاردها معامله دجیتل، داده‌های موجود را از طریق شناسایی چهره، تاریخچه جستجو و اتصالات شبکه اجتماعی، تجهیز حزب کمونیست چین به تمبرهای مکانی و جی.پی.اس، تاریخچه معاملات، گزارش سفر، جزییات حساب بانکی و موارد دیگر تکمیل می‌کند. روی هم رفته، این اطلاعات به مقامات چینایی این امکان را می‌دهد تا با کاهش یا لغو دسترسی به حساب‌های بانکی، مسدودکردن مسیرهای سفر و منع ورود به مکان‌های خاص، افراد و گروه‌های خاص را از نزدیک تحت کنترول و نظارت خود بگیرد. متاسفانه، اخیرا مقام‌های مالی در هانگ‌کانگ از بانک‌ها خواسته‌اند گزارش معاملات را به آن‌ها ارایه دهند تا به‌وسیله آن به مقامات در شناسایی فعالان طرفدار دموکراسی کمک کنند.
مقامات دیگر کشورها وضعیت را درک کرده و نگران این هستند که مقام‌های چینایی چگونه خواهند توانست داده‌هایی را که کاربران در کشورهای خودشان تولید می‌کنند تحت کنترول خود بگیرند. علیپی افتخار می‌کند که در بیش از ۱۱۰کشور جهان کاربر دارد.
نارندرا جاداو، نماینده پارلمان هند، در سال ۲۰۱۸ هشدار داد که اگر شرکت‌های فین‌تک چین به اطلاعات مالی میلیون‌ها هندی و شرکت‌های هندی دسترسی پیدا کنند، این کشور را در معرض «خطر جدی ژیوپلیتیک» قرار خواهد داد. ترس‌هایی مشابه انگیزه فرمان اجرایی ترمپ در ممنوعیت علیپی و ویچتپی و سایر نرم‌افزارهای چینایی بود.
افزایش جاه‌طلبی‌های توسعه‌طلبانه بجینگ
اما تسلط چین در فین‌تک همچنین خبر از این می‌دهد که جاه‌طلبی‌های توسعه‌طلبانه حزب کمونیست چین را به طریقی دیگر تقویت کرده و کشورهای دیگر را به‌سوی اقتصاد چین سوق دهد.
شرکت‌های فین‌تک چین مانند یک اسب تروای ژیواکانومیک فعالیت می‌کنند. ابتدا، علیپی و ویچتپی ـ شرکت‌هایی که ۹۵درصد بازار پرداخت‌های تلیفون همراه چین را تشکیل می‌دهند، خود را در زندگی اقتصادی روزمره در کشور دیگری ادغام می‌کنند. سپس، با پشت سر گذاشتن زیرساخت‌های مالی، این شرکت‌ها و سایر شرکت‌های چینایی مجوزهای بانک‌داری دجیتل را به‌دست می‌آورند و به سرعت در سایر بخش‌ها شامل بیمه دجیتل، اعتبار مصرف‌کننده، حواله‌ها و وام‌ها دامنه فعالیت خود را گسترش می‌دهند. این شرکت‌ها آن‌قدر در کشور میزبان خود جای پای خود را محکم می‌کنند که حذف آن‌ها کار آسانی نخواهد بود. به‌عنوان مثال، در اوایل دسامبر، سه نفر از چهار برنده (از ۲۱نفر متقاضی) مجوزهای بانک‌داری دجیتل در سنگاپور یا چینایی بودند یا سرمایه‌گذاران چینایی از آن‌ها حمایت زیادی می‌کردند. خبری از ایالات متحده و سایر شرکت‌های غربی نبود و چین یکه‌تاز میدان بود. پیشنهاد چین برای هژمونی فین‌تک در آسیا گامی به سوی هدفی حتی بزرگ‌تر است: دستیابی به تسلط بر ذخیرۀ ارزی جهانی.
خزان سال گذشته، تحلیل‌گران شرکت خدمات مالی مورگان استنلی ایالات متحده پیش‌بینی کردند که یوان می‌تواند از ین جاپان و پوند استرلینگ انگلیس پیشی بگیرد و تا سال۲۰۳۰ به سومین ارز ذخیره بزرگ جهان تبدیل شود، که بین پنج تا ۱۰درصد از ذخایر دارایی‌های ارزی جهانی را تشکیل می‌دهد.
بجینگ با آماده‌شدن برای راه‌اندازی یوان دجیتل حاکم، احتمالا در سال آینده میلادی، قصد دارد تسلط دالر امریکا بر جنوب شرقی آسیا و بخش‌هایی از افریقا را متزلزل کند؛ این امر معاملات را آسان‌تر کرده و به چین اجازه می‌دهد تا نحوه استفاده از ارز خود را بهتر پی‌گیری کند.
یوان برای همه
مصرف‌کنندگان و بازرگانان در سراسر جنوب شرقی آسیا به‌زودی می‌توانند از یوان دجیتل در علیپی و ویچتپی استفاده کنند. بعدها، این برنامه‌ها به‌عنوان توزیع‌کننده یوان دجیتل عمل خواهند کرد؛ زیرا کسب و کارهای محلی استفاده از یوان را نسبت به دالر در معاملات با شرکت‌های چینایی کارآمدتر می‌دانند. سپس حزب کمونیست چین می‌تواند به موسسه‌ها و مشاغل بزرگ‌تر فشار بیاورد تا برای انجام معامله‌های بزرگ، مانند پرداخت سود و تأمین مالی زنجیره‌های تأمین، از یوان دجیتل به‌جای دالر امریکا استفاده کنند.
این تغییر در حال حاضر آغاز شده است؛ حتی قبل از انتشار ارز دجیتل مستقل جدید چین. از آن‌جا که تجارت دوجانبه بین چین و کشورهای جنوب شرقی آسیا در دهه‌های اخیر رشد کرده، سهم تجارت با یوان چین نیز افزایش یافته و سهم دالر امریکا از تجارت دوجانبه را از آن آن خود کرده است.
دینو جلال، سفیر سابق اندونزی در ایالات متحده، اظهار داشت که تجارت دوجانبه اندونزیا با چین در سال۲۰۱۹ به ارزش۷۹٫۴ میلیارد دالر بوده که نسبت در سال ۲۰۰۰، ۱۰برابر افزایش داشته و استفاده از یوان را برای شرکت‌های اندونزیایی با چین «جذاب‌تر» کرده‌است. در چهارسال گذشته سهم یوان در تجارت دوجانبه چین و اندونزیا چهار برابر شده است.
ممکن است کشورهای منطقه به‌زودی سهم یوان را در ذخایر ارزی خود افزایش دهند. روسیه در این زمینه می‌تواند مثالی باشد برای پیش‌بینی آینده جنوب شرقی آسیا. روسیه سهم یوان در ذخایر خود را از ۲درصد در سال۲۰۱۸ به بیش از ۱۴درصد در سال۲۰۱۹ افزایش داد. همچنین سهم دالر امریکا را از حدود ۳۰درصد به حدود ۱۰درصد در مدت مشابه کاهش داد. سهم دالر در تسویه‌حساب‌های تجاری بین چین و روسیه از سال ۲۰۱۶، از ۹۰درصد به ۴۶درصد کاهش یافته است.
یوان دجیتل چین می‌تواند معاملات را از سیستم عامل‌های مبادله پول تحت سلطه غرب مانند سویفت، مکانیزم اصلی حفظ تسلط دالر امریکا در تجارت جهانی دور کند. مقامات ح.ک.چ، سویفت را ابزاری برای ایالات متحده برای حفظ «هژمونی جهانی» و برداشت «سودهای کلان به موجب سیستم انحصار» توصیف کرده‌اند.
مقام‌های امریکایی باید اقدامات چینایی‌ها را در این زمینه جدی بگیرند. ماکس لوچین، یکی از بنیان‌گذاران پی پل، معتقد است که اگر ایالات متحده اقدامی نکند و نسخه دجیتلی دالر را با سرعت بیشتری در دسترس قرار ندهد، «ما با خطر تبدیل شدن یوان چین به ارز ذخیره دجیتل جهان مواجه خواهیم بود.» اگر ایالات متحده به‌تدریج یوان را به دالر ترجیح دهد، اهرم و نفوذ خود را در بسیاری از کشورها از دست خواهد داد.
ارایۀ یک گزینه جاگزین
ایالات متحده باید با استفاده از قدرت شرکت‌های فن‌آوری ایالات متحده، در ارایۀ گزینه‌های جایگزین برای سایر شرکت‌های فین‌تک چین جدی عمل کند. این شرکت‌ها تا کنون در ورود به میدان رقابت روزافزون با چین کُند عمل کرده‌اند. علی بابا یا تنسنت در هر یک از ۱۳تکنالوژی شاخ فن‌آوری در جنوب شرقی آسیا سرمایه‌گذاری کرده‌اند؛ استارتاپ‌هایی با ارزش یک‌میلیارد دالر یا بیشتر.
در مقابل، فیس‌بوک و پی پل در مارچ گذشته در اولین پخش‌کننده فین‌تک جنوب شرقی آسیا، گوجِک سرمایه‌گذاری کردند. شرکت‌های امریکایی مانند فیس‌بوک، گوگل و پی‌پل نباید از مهم‌ترین بازارهای جهان که رشدی چشم‌گیر داشته‌اند و بیشتر در منطقه هندو-اقیانوس آرام قرار دارند، خارج شوند.
در همین حال، دولت ایالات متحده باید راه‌هایی برای تشویق غول‌های فن‌آوری خود برای مشارکت با شرکت‌های فین‌تک غیر چینایی در سراسر جهان پیدا کند. همچنین باید سرمایه‌داران ریسک‌پذیر برتر ایالات متحده را به سرمایه‌گذاری در مسیر تأمین منافع ملی تشویق کند؛ درست همان کاری که چین انجام می‌دهد. سرانجام، ایالات متحده باید به کشورهای دیگر کمک کند تا گزینه‌یی برای تبعیت فن‌آوری از چین داشته باشند.
سیستم‌های پرداخت تجاری دجیتل محبوب و مناسب که مصرف‌کنندگان چینایی هر روز از آن استفاده می‌کنند، بخشی مهمی از دولت مبتنی بر فن‌آوری و نظارت خودکامه در چین است، آنچه ما «سیستم عامل سینو» می‌نامیم. از طریق فین‌تک، چین مصمم است در اقتصاد جهانی ادعای سهم بیشتری داشته باشد و کنترول بیشتری بر سیستم مالی جهانی به‌دست آورد.
ایالات متحده هنوز فرصت پیروزی در این رقابت را دارد، اما اگر سریع اقدام نکند به زودی مجبور خواهد شد برای رسیدن به چین وارد بازی سختی شود.
منبع: فارین افرز/ نویسندگان: نادیا شادلو و ریچارد کانگ/ ترجمه: شریفه عرفانی
