راه دشوار ارگانهای محلی
سرانجام ادارۀ مستقل ارگانهای محلی از رنج سرپرستی رهایی یافت و روز یکشنبه آقای متینبیگ در مراسمی رسمی با حضور رییسجمهور معرفی گردید.
متینبیگ پیش از این بهحیث مشاور در وزارت امور داخله و مدت سهسال به حیث معین مالی و اداری ادارۀ مستقل ارگانهای محلی و نیز حدود دو سال به حیث معاون امور ولایتی در ریاست عمومی امنیت ملی کشور، کار کرده است.
اداره مستقل ارگانهای محلی در سال 1386 توسط ادارۀ آقای کرزی به این هدف درنظر گرفته شد که در واقع دست رقبای سیاسی او را از خودسریهای سیاسی در امور سیاسی ولایتی کوتاه میکرد. این اداره هم اکنون حدود 7000 کارمند و مامور دارد. یک تشکیلات فوقالعاده بزرگ به اندازه یک وزارت.
کارویژۀ این اداره معرفی اشخاص و افراد بهعنوان والی به رییسجمهور میباشد و بعد از آن سلیقۀ رییسجمهور است که چه کسی را واجد شرایط احراز پست ولایت میداند. یا برعکس افراد واجد شرایط از دیدگاه ریاستجمهوری به این اداره معرفی میشوند تا به حیث والی معرفی گردند.
یعنی ادارهیی که بخشی از کارهای رییسجمهور را مطابق نظر و سلیقۀ وی پیش میبرد و به دیگران اجازه دستدرازی نمیدهد. دقیق در همین نکته است که بحث استقلالیت این اداره پیش میآید.
حال که آقای متینبیگ بهعنوان یک جوان تحصیلکرده و باانرژی در راس این اداره قرار گرفته، دیده شود که از صلاحیتهای لازم مدیریتی برخوردار خواهد بود یا خیر؟
گفتنی است که جیلانی پوپل؛ رییس قبلی این اداره، پس از آن از ریاست ادارۀ ارگانهای محلی کنار رفت که هیچ صلاحیتی نداشت و بهعنوان یک ابزار سیاسی مجبور به تبعیت از رهبری دوتیمۀ حکومت برای اهداف مشخص سیاسی بود.
از بحث والیها که بگذریم، عزلونصب پستهای معاونان ولایات، شهردارها و ولسوالها که در حیطۀ صلاحیت اداره ارگانهای محلی میباشد، باید بر اساس قانون خدمات ملکی از طریق رقابت آزاد تعیین گردند. با این وصف ادارۀ ارگانهای محلی با چند چالش عمده روبهروست.
بحث صلاحیت در عزلونصب والیها که در واقع هیچ معیاری جز سیاسی بودن ندارد، هیچ ربطی به این اداره ندارد و بر اساس دستور ریاستجمهوری انجام میشود.
از جانب دیگر بحث عزلونصب معاونان والیها و ولسوالها که باید از طریق اداره ارگانهای محلی انجام گردد از طریق رقابت آزاد توسط ادارۀ خدمات ملکی و اصلاحات اداری انجام میشود.
در بحث شهرداریها نیز در مادۀ 141 قانون اساسی کشور آمده است:«برای اداره امور شهری، شاروالی (شهرداری) تشکیل میشود. شاروال و اعضای مجالس شاروالی از طریق انتخابات آزاد، عمومی، سری و مستقیم انتخاب میشوند.»
مطلب نخست اینکه در این ماده مشخص نشده که منظور از شهرداریها چه ادارهها و شهرهاییاند؟ شهردارهای شهرهای عمده، شهردارهای ولایات و یا شهرداران والسوالیها؟ که همه این شهرداریها به لحاظ پستوبست قطعا از هم متفاوتاند.
از این هم که بگذریم نزدیک به یکونیم دهه از تنفیذ قانون اساسی 1382 میگذرد، ولی هنوز بحث انتخابی شدن شهردارها عملی نشده است.
شهرداران ولایات عمدتن توسط ادارۀ ارگانهای محلی عزلونصب میشوند، ولی شهرداران ولسوالی بهطبع باید از طریق رقابت آزاد انتخاب شوند.
اینجا ادارۀ مستقل ارگانهای محلی از کدام استقلال برخوردار است که عنوان درشت مستقل را با خود حمل میکند؟
هرچند همه ادارههایی که در افغانستان با خود پیشوند یا پسوند مستقل را دارند، در واقع وابستهترین ادارهها هستند، ولی ادارۀ ارگانهای محلی با این مساله بیش از هر ادارۀ دیگری درگیر است.
با این همه دیده شود که آقای متینبیگ چگونه استقلالی از این اداره به نمایش میگذارد تا هم ادعای به ظاهر رهبری نظام توجیه گردد و هم از سیاسی بودنش چیزی کاسته نشود و مثل سابق دست دیگران را در امور سیاسی مملکت همچنان کوتاه نگه دارد.