اختر سهیل
انتخابات ریاست‌جمهوری ششم میزان، سرانجام با انبوهی از ناامیدی و دل‌سردی برگزار شد. پیش از برگزاری انتخابات، باور‌ها این بود که ایالات متحده امریکا و گروه طالبان پای یک تفاهم‌نامه را امضا و روند خروج سربازان امریکایی از افغانستان آغاز خواهد شد. اما پیش از آن‌که این تفاهم‌نامه به مرحله امضای دونالد ترمپ؛ رییس‌جمهور امریکا برسد، کل پروسه متوقف شد.
روایت رسمی و کلی امریکا این بود که برای این کشور، صلح اولویت دارد و پیش از برگزاری انتخابات باید به نتایج خوبی برسد که چنین نشد و روند گفتگو میان امریکا و طالبان پس از 9 دور مذاکره در قطر لغو شد. پس از لغو مذاکرات صلح روایت‌های زیادی مطرح شد که چرا دولت امریکا مذاکرات صلح را لغو کرده است. یک روایت این بود که گروه طالبان هنوز رابطه خود را با گروه القاعده قطع نکرده است.
در حالی که برای امریکا، چنانچه زلمی خلیل‌زاد می‌گفت، روند صلح اولویت دارد اما محمداشرف غنی، رییس‌جمهور کشور و از نامزدان انتخابات ریاست‌جمهوری اصرار داشت که برای حکومت، برگزاری انتخابات و حفظ نظام «جمهوریت» اولویت دارد و مقدم است. آقای غنی چند باری در صحبت‌هایش بالای شخص آقای خلیل‌زاد انتقاد داشت و از بحث برگزاری انتخابات دفاع می‌کرد.
بسیاری از مخالفان سیاسی ارگ، تصمیم رییس‌جمهور غنی را در برگزاری انتخابات نوعی «لجاجت» عنوان می‌کردند. سرانجام مذاکرات صلح در آستانه برگزاری انتخابات لغو شد و روایت آقای غنی پیروز شد. پس از لغو مذاکرات صلح، گروه طالبان از روسیه و ایران خواست برای از سرگیری مذاکرات تلاش کنند. حال که انتخابات ریاست‌جمهوری افغانستان برگزار شده، به نظر می‌رسد که روند مصالحه با طالبان دوباره کلید خورده است.
چندی پیش خلیل‌زاد، سفری به پاکستان داشت و در آن‌جا با ملا‌برادر، مسوول سیاسی دفتر طالبان در قطر و عمران خان، نخست‌وزیر پاکستان گفتگو کرد. این دیدار و این سفر خبر می‌دهد که بلی، پروسه صلح در آستانه آغاز دوباره است. به‌شمول ملا برادر جمعی دیگر از نمایندگان طالبان به پاکستان رفته بودند که ریاست‌جمهوری از نحوه پذیرایی اسلام‌آباد از نمایندگان طالبان انتقاد کرد.
در این خصوص سخن‌گوی ریاست‌جمهوری و سخن‌گوی وزارت امور خارجه کشور نیز باهم درگیر شدند. صبغت‌الله احمدی، سخن‌گوی وزارت خارجه چند روز پیش از سفر نمایندگان طالبان به پاکستان و پذیرایی مقام‌های ارشد پاکستانی از آنان استقبال کرده و گفته بود که این بار پاکستان برای آغاز گفتگوهای صلح می‌کوشد، از همین‌رو وزارت خارجه افغانستان از میزبانی این کشور از طالبان استقبال می‌کند.
صدیق صدیقی، سخن‌گوی ریاست‌جمهوری اما پیش از آن گفته بود که سفر نمایندگان طالبان به پاکستان و میزبانی اسلام‌آباد از این هیات خلاف تمام اصول روابط میان کشورهاست. این کشیدگی تا جایی پیش رفت که آقای غنی حکم برکناری سخن‌گوی وزارت خارجه را صادر و کس دیگری را به جای او معرفی کرد.
داکتر عبدالله، رییس اجرایی کشور هم کوتاه نیامد و اعلامیه داد که تا روشن شدن نتایج انتخابات، آقای احمدی به عنوان سخن‌گوی وزارت خارجه به کار خود ادامه می‌دهد. حالا کمیسیون انتخابات مشغول بررسی آرای انتخابات است تا نتایج انتخابات را اعلام کند. به‌تازگی برخی از اعضای ارشد کمیسیون انتخابات گفته‌اند که ممکن نیست در 27 ماه میزان نتایج ابتدایی انتخابات اعلام شود.
هر دو دسته پیش‌تاز به رهبری غنی و عبدالله، روی آرای بدون بایومتریک با هم جنجال دارند. تکت‌های «دولت‌ساز» و «ثبات و همگرایی» هر کدام کم و بیش ادعای پیروزی در انتخابات دارند. البته تیم عبدالله بیشتر. تکت ثبات و همگرایی چند باری نشست خبری دایر نمود و اعلام کرده که این تیم برنده انتخابات است و نیاز نیست که انتخابات به دور دوم برود.
یک روایت دیگر این که انتخابات در دور اول برنده ندارد. این روایت را بیشتر رحمت‌الله نبیل نامزد دسته انتخاباتی «امنیت و عدالت» دنبال می‌کند و روی آن تاکید دارد. با آن‌که هنوز کمیسیون‌های انتخاباتی درباره نتایج انتخابات و تیم برنده و بازنده چیزی نگفته‌اند، پیش‌داوری برخی از تکت‌های انتخاباتی نگرانی خلق کرده است.
یک نگرانی این است که نتایج انتخابات منجر به بحران پسا‌انتخابات شود و سناریوی انتخابات ریاست‌جمهوری سال 2014 بار دیگر تکرار شود. ندای این بحران پسا‌انتخابات تا حدودی به گوش می‌رسد. حالا که انتخابات برگزار شده و توپ در میدان نهاد‌های انتخاباتی است، هیچ بعید نیست که هر دو جناح انتخاباتی با بحث مذاکره با گروه طالبان برخورد جناحی نکنند و از منظر منافع جناحی به گروه طالبان مراجعه نکنند.
روند صلح و گفتگو با طالبان برای هر دو دسته انتخاباتی می‌تواند یک فرصت باشد. پیش از این داکتر عبدالله، رییس اجرایی حکومت وحدت ملی در شب و روزی که پروسه صلح به شدت جریان داشت، سعی کرد که در فرایند صلح خود را به امریکایی‌ها نزدیک و همسو نشان دهد. باری گفته بود که حتا اگر یک روز به برگزاری انتخابات باقی مانده باشد و روند صلح به نتیجه برسد، از خیر نامزدی در انتخابات می‌گذرد. این اعتراف خود نشان می‌دهد که عبدالله چقدر شخصا تقلای همسویی با امریکا را دارد. عکس عبدالله، غنی روی برگزاری انتخابات اصرار و پافشاری داشت.
اما اکنون با برگزاری اننخابات، امریکایی‌ها چه می‌خواهند؟
به نظر می‌رسد که ایالات متحده امریکا نمی‌خواهد که نتایج انتخابات ریاست‌جمهوری به بحران انتخاباتی دیگری مبدل شود و سناریوی انتخابات 2014 تکرار گردد. به این علت که پروسه صلح یک‌بار دیگر به رهبری امریکا کلید خورده و نباید نتایج انتخابات و بحران پسا‌انتخابات، مانع پیش‌برد گفتگوهای صلح شود.
جناح‌های انتخاباتی و سیاسیون افغانستان این را فراموش نکنند که برای کاخ سفید هنوز صلح و گفتگو با طالبان یک اولویت است. روز پنج‌شنبه (18میزان) برخی از اعضای سنای امریکا به کابل آمدند و با رهبران حکومت به‌طور جداگانه دیدار و گفتگو کردند. ممکن در این دیدار‌ها، اعضای سنای امریکا، روی نتایج انتخابات و روند صلح با آقایان غنی و عبدالله گفتگو کرده باشند.
سناریوی دیگر این است که با جنجالی شدن انتخابات و نتایج آن، امریکا، آقای غنی و عبدالله را متقاعد به شکل‌گیری «حکومت موقت» بسازد. چون در گذشته بحث روی کار آمدن حکومت موقت زیاد مطرح بود و از جانب دیگر خواست گروه طلبان نیز بود.
اگر امریکایی‌ها خواهان شکل‌گیری اداره موقت در افغانستان باشند، بدون شک از جنجالی شدن نتایج انتخابات و بحران پسا‌انتخابات حمایت می‌کنند و ممکن که این آتش را شعله‌ور‌تر بسازند. افزون بر طالبان و امریکا، یک جمع گسترده از سیاسیون افغانستان هم به شمول حامد کرزی، رییس‌جمهور پیشین کشور خواستار اداره موقت هستند. شاید به همین دلیل کرزی نمی‌خواست انتخابات برگزار شود.
رییس‌جمهور پیشین کشور برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری را یک دسیسه می‌دانست.
به باور نگارنده، قضیه زمانی خطرناکی خواهد شد که آقای غنی و عبدالله، به شمول برخی از سیاسیون کشور در روند صلح به دنبال ماهی‌گیری خویش باشند که هیچ بعید نیست.
اگر آقای غنی دنبال روایت گفتگوی دولت‌محور با طالبان باشد که یک روایت منطقی به‌نظر می‌رسد، بایستی پرونده انتخابات پیش از آن‌که داخل بحران شود، بسته شود و مذاکرات دولت‌محور آغاز گردد.
انتخابات ریاست‌جمهوری در وصف مخالفت و تهدیدات این گروه برگزار شد؛ با این وجود حکومت افغانستان با برگزاری انتخابات می‌تواند از موضع قدرت با طالبان گفتگو کند.
