از کلیسا تا کریکت؛ دعا کنید و بازی کنید
مصطفی هزاره/ قسمت اول
کریکت در هیچ کشوری در جهان به اندازۀ افریقا هدف‌مند وارد نشد. زمانی که لردها و نجیب‌زادگان و خوش‌پوشان امپراتوری بریتانیا در آفتاب تیز و برندۀ افریقای جنوبی کریکت بازی می‌کردند، می‌دانستند که نگاه‌های مردم افریقا به سمت آن‌هاست و این تمام چیزی بود که آن‌ها می‌خواستند. برداشتی از فلسفۀ سیاست امپرالیزم بریتانیایی وجود دارد که می‌گوید: «این امپراتوری بزرگ همان قدر قدرتمند است و دوام خواهد داشت که با رفتن سربازانش، نشانه‌هایی ماندگار باقی بگذارد.»
و همین گونه بود که کریکت در فضای آلودۀ جهان استعمار و عطش قدرت‌های جهان در قرن هجدهم میلادی به‌عنوان سوغات متمدنانه‌یی توسط سربازان انگلیسی به افریقا آورده شد. فرایند انتقال فرهنگی و جذب نسل تازه در افریقای جنوبی که قرار بود متمدن‌تر و به طور خلاصه زندگی جنتلمنی را یاد بگیرند، با کریکت به‌عنوان یکی از ابزارهای هویت برای آن‌ها، توسط بریتانیا وارد شد. کریکت در دوره‌یی وارد افریقای جنوبی شد که درگیری بر سر کنترول سیاسی و جغرافیایی در افریقا میان مردم و استعمارگران به اوج خود رسیده بود و این وسیلۀ خوبی بود تا آن‌ها بتوانند، مدل‌های جدید و آرمان‌های تازه‌یی برای احراز هویت جوانان سیاه افریقا به وجود بیاورند.
لرد هریس، در سال ۱۹۰۵ در خاطرات خود نوشته بود که کریکت در افریقا فقط یک بازی ساده نیست!
و به طور کلی گفته بود که کریکت در افریقا در جستجوی قهرمانان تازه به جای رهبران جنگی می‌باشد و با تحمیل قوانین جدید اجتماعی سیاسی، در صدد تسلط بر وضعیت فرهنگی و ورزشی این کشور به هدف ماندگاری است و چه بهتر از کریکت که بتواند نسل جوان افریقا را به قاعده و قوانین مختلف آشنا کند و به آن‌ها بفهماند که یک مرد موفق و خوب کسی است که بتواند مثل انگلیسی‌ها رفتار کند و مثل آن‌ها کریکت بازی کند! و اینگونه بود که هوش و حواس بسیاری از جوانان از تحرکات سیاسی پرت شد و تصمیم گرفتند که به جای مبارزۀ نظامی، در مبارزه ورزشی خود را پیروز ببینند.
در کنار کریکت، انگلیسی‌ها توانستند به مرور زمان، مذهب، کلیسا، مکاتب تحصیلی، نظم انگلیسی را به جامعۀ افریقا بقبولانند و آنان را مطیع خود بسازند و مردم فقیر افریقا نیز به امید پیشرفت فرزندانشان مجبور بودند تا آن‌ها را به مکتب، کلیسا و زمین کریکت بفرستند تا حداقل امکانات اجتماعی بهتری داشته باشند.
انگلیسی‌ها که سرزمین آن‌ها را گرفته بودند، مذهب خود را به آن‌ها آموختند تا هر هفته به کلیسا بروند و از خدا سپاس‌گزاری بکنند که به آن‌ها رحم کند و آن‌ها را در پناه خود داشته باشد، ولی هیچ دعایی علیه بریتانیا انجام ندهند.
کریکت اندکی پس از اشغال افریقای جنوبی توسط نیروهای انگلیسی به این کشور آمد. هالندی‌ها که یک قرن پیش‌تر از انگلیسی‌ها به این سرزمین آمده بودند، ترجیح دادند تا به شکار حیوانات و ماهی‌گیری بپردازند و نتوانستند تسلط کاملی بر این سرزمین پیدا کنند.
به طور کلی امروزه، سه ورزش در این کشور محبوبیت دارد.راگبی، فوتبال و سومین ورزش محبوب کریکت است. امروزه نیز این ورزش‌ها در تقسیمات نژادی جغرافیایی این کشور نیز نقش دارند. راگبی ورزش محبوب اروپایی تبارهای افریقای جنوبی، فوتبال ورزش محبوب سیاهان افریقایی‌تبار و کریکت محبوب‌ترین ورزش آسیایی‌های عمدتا هندی‌تبار و سفیدپوستان انگلیسی است. نکتۀ جالب اینجاست که این کشور میزبان جام جهانی هر سه ورزش بوده است.
قدیمی‌ترین باشگاه کریکت در افریقای جنوبی باشگاه بندر الیزابت است که در سال ۱۸۴۳ تاسیس شد و یکی از قدیمی‌ترین باشگاه‌های ورزشی جهان است که تا امروز فعالیت می‌کند. با محبوبیت بیش‌تر این بازی، مسابقات سالانۀ Mother Country vs Colonial Born در سال ۱۸۶۲ به وجود آمد.
در سال ۱۸۷۶، نخستین دور مسابقات کریکت در افریقای جنوبی بین تیم‌های کیپ تاون، گراهام تاون و کینگ ویلیامز تاون و بندر الیزابت برگزار شد که با قهرمانی تیم پادشاه بریتانیای کبیر یعنی کینگ ویلیامز تاون شروع شد و تا سال ۱۸۹۱ دوام یافت و این دوره معاصر با زمانی بود که جهان متوجه شد، افریقا دارای معادن بی‌شمار الماس است.
انگلیسی‌ها پس از تلاش ۸۰سالۀ خود برای اینکه به مردم افریقا یاد بدهند که چگونه می‌توانند جنتملن و به اصطلاح مثل یک انگلیسی زندگی کنند، تصمیم گرفتند تا به قولی به آن‌ها نشان بدهند که خودشان چقدر برتر هستند. این کار با سفر نخستین تیم انگلیسی در سال ۱۸۸۸ با حمایت سر دونالد کوری در افریقا شروع شد و در این دیدار آن‌ها برندۀ میدان شدند. آن‌ها این کار را در همان سال در استرالیا نیز تکرار کردند.
سر دونالد کوری پایه‌گزار جامی به‌نام خودش است که به مسابقات بین ایالتی تبدیل شد و تا امروز یکی از جام‌های داخلی کریکت افریقای جنوبی است.
تیم کریکت افریقای جنوبی اما در سال ۱۸۹۴ به انگلستان سفر کرد و نخستین بازی خارج از خانه خود را انجام داد و در سال ۱۹۰۶ تیم ژوهانسبورگ، نخستین پیروزی تاریخ کریکت افریقا را رقم زد.
افریقای جنوبی پس از انگلستان و استرالیا، سومین کشوری است که کریکت به صورت رسمی و قانونی در آن به وجود آمد. آن‌ها سومین عضو کنفدراسیون پادشاهی کریکت بودند و از این لحاظ یکی از سه کشور قدیمی کریکت جهان محسوب می‌شوند.
