عدم توجه مردم به آداب شهرنشینی موجب اختلال در فرآیند شهرنشینی می‌شود
شهرنشینی و افزایش جمعیت شهری یکی از ویژگی‌های اصلی عصر حاضر است که پس از انقلاب صنعتی در اروپا اوج گرفت و درسال‌های پس از جنگ جهانی دوم در کشورهای درحال‌توسعه نیز شتاب قابل‌توجهی داشت. این امر همچنین در کشورهای جهان سوم من‌جمله افغانستان رشد مضاعف و بدون برنامه‌یی داشته، شهر کابل یکی از شهرهایی‌ست که مردم در آن با توجه به افزایش امکانات و تسهیلات شهری از قریه‌ها و سایر نقاط کشور برای سکونت به آن مهاجرت کرده‌اند، مردمی که با فرهنگ شهرنشینی آشنایی ندارند و عدم توجه آنان به آداب‌ورسوم شهرنشینی موجب هرج‌ومرج و اختلال در فرآیند شهرنشینی می‌شود.
فرهنگ شهرنشینی مجموعه‌یی از ارزش‌ها، هنجارها، نهادها، فضاها، امکانات، مقررات و آدابی است که به زندگی در جامعۀ شهری نظم و تعادل می‌بخشد. از این منظر فرهنگ شهرنشینی امروزه بخش مهمی از فرهنگ عمومی هر جامعه را تشکیل می‌دهد که کیفیت آن نقش اساسی در فرآیند توسعۀ پایدار، کیفیت زندگی، سلامت و شادابی عموم مردم دارد. ازجمله آداب‌ورسوم اصلی فرهنگ شهرنشینی، رعایت نظافت و پاکی شهر است که شهروندان جدید این اصل را به‌خوبی رعایت نمی‌کنند و همکاری لازم را با شاروالی ندارند. همین امر موجب شده که اقدامات و فعالیت‌های شاروالی آن‌چنان‌که باید، به نتیجه مطلوب نرسد. مردم باید شهر را خانه خود بدانند و برای تمیزی و نظافت آن نهایت تلاش و همکاری لازم را با شاروالی داشته باشند تا با کمک یکدیگر بتوانند شهری متناسب برای آسایش و رفاه خود ایجاد نمایند.
جلوگیری از نابسامانی‌ها، ناهنجاری‌ها و بی‌نظمی‌های شهری همچون تخریب اموال عمومی، عدم توجه به محیط زیست شهری، عدم توجه به حقوق شهروندی یکدیگر،خسارت به وسایط حمل‌ونقل عمومی و… نیازمند برنامه‌ریزی‌های فرهنگی و ایجاد بستر مناسب از طرف مسوولین و مدیران مربوطه است تا فرهنگ شهرنشینی مطلوب را ایجاد نمایند.
یکی از کارآمدترین سازوکارهای ارتقای فرهنگ شهرنشینی شهروندان در جهت ارتقا دانش و تقویت مهارت‌ها، کسب عادت‌های صحیح زندگی اجتماعی و رفتارهای مطلوب شهروندی به‌ویژه در راه بهره‌گیری مناسب از امکانات شهری، آموزش و توانمندسازی شهروندان است. همچنین به‌طور خلاصه می‌توان به راه‌حل‌های گوناگون و مناسبی را که برای ارتقا فرهنگ شهرنشینی مناسب است؛ اشاره کرد:
۱- استفاده از تجربیات شهرهای موفق دنیا ۲- آگاهی از فواید همکاری و مشارکت شهروندان و شاروالی‌ها ۳- بهره‌گیری از سازمان‌ها و ارگان‌های خصوصی ۴- ایجاد شورای محلات ۵- استفاده از رسانه‌های جمعی ۶- ساخت‌وساز فضاهای غنی فرهنگی و….
به‌طورکلی می‌توان نتیجه گرفت در شهر کابل هم‌زمان با رشد شهر و شهرنشینی متاسفانه فرهنگ شهرنشینی رشد چندانی نداشته است و هماهنگی عاقلانه‌یی بین ساخت فضاها و کالبد شهر و محیط طبیعی و فیزیکی با وضع اجتماعی و فرهنگی غنی کابل به وجود نیامده، لازمه حل این مسایل ایجاد هماهنگی بین دستگاه‌های تصمیم‌گیرنده و اصلاح رفتار شهروندان است. همچنین آموزش کلید اصلی ارتقای فرهنگ شهرنشینی و عامل اصلی توسعه فرهنگی و اجتماعی و کاهنده‌ی مشکلات شهری در نظر گرفته شود. تا زمانی که رفتار و کردار شهروندان دچار تغییر و تحول نشود هرگز اقدامات انجام‌شده به نتیجه نخواهد رسید. شهروندان با رفتارهای هوشمندانه و تغییر سبک زندگی برای رفع مسایل و مشکلات شهری گام بردارند و این‌گونه نباشد که به‌جای همراهی، از جایگاه شهروندی و مسوولیت آن شانه خالی کنند و بر دامنه مشکلات و مسائل شهری بیفزایند.
مجتبی حسینی؛ عضو انجمن شهرسازان افغانستان
