«آب ابروی ماست و حفظ آبروی ما هدف ملی ماست» بخشی از سخنان رییس‌جمهور غنی است که یک‌شنبه ۱۵ حوت در کنفرانس ملی آب ایراد شد.
افغانستان کشور سرچشمۀ آب‌های شیرین منطقه است و اکثر کشورهای همسایه به شریان‌های همیشه جاری آب‌های حیات‌بخش وابسته‌اند که از کوه‌های سربه‌فلک کشیدۀ ما سرچشمه می‌گیرند.
محور صحبت‌های رییس‌جمهور در کنفرانس ملی آب نیز مدیریت و اهمیت آب در انکشاف و توسعه پایدار کشور و کشورهای همسایه ما بود.
قسمتی از سخنرانی رییس‌جمهور بر این نکته متمرکز بود که تنظیم و مدیریت آب به منفعت ما و شرکای آبی ما یعنی کشورهای ایران و پاکستان است. وی از این دو کشور خواهان حمایت از برنامه‌های مدیریت آب در افغانستان شد.
سخنان رییس‌جمهور در خصوص مدیریت آب و حمایت همسایه‌های ما کمی خوش‌بینانه و از روی حسن هم‌جواری به نظر می‌رسد، در حالی که همسایه‌های ما به‌خصوص دو کشور ایران و پاکستان که سالیان سال بدون حساب از آب‌های همیشه جاری از دل کوهستان‌های افغانستان استفاده‌های وسیع برده‌اند، طی سال‌های اخیر از مدیریت آب در افغانستان نگران بوده‌اند.
تا حدودی نگرانی همسایه‌هایی که به منابع آبی افغانستان وابسته‌اند قابل درک است، ولی آن‌ها هیچ‌گاه از مجراها و معیارهای بین‌المللی آب وارد بحث و گفتمان با ما نشده که خلاف عرف بین‌المللی در بحث آب‌های منطقه‌یی و نیازهای همسایگی متوسل به ابزارهای خشونت‌بار شده‌اند.
در اقدام‌های آغازینی که در یک سال اخیر در قبال مدیریت آب در افغانستان از سوی حکومت وحدت ملی روی دست گرفته شده، نگرانی و حتا مشکل‌سازی همسایه‌ها به‌طور واضح قابل لمس است.
ایران به شدت از ادامۀ بندسازی در مناطق غربی افغانستان نگرانی دارد. چون ممکن است با مدیریت آب در این طرف مرز، ایران فقط قادر شود که حقابه خود را بر اساس قوانین بین‌المللی آب به‌دست بیاورد، در حالی که در بیش از سی سال اخیر، کشور همسایه ما ایران از آب‌هایی که از افغانستان به‌طرف آن کشور جاری است، بی‌حساب و وافر استفاده برده است.
آب بدون تردید یکی از سرمایه‌های بزرگ جهان امروزی است و می‌توان از طریق مهار و مدیریت درست آب سالانه میلیاردها دالر به‌دست آورد، اما همسایه‌های ما در چندین دهه گذشته که با استفاده از شرایط بحرانی و جنگ در افغانستان از آب‌های ما بی‌حساب استفاده کرده‌اند، حاضر هستند بیایند پای میز محاسبه بنشینند و حق را به حقدار بدهند؟
کشورهای همسایه از بابت هر قطره آبی که از حقابه افغانستان استفاده می‌کنند باید پول بپردازند. وقتی ما به هر کیلووات برقی که از کشورهای همسایه خود وارد می‌کنیم و به آن نیاز داریم و سنت سنت حساب‌ده باشیم، دیگران چه امتیازی دارند که از مصرف میلیاردها متر مکعب آب، نباید حساب دهند؟
کارشناسان باورمندند که یکی از دلایل ناامنی و تشدید ناامنی توسط همسایه‌های ما همین بحث آب است. افغانستان امن و باثبات می‌تواند آب‌هایش را مدیریت کند و مازاد نیاز آبی خود را به قیمت مناسب به همسایه‌های نیازمند به آب بفروشد یا حتا تمام آب‌های خود را به‌درستی به کار گرفته، خود مصرف نماید. در آن صورت قلت آب یک امر جدی و غیر قابل انکار است که همسایه‌ها از آن گریزی نخواهند داشت.
حمایت از گروه‌های دهشت‌افگن و افراطی برای ناامن‌سازی و حتا تخریب بندهای بزرگ در واقع نوعی برنامه پیش‌گیرانه است که همسایه‌های ما از سالیان سال از آن سود برده‌اند.
بدون تردید آب آبروی ماست. اگر ما آب خود را مهار و مدیریت کرده بتوانیم، آبروی ما حفظ خواهد شد. در حالی که ما یک کشور زراعتی هستیم و پاکستان همیشه به عنوان یک ابزار سیاسی از مرزهای تجارتی علیه ما استفاده می‌کند، اگر ما از لحاظ محصولات زراعتی خودکفا باشیم که در واقع نتیجۀ مدیریت درست است، پاکستان دلیلی برای بسته کردن مرزهایش نمی‌بیند و اصلن به باز بودن مرز پاکستان تا آنجا که ربط به نیازهای اولیه می‌گیرد ضرورت نداریم.
بحث دوم برق است. افغانستان قسمت عمده برق و انرژی مورد نیاز خود را از کشورهای همسایه می‌خرد، در صورتی که ما اگر به‌درستی آز آب‌های خود استفاده بتوانیم این نیاز ما به برق و انرژی اگر نه 100درصد که تا حدود زیادی از منابع داخلی تامین خواهد شد. در حالی که کارشناسان باورمندند افغانستان می‌تواند یکی از صادرکنندگان انرژی و برق در منطقه باشد. پس در نهایت آب آبروی ماست.
امید کریمی
