از معاشقه تا مقاطعه!/ افول یک اقتدار نزدیک است؟
بازی تازه گرم شده و عبدالله و عطا در خط جدید رویارویی قرار گرفتهاند. دوشنبه ۲۳ حوت، عطامحمد نور؛ سرپرست ولایت بلخ در اظهارنظرهایی، داکتر عبدالله عبدالله؛ رییس اجرایی حکومت وحدت ملی را نامرد، معاملهگر و گژدم خطاب کرد. آقای نور خطاب به عبدالله گفت:« داکتر عبدالله بهخاطر حفظ قدرت و چوکی خود در تلاش معامله است و بارها با دوستان و طرفدارانش تعهدشکنی کرده است.»
آقای نور در ادامۀ صحبتهایش افزود:«نیش عبدالله نامرد از نیش گژدم هم بدتر است و او از تمام خطهای قرمز عبور کرده است.»
وی از طرفدارانش که به ارادۀ وی از عبدالله پشتیبانی کرده بودند، نیز معذرتخواهی کرد.
هرچند درز میان عبدالله و نور به ماهها پیش برمیگردد، درست زمانی که حسابهای بانکی نجومی آقای نور توسط ریاست جمهوری منجمد شد و ادامۀ کار وی به عنوان سرپرست خودخوانده بلخ زیر پرسشهای جدی قرار گرفته بود. تا حدی که آقای نور ناگزیر شد از کرسی بلند «امپراتوری» بلخ به عقب دروازههای «ریاستجمهوری» تا کابل فرود آید و ماهها منتظر نتیجۀ یک مذاکرۀ نفسگیر و ناخواسته با رییسجمهور غنی بماند؛ چیزی که خودش نیز تایید کرده است که تا هفت روز دیگر نتیجۀ گفتگوها با ارگ روشن خواهد شد.
او که پس از این مذاکرات در واقع بینتیجه، سخت از داکتر عبدالله عصبانی و نسبت به آیندۀ سیاسیاش نگرانی عمیق دارد، دیگر تحمل یکجانبه کش کردن داکتر عبدالله را از دست داده است.
واقعیت این است که عبدالله بخش بزرگی از رسیدن به چوکی ریاست اجرایی را مرهون تلاشهای پیگیر عطا محمد نور است؛ چیزی که همه به آن واقفاند.
عطامحمد نور اخیرن هشدارهایی را به آدرس داکتر عبدالله داده بود، ولی گویا هنوز برای باز شدن یک دروازۀ جدید با جناحهای ریاست جمهوری و یا ریاست اجرایی و در کل از آدرس حزب جمعیت امیدوار بود، آخرین اقدام دو رهبر حکومت وحدت ملی، «نقش امل» را باطل کرد و نور مقتدر را در یک میدان نهچندان از پیش آمادهشدۀ مقاطعه با داکتر عبدالله قرار داد.
اعلام این مقاطعه، شرایط بازی را کاملن تغییر خواهد داد. در روند جدید بازی، رییسجمهور غنی با نتورکی منسجم و قدرتمند که از آدرس «امپراتوری بلند بلخ» سخن کند و از هویت تمام تاجیکان فریاد بزند نه، بل با بازیگران انفرادی و هراسان روبرو خواهد بود.
این روزها برنامههای متعددی از سوی ریاست جمهوری نیز شتاب گرفتهاند. آغاز توزیع شناسنامه برقی به زودی، راهاندازی انتخابات پارلمانی در فرصت مقدور و تاکید شخص رییسجمهور بر برگزاری بهوقت انتخابات ریاست جمهوری از نکات قابل توجهی است که با کشوقوسهای سیاسی و تنشهای جدید میان سران جهادی بهخصوص حزب جمعیت مرتبط به نظر میرسد.
سلاست و شفافیت در لحن سیاسی رییسجمهور غنی این روزها دلگرمکننده و قابل توجه است. بهنظر میرسد وی نتیجۀ لازم را از بازیی که برای حذف رقبای قدرتمندش انجام داده، گرفته است
با یک نظر اجمالی کرونولوژیک میتوان گفت که رییسجمهور و مشاوران استراتیژیک ارگ تا این دم خوب بازی کردهاند. از توافق بر ایجاد ریاست اجرایی با تمام زیرمجموعههای متن توافقشده که بخشهای مهم و محوریاش هنوز روی کاغذ مانده است، رفتارهای نوسانی و رد و قبولیها در مورد صلاحیتهای ریاست اجرایی، کاهش اعتبار داکتر عبدالله نزد طرفداران سیاسی و مردمیاش، فشارهای غیر پیشبینیشده بر «امپراتور بلامنازعه بلخ»، آغاز مذاکرات شدید دوپهلو با آقای نور و داکترعبدالله و اینک، ایجاد یک بیاعتمادی و شکاف جدی میان عبدالله و مقتدرترین طرفدار سیاسساش عطامحمد نور.
انصافن عطامحمد نور در دو انتخابات ۲۰۰۹ و۲۰۱۴ با تمام امکانات دستداشتهاش از عبدالله، عاشقانه و جانبازانه حمایت کرد. دهها میلیون دالر پول نقد به انتخابات داکتر عبدالله به مصرف رسانید. تبلیغات وسیع انتخاباتی و سیاسی به نفع وی راهاندازی کرد. ساحاتی که توقع میرفت به حامد کرزی و یا محمداشرف غنی رای جمعآوری شده باشند، مستقیمن از سوی نیروهای مربوط به آقای نور مورد سبوتاژ قرار گرفتند و حتا او حاضر شد برای ساختن یک دولت موازی در کنار دولت مرکزی، پس از اعلام نتایج انتخابات اخیر ریاست جمهوری نیز جانفشانی کند.
اما داکتر عبدالله در مقابل هیچ کاری برای نور انجام داده نتوانست. اقتدار یکدهه آقای نور در کرسی بلخ باستان به مخاطره افتاد. داراییهایش منجمد گردید و شکنندهتر از همه اینکه او مجبور شد برای راضی کردن رییسجمهور از بلخ تا کابل بیاید. با چنین وصفی، هر کسی به وی حق میدهد.
تیم ارگ با پسوپیش کشیدن مهرههایی از دورن تیم رقیب، حالا بازی را به شرایط دلخواه رسانده است. صلاحالدین ربانی را با یک بازی خیلی ساده از میدان بیرون راند و در حالی که عبدالله و عطا در یک رویارویی تماشایی قرار گرفتهاند، امرالله صالح پیش کشیده میشود.
با این بازی، بزرگترین شبکه رقیب، در سراشیبی شکست قرار گرفته و اگر این پراکندگی را تا موعود انتخابات نگه داشته بتوانند، بدون شک، رییسجمهور غنی بازیگر بیرقیب دورۀ بعد خواهد بود.
در بازی رشکبرانگیزی که رییسجمهور غنی فقط در دو سالواندی با رقبای پرمدعای سیاست در افغانستان انجام داده، به صراحت میتوان گفت که حامد کرزی در ۱۳ سال حکومت خود انجام داده نتوانست. این بازی افول اقتدارهایی را در پی خواهد داشت که فکر میشد تا دو دهۀ دیگر همچنان بیرقیب خواهند بود.
و اما پرسش جدی اینکه، آیا طرفهای بازی با ارگ هنوز میتوانند عاقبت بازی را حدس بزنند؟ آیا توانستهاند رویدادهای ناشی از این بازی را که در جوانب مختلف تا کنون روی داده، سبکوسنگین کنند؟ یا ناگزیرانه این بازی را ادامه میدهند؟
عادل پیکان؛ روزنامهنگار