صبح روز جمعه ساعت ۳ و ۴۵ دقیقه ۷ اپریل میدان‌هوایی نظامی «شعیرات» سوریه هدف شلیک ۵۹ راکت از نوع «توماهاک» قرار گرفت. رییس‌جمهور ترمپ گفت که این حمله به فرمان او انجام شد.
راکت‌های یاد شده از کشتی‌های جنگی امریکایی از شرق دریای مدیترانه به سوی میدان‌هوایی شعیرات در جنوب شرق شهر حمص پرتاب شدند.
این حمله موشکی امریکا چند روز پس از آن درخاک سوریه انجام می‌شود که در یک حمله کیمیاوی در منطقۀ «خان‌شیخون» بیشتر از ۸۰ تن به شمول کودکان جان باختند و شمار زیادی هم آسیب جدی دیده‌اند. ارتش سوریه این حمله کیمیاوی به خان‌شیخون را رد کرده است، اما امریکا حمله موشکی بر میدان‌هوایی را انتقام از حمله کیمیاوی نظامیان ارتش سوریه گفته است.
در چند ماه اخیر
پس از شکست‌های پی هم داعش در سوریه‌وعراق، مسالۀ جنگ داخلی سوریه از یک حالت نظامی بیرون شده و وارد مرحله سیاسی جدید میان قدرت‌های بزرگ از جمله امریکا و روسیه شده بود. چندی پیش امریکا گفته بود برکناری بشار اسد دیگر اولویت امریکا در سوریه نیست و رسیدن به یک توافق سیاسی جامع مورد نظر است، اما حمله کیمیاوی به خان‌شیخون معادله را به هم زد.
هرچند هنوز مشخص نشده که حمله کیمیاوی کار مستقیم ارتش سرویه بوده است یا خیر. منابع روسی گفته‌اند که حمله بر کارخانۀ گازهای کیمیاوی که برای ساخت‌وسازهای بمب از آن کار گرفته می‌شد، صورت گرفته و گاز موجود در کارخانه منفجر شده است.
پیش‌تر نیز امریکا از دسترسی محدود داعش به گازهای کیمیاوی که کاربرد نظامی دارد ابراز نگرانی کرده بود.
براساس دیدگاه‌های برخی از آگاهان سیاسی، بشار اسد که جدا از هر نیاز دیگری در یک قدمی پیروزی سیاسی و نظامی رسیده بود، هرگز چنین حماقتی را مرتکب نمی‌شود و هنوز هم این اتهام را نپذیرفته است. اما این احتمال قوت می‌گیرد که حمله به خان‌شیخون برنامه‌یی از پیش سامان‌یافته بوده است.
دولت اوباما که درواقع در تلاش عقب‌گردی آبرومندانه از سوریه بود، به گمان اغلب، مورد پسند سیاست‌های رادیکال رییس‌جمهور ترمپ واقع نشد. حمله به خان‌شیخون حالا چه از جانب ارتش سوریه که بعید به نظر می‌رسد و چه توسط شورشیان انجام شده باشد، بهانه‌یی برای تغییر پالیسی امریکا در سوریه شد، سیاستی که ترمپ از ابتدا در پی آن بود.
به هر روی با این حملۀ امریکا جنگ در سوریه تعریف جدیدی به خود گرفت. آرایش‌های سیاسی ونظامی را در منطقه شدت بخشید و گمان می‌رود اوضاع در سوریه بدتر خواهد شد.
روسیه تحت هیچ شرایطی حاضر نخواهد بود که پس از اولین پیروزی منطقه‌یی‌اش در تقریبن یک قرن اخیر در مقابل امریکا پا پس بکشد و به این راحتی خاورمیانه و یکی از وفادارترین متحد دوران اتحاد جماهیر شوری سابق را به رقیب‌اش واگذار کند. هرچند در اولین حملۀ موشکی روسیه انعطاف جالبی از خود نشان داده که بیان‌گر سیاستی واقع‌گرایانه از جانب روسیه می‌باشد.
اما از جانب دیگر، امریکا که با این حمله موشکی فصل جدیدی را در معضل خاورمیانه باز کرده و دورنمای معضل سوریه تاریک‌وپیچیده‌تر شده است. کشورهای دیگر چون ایران که تاحال در طرف قدرتمند و برنده قرار داشته؛ عربستان، ترکیه و قطر که در طرف ضعیف‌تر و بازنده قرار داشته‌اند نیز سهم‌های خود را بازی خواهند کرد. روی‌هم‌رفته قضیه سوریه بار دیگر در صدر جنجال‌های جهانی قرار خواهد گرفت و مرحلۀ جدیدی از زورآزمایی‌های بزرگ آغاز خواهد شد. تردیدی نیست که در این میان قربانی اصلی سوریه خواهد بود.
اینکه پیروز این میدان که خواهد بود، هنوز مشخص نیست، ولی پالیسی‌های پیش‌رو و سیاست‌های عقب‌گرد در تاریخ سیاسی جهان، از جمله در تاریخ رقابت‌های دو ابرقدرت امریکا‌وروسیه بارها تکرار شده است واین‌بار نیز دور از توقع نیست که یکی از این دو ابرقدرت باید میدان را خالی کند، اما وضعیت موجود نشان می‌دهد که امریکا بار دیگر در قضیه سوریه دچار اشتباه شده است.
اولین چیزی که به‌خاطر می‌رسد، این است که از یک‌سال به این طرف ارتش سوریه که حمایت‌های قاطع روسیه‌وایران را با خود داشته است در موقعیت برتر و قدرت‌مندی قرار دارد. درست در جهت مقابل به جرات می‌توان گفت که داعش در خاورمیانه محکوم به نابودی است. آن‌چه در یک‌سال‌اخیر در عراق‌وسوریه بر داعش گذشته است، امیدی برای ازسرگیری قدرت توسط داعش نیست. نیروهای ریزرفی دیگری مورد نظر امریکا و کشورهای عرب خلیج که این روزها در کنار داعش با دولت اسد می‌جنگند به هیچ‌وجه پتانشیل داعش را ندارند. درعین‌حال، با توجه به حجم مشکل‌هایی که امریکا در افغانستان‌وعراق مواجه بوده است، افکار عمومی در این کشور، برای ازسرگیری تلاش‌های نظامی در سوریه نیز چندان مساعد نیست.
با این وصف می‌توان گفت که ترمپ پس از بن‌بست رفتن در دو اقدام داخلی (لغو صدور ویزای امریکا برای شهروندان هفت کشور اسلامی) این‌بار در قضیه سوریه در نوع خود که اولین اقدام جدی منطقه‌یی او است، به بن‌بست خواهد رسید.
اما برخی از آگاهان گمان می‌برند که این‌بار نوبت روسیه است که از موضع‌اش کوتاه بیاید و در قبال سیاست‌های خاورمیانه تجدید نظر کند؛ زیرا ادارۀ جدید امریکا، انعطاف لازم را ندارد که ادارۀ اوباما در قبال سوریه داشت و روسیه که پس از نیم‌قرن، در حال تجدید قوای نظامی و اقتصادی‌اش است در چنین شرایطی نمی‌خواهد باز پا به تله‌یی بگذارد که بعد از جنگ جهانی دوم به کشورهای اروپای شرقی و افغانستان گذاشته بود.
برندگی در کریمیه فعلا دست‌آورد کلانی برای روسیه پنداشته می‌شود، روس‌ها نمی‌خواهند که با اصرار در معضل خاورمیانه بحث جزیرۀ کریمیه نیز زیر سوال برود.
اما از آن‌جا که اقتصاد امروز روسیه دیگر آن اقتصاد معیوب سوسیالیستی نیست و امریکا نیز دیگر آن کشور بلامنازع بعد از جنگ جهانی دوم نیست، در کنار اینکه حالا روسیه متحدان قوی چون ایران را دارد و منافع چین به عنوان یکی قدرت‌های بزرگ اقتصادی آینده جهان با روسیه تا به امریکا نزدیک‌تر است و کوریایی شمالی نیز در چنین بلوایی طالب منفعت خواهد شد، اقبال روسیه بلندتر از امریکا و شرکای نفت خوارش در خلیج خواهد بود.
کشورهای غربی در مرحلۀ جدید جنگ سوریه مداخلۀ جدی نخواهد کرد. کما اینکه آلمان به عنوان قدرتمندترین کشور اروپایی پایش را پس‌کشیده است. خانم اورزولا فون دیرلاین، وزیر دفاع آلمان گفته که هواپیماهای تورنادوی آلمان در حمله‌های دیگر ایالات متحده بر سوریه، همکاری کشفی و تجسسی نخواهد داشت.
وی گفت که نقش آلمان در ایتلاف بین‌المللی علیه تروریسم بسیار روشن است و این کشور در جنگ علیه سازمان تروریستی دولت اسلامی اطلاعات کشفی را ارایه می‌کند.
به نقل از دویچه‌وله، وزیر دفاع آلمان روز جمعه به رسانه «اس.دبلیو.آر» گفته که وظیفۀ هواپیماهای آلمان جنگ علیه دولت اسلامی است و هیچ‌کاری در ارتباط با مساله سلاح‌های کیمیاوی ندارد.
گفتنی است که روس‌ها از حملۀ موشکی امریکا به میدان شعیرات آگاهی داشته و هیچ آسیبی به سربازان روسی در این میدان نرسیده است و روس‌ها هیچ اقدامی نیز ظاهرن نکرده‌اند. درحالی‌که سامانۀ موشکی S400 در سوریه نصب است، اما مقام‌های روسی گفته‌اند که پس از این در تقویت سیستم دفاع هوایی و موشکی سوریه اقدام‌های جدی خواهند کرد.
با‌این‌همه، زمان مشخص خواهد کرد که برندۀ فصل جدید جنگ در خاورمیانه کی خواهد بود؟
سید امین بهراد؛ دبیر سیاسی روزنامه راه مدنیت
