بهای دالر در برابر پول افغانی پیوسته در 15سالی که از عمر پول جدید افغانی می‌گذرد، در حال نوسان و رو به صعود بوده است. طوری‌که از هر دالر در برابر 45افغانی در آغاز نشر پول جدید در نظر گرفته شده بود، حالا به 73.5 افغانی رسیده است. کاهش ارزش پول افغانی تنها در برابر دالر نبوده است، بل در برابر تمام پول‌های قدرتمند دنیا از جمله یورو، پوند، درهم، دینار و… نیز این کاهش را تجربه کرده است. از جانبی هم تنها پول افغانی نیست که در برابر دالر با کاهش ارزش مواجه است؛ بل پول اکثر کشورهای حوزۀ خاور میانه، امریکای جنوبی، روسیه و آسیای جنوبی با این وضع مواجه بوده‌اند.
به گزارش دویچه ویله، ارزش «راند» افریقای جنوبی در برابر دالر، ۱۳درصد کاهش یافته و ارزش «پیسو» واحد پولی ارجنتاین نزدیک به ۴۰درصد و لیره ترکیه در سه‌ماه گذشته، حدود ۱۴درصد ارزش خود را در برابر دالر از دست داده است.
اما در سه‌ماه اخیر سال روان خورشیدی ارزش پول افغانی به‌خصوص در برابر دالر به شدت کاهش یافته است. اکنون هر دالر چیزی در حدود 73 افغانی در بازارهای افغانستان معاوضه می‌شود.
این درحالی است که درآمد داخلی بر اساس پول افغانی محاسبه می‌شود و دادوستدهای تجاری و دارایی‌های گران‌قیمت در کشور به‌خصوص کابل به‌شمول خانه، زمین، موتر و… به دالر محاسبه می‌گردند. سیاست‌های بانکی ایالات متحده امریکا و نفوذ سنتی دالر موجب شده که این واحد پولی در سراسر جهان در تعامل باشد؛ این خود موجب افزایش ارزش دالر می‌شود.
به قول آگاهان، بر اساس سیاست‌های بانکی و سیاست‌های تجارتی در یک‌سال اخیر در ایالات متحده امریکا ارزش دالر در برابر تمام پول‌ها از جمله در برابر یورو نیز بلند رفته و دالر در تمام دادوستدهای منطقه‌یی و بین‌المللی حرف آخر را می‌زند.
این وضعیت در افغانستان حالت مضاعف دارد. از یک‌سو تمام کمک‌های جهانی بر اساس محاسبه دالر است و از سویی هم حتا در داخل افغانستان اکثر دادوستدها براساس نرخ دالر محاسبه می‌شوند.
مشکل فقط بلند رفتن دالر نیست. در مناطق شرقی افغانستان روپیه پاکستانی و در مناطق غربی کشور نیز تومان ایرانی در چرخش است. با اینکه ارزش هر دوی آن‌ها پایین‌تر از افغانی ماست، اما در مدت ده سال اخیر حکومت موفق نشده که از گردش این دو پول به شکل غیر قانونی در افغانستان جلوگیری کند.
همه این عوامل دست به دست هم داده، ارزش پول افغانی را بیش از پیش کاهش داده است.
در حالی که نرخ دالر در سه‌ماه اخیر در کشور همه‌روزه بالا می‌رود، نرخ بیکاری هنوز رو به صعود است. گفته می‌شود بیش از 40درصد مردم افغانستان زیر خط فقر زندگی می‌کنند و کرایه یک کارگر عادی روزانه تنها 350 افغانی است؛ آن هم اگر در هفته دو روز کار پیدا شود.
با این وصف نه تنها اقتصاد افغانستان در معرض خطر جدی قرار دارد که ادامه این حالت، امرار معیشت مردم را نیز سخت کرده است.
هرچند در سال‌های از سوی بانک مرکزی افغانستان تلاش‌های زیادی صورت گرفته تا ارزش افغانی در برابر دالر به شکل کاذب نگهداری شود، اما چندان سودی نداشته است. راه بهتر این است که دست‌کم بانک مرکزی افغانستان برنامه بریزد تا دادوستدهای داخلی به پول افغانی صورت گیرد نه به دالر.
سرمقاله
