«من می‌دانم که آن‌ها سالم نیستند»؛ شوق نوشیدنی انرژی‌زا افغانستان را فراگرفته است

منبع: گاردین/ نویسنده: استفانی گلینسکی/ ترجمه: شریفه عرفانی

نوشیدنی‌های شیرین با کافئین بسیار بالا، درمیان همه مردم افغانستان، از کودکان کابلی گرفته تا روسای طالبان، محبوبیت زیادی دارد و پروای مضرات تغذیه‌یی آن را ندارند.

این نوشیدنی‌ها در بیرون از مکاتب، لابی‌های شفاخانه‌ها، گوشه خیابان‌ها و هر سوپرمارکتی فروخته می‌شوند. در محافل عروسی و جلسات وزیران برای پذیرایی استفاده می‌شوند و در عین حال، تبلیغات تلویزیونی و بلبوردهای تبلیغاتی کیفیت آن‌ها را می‌ستاید.

نوشیدنی‌های انرژی‌زا، افغانستان را به تصرف خود درآورده‌اند و افراد در همه سنین، از جمله کودکان نوپا و مادران باردار از نوشیدن این نوشیدنی‌های شیرین با کافئین بالا لذت می‌برند؛ بی‌آنکه به خطرات احتمالی آن برای سلامتی توجه چندانی داشته باشند.

در یک محله شلوغ کابل، سلیم وحیدی، ۲۲ساله، ده‌ها نوع مختلف را در غرفه خود، کنار جاده انبار کرده است. موجودی‌اش به‌سرعت تمام می‌شود. «ما هر روز چندصدتایشان را می‌فروشیم، اما این تعداد اصلا زیاد نیست، چون فروشندگانی مثل من زیاد هستند.»

او این را می‌گوید و یکی از نوشیدنی‌ها را همراه با پسرکاکای ۱۳ساله خود مصطفی می‌نوشد که با او کار می‌کند. «مردم عاشق نوشیدنی‌های انرژی‌زا هستند، اغلب اوقات انتخاب اول آن‌هاست. هر کودک و هر بزرگ‌سالی انرژی‌زا می‌نوشد.»

پس ازآنکه حمله سال ۲۰۰۱ به رهبری ایالات متحده، درهای این کشور را به‌روی محصولات جدید باز کرد؛ نوشیدنی‌هایی با طعم مصنوعی برای اولین‌بار وارد بازار افغانستان شدند. در آن هنگام رهبران مذهبی این روند را زیر سؤال بردند.

فاضل حسینی، از وزارت حج و اوقاف می‌گوید: «ملا‌ها برای بحث در مورد این موضوع گرد هم آمدند. آن‌ها سرانجام به این نتیجه رسیدند که معلوم است چنین نوشیدنی‌هایی روی هوشیاری اثر نمی‌گذارند. آن‌ها الکولی نیستند، بنابراین مشکلی وجود ندارد.»

از آنجا که افغانستان به لحاظ رسمی اعتقادات «سخت‌گیرانه» دارد و نوشیدن مشروبات الکولی در آن ممنوع است، نوشیدنی‌های انرژی‌زا، مهمانی‌ها، عروسی‌ها، جلسات دولتی و حتی اجتماعات بزرگان قبیله به تصرف خود درآوردند.

حتی در مناطق دورافتاده، فرماندهان محلی طالبان هوادار این نوشیدنی‌ها هستند. تابلوهای تبلیغاتی بسیار بزرگ تأثیرات مثبت آن‌ها را از جمله افزایش تمرکز و عدم خستگی، تبلیغ می‌کنند و در عین حال، فروشگاه‌ها پر است از ده‌ها طعم مختلف از این نوشیدنی‌ها. قیمت‌ها از ۳۰افغانی برای برند محلی Hit تا ۱۳۰افغانی برای ردبول وارداتی متغیر است.

۲۵۰میلی لیتر معمولاً شامل ۸۰میلی گرم کافئین است، تقریباً دوبرابر مقداری که در یک فنجان قهوه است. مواد لازم مانند تورین، جنسنگ و ویتامینB برای تقویت بیشتر اثر به آن افزوده شده‌اند. نوشیدنی‌های انرژی‌زا نسبت به نوشابه‌های معمولی حدود ۶۰درصدکالری بیشتر و ۶۵درصدقند بیشتر دارند. سازمان بهداشت جهانی هشدار داده که افزایش مصرف نوشیدنی‌های انرژی‌زا می‌تواند سلامت عمومی را به‌خصوص در میان جوانان به‌خطر بیندازد.

در انگلستان، این نوشیدنی‌ها برای افراد زیر ۱۶سال ممنوع است، در حالی‌که این هشدار بهداشتی اجباری روی آن به‌چشم می‌خورد: «حاوی مقادیر زیاد کافئین. برای کودکان یا زنان باردار یا شیرده یا افرادی که به کافئین حساسیت دارند، توصیه نمی‌شود.»

داکتر مرسل ماناتی، مدیر اداره تغذیه عمومی وزارت صحت می‌گوید: «شواهد علمی نشان می‌دهد که نوشیدنی‌های انرژی‌زا چالش بزرگی برای سلامت عمومی به‌شمار می‌رود.» وی گفت: «در افغانستان هیچ سیستم کنترول کیفیت استندردی برای بررسی و مطالعه چنین نوشیدنی‌هایی وجود ندارد و دانش و آگاهی مردم نسبت به خطرات احتمالی آن برای سلامت، مانند اضطراب، کمبود خواب، چاقی، درد معده، ضربان قلب شتاب یافته یا پوسیدگی دندان‌ها بسیار کم است.»

وی می‌افزاید: «مصرف نوشیدنی‌های انرژی‌زا بخشی از سبک زندگی جوانان شده است.»

عمران بعد از اتمام صنف‌، بعدازظهرهایش را صرف بازی‌های ویدیویی می‌کند و عاشق نوشیدنی‌های انرژی‌زاست. او می‌گوید: «آن‌ها شیرین و مزه‌دار هستند.» پدر و مادرش اهمیتی نمی‌دهند. پدرش می‌گوید: «می‌گویند این نوشیدنی‌ها به شما انرژی می‌دهند و این خوب است. هیچ مشکلی ندارد.»

پیش‌بینی می‌شود بازار جهانی نوشیدنی انرژی‌زا تا سال ۲۰۲۱ به ۶۱میلیارد دالر (۴۸ میلیارد پوند) برسد. ماناتی تخمین می‌زند که سهم افغانستان از این رقم به خاطر عادت نوشیدن انرژی‌زا یک میلیارد افغانی (تقریباً ۱۳میلیون دالر) می‌تواند باشد.

چای، نوشیدنی سنتی در بین مردم افغانستان است. جمعیت ۳۵میلیون نفری آن معمولا از آب و چای سبز جدا نمی‌شوند، اما اکنون فرصت خرید نوشیدنی‌های انرژی‌زا در اختیار خیلی‌ها گذاشته شده، اگر بتوانند از عهده خریدش برآیند.

ماناتی می‌گوید: «عادات خورد و خوراک در اینجا از زمان سقوط طالبان تغییر کرده است.» فرزندان خودش علی‌رغم هشدارهای او، بیش از حد نوشیدنی‌های انرژی‌زا مصرف می‌کنند.

وی می‌گوید: «دلیل این تغییرات می‌تواند بازشدن مرزهای این کشور به روی بازارها و واردات و همچنین تأثیر رسانه‌ها و فرهنگ‌های خارجی و عدم دانش تغذیه‌یی بین مردم باشد.» او با افزودن اینکه در آیندۀ نزدیک منتظر دیدن مشکلات قابل توجه سلامت مرتبط با تغذیه در سراسر افغانستان است، می‌گوید: «برخی از آن‌ها آگاهی ندارند، برخی دیگر اهمیتی نمی‌دهند.»

اسماعیل نوری، صاحب مغازه ۶۵ساله، در خیابان آرام در یک منطقه کوهستانی کابل می‌گوید: نوشیدنی‌های انرژی‌زا بزرگ‌ترین کسب و کار اوست.

او می‌گوید: «من با چندین نفر کار می‌کنم که هر ماه موجودی‌ام را تأمین می‌کنند.» «من می‌دانم که آن‌ها سالم نیستند و برای نوشیدن انتخاب‌شان نمی‌کنم، اما چه کاری از دست من می‌آید؟ من باید برای خانواده‌ام درآمد کسب کنم، بنابراین با آنچه باب روز است، پیش می‌روم. اگر این چیزی است که مردم دوست دارند، من هم تهیه‌اش می‌کنم.»

چندین شرکت تولید نوشیدنی انرژی‌زا در کابل از اظهار نظر خودداری کردند.

لینک اصلی را می‌توانید اینجا ببینید:

https://www.theguardian.com/global-development/2020/jun/05/i-know-they-arent-healthy-the-energy-drink-craze-sweeping-afghanistan