این تکنالوژی از تقلب در تثبیت هویت جلوگیری می‌کند
پوهیالی لمری حارن محمدامیر «اطلس»
در جهان امروز، حکومت‌هایی که خواهان پیشرفت و توسعۀ پایدار هستند به الکترونیکی شدن امور از طریق تکنالوژی‌های نوین روی آورده‌اند؛ زیرا حکومت‌هایی که نتوانند از حکومت‌داری الکترونیک استفاده نمایند، مثل دهات دورافتاده از شهرهای کلان بوده که قادر به ارایۀ خدمات برای شهروندان خود نیستند و سال‌های سال از عقب‌افتادگی و محرومیت از مزایای این فناوری رنج خواهند برد.
کشور ما نیز در این اواخر، برای تحقق حکومت‌داری الکترونیک، گام‌هایی را برداشته که یکی از آن‌ها توزیع تذکرۀ الکترونیکی است که کلیدی‌ترین عنصر در این نوع حکومت‌داری شمرده می‌شود.
در حال حاضر کشور ما برای جلوگیری از جرایم جنایی و سایر جرایم به توزیع تذکرۀ الکترونیکی نیاز مبرم و اساسی دارد؛ چون این تکنالوژی می‌تواند، نقش مفیدی در کاهش جرایم و اعادۀ امنیت و نظم عامۀ مختل شده در کشور بازی کند.
تعریف و مشخصات: تذکره سند رسمی برای احراز و اثبات هویت اشخاص (حقیقی) در جامعه است، در کشور ما تا حال تذکره‌های کاغذی موجود بوده که بر اساس آن تثبیت هویت اشخاص (حقیقی) صورت می‌گیرد، اما زمانی که ما در مورد تذکرۀ الکترونیکی صحبت می‌نماییم، هدف ما تثبیت هویت اشخاص حقیقی بر اساس تکنالوژی نوین روز می‌باشد که همانا بایومتریک است.
این تکنالوژی از هرگونه تقلب در تثبیت هویت اشخاص حقیقی جلوگیری نموده و کار را در قسمت تثبیت هویت اشخاص حقیقی ساده می‌سازد. این بزرگترین فکتور در قسمت تامین امنیت و جلوگیری از جرایم جنایی و سایر جرایم ناشی از جعل هویت است.
تذکرهٔ الکترونیکی از مادهٔ «پولی کاربونیت» ساخته شده که معلومات ابتدایی شخص مانند: نام، نام پدر، محل تولد و عکس به گونهٔ «لایزری» بر روی آن حکاکی می‌شوند. یک «چِپ» (کارت حافظه) نیز در عقب تذکرهٔ الکترونیک تعبیه شده که از طریق آن می‌توان خدماتی چون اخذ جواز سیر، گواهی‌نامهٔ رانندگی، خدمات صحی، پاسپورت و دیگر خدمات دولتی را دریافت کرد.
ارزش و اهمیت: طوری که همه می‌دانیم، در مکانی که اجتماع موجود باشد، امکان بروز جرایم متصور است.
از دیدگاه حقوق‌دانان هر فعل یا ترک فعل که نظم، صلح و آرامش اجتماعی را مختل سازد و قانون نیز برای آن مجازات تعیین کرده باشد، جرم نامیده می‌شود.
از دیدگاه جرم‌شناسان: ناسازگاری افراد در اجتماع، عمل ضد اجتماعی خوانده و جرم تلقی می‌گردد که یک پدیدۀ اجتماعی، طبیعی و دایمی است که در هر زمان و مکان اتفاق می‌افتد و با تحولات اجتماعی تغییر می‌یابد.
با در نظر داشت تعریفات فوق می‌توان گفت که با پیشرفت تکنالوژی عوامل مختلفی در به وجود آمدن جرایم نقش بازی می‌کنند که یکی از این عوامل، کتمان هویت اصلی و یا جعل هویت است؛ زیرا در صورت عدم تثبیت هویت مجرم، امکان دستگیری و سپردن آن به پنجۀ قانون مشکل و ناممکن است.
تذکره‌های الکترونیکی که اساس آن را بایومتریک تشکیل می‌دهد در این قسمت نقش اساسی خویش را بازی نموده و در صورت وجود آثار و علایم از مجرم؛ مثل نشان انگشت، تصویر ثبت‌شده از مجرم در کامره‌های امنیتی، کار پولیس جنایی را در تثبیت هویت مجرم آسان می‌کند.
از دیدگاه کود جزای جدید افغانستان، یکی از موانع مسوولیت جزایی، طفولیت (صغر سن) است. قوانین نافذۀ کشور ما، سن قانونی کسب مسوولیت جزایی را اکمال سن هجده سال تعیین نموده، پس تمام اشخاصی که زیر سن هجده قرار دارند شامل طفل می‌گردند.
- در تذکره‌های کاغذی امکان جعل و تزویر بود که امکان تغییر سن را برای مرتکبان جرم مساعد میساخت، اما تذکره‌های الکترونیکی این امکان را از بین برده است.
- جنجال‌های انتخاباتی که یکی از معضلات دایمی کشور ما به شمار می‌رود و حتی دموکراسی و مردم‌سالاری را با خطر مواجه ساخته، نبود اسناد هویت غیرقابل جعل است که در گذشته مردم و حکومت را با مشکلات مختلف مواجه میساخت. برای رفع این معضل نیاز به تذکرۀ الکترونیکی است که در آن امکان جعل هویت ناممکن است، زیرا در صورت وجود یک انتخابات شفاف و سالم که تمثیل‌کنندۀ ارادۀ ملی مردم باشد، می‌توان یک حکومت قوی و مردم‌سالار را به وجود آورد.
- وجود اسناد تثبیت هویت غیرقابل جعل در اکثر پروسه‌های مهم تجارتی، اقتصادی و اجتماعی اصلاحات به وجود آمده که زمینۀ فساد اداری را کم می‌سازد؛ مثلا اگر کسی پول رشوت بپردازد، چون تذکرۀ الکترونیک دارد، هویتش به راحتی افشا می‌شود.
- هیچ‌کس توسط تذکرۀ جعلی نمی‌تواند به عوض فرد دیگر وارد معاملات حقوقی، خرید و فروش زمین، خانه و دکان و انتقال پول شود و یا هیچ‌کس نمی‌تواند سند جعلی در مورد غصب ملکیت شخص دیگر را به نفع خود بسازد. کسی نمی‌تواند اسناد تحصیلی جعلی یا جواز جعلی تجارتی اخذ کند.
- این تذکره در قسمت ارایۀ معلومات دقیق دربارۀ نفوس کشور نقش مهم و ارزنده را ایفا نموده که در صورت موجودیت آمار دقیق از نفوس کشور با در نظر داشت شغل و خصوصیات افراد اجتماع می‌توان یک احصاییۀ درست جنایی را ترتیب نمود که در قسمت مبارزه و کاهش جرایم نقش خاص خود را دارد.
- نظر به تجارب اکثری، جرایم تروریستی با استفاده از جعل هویت صورت می‌گیرد و تذکرۀ الکترونیکی این امکان را برای تروریستان از بین میبرد.
- در امر حکومت‌داری خوب و پلان‌گذاری دقیق، در صورت موجودیت تذکره الکترونیکی به درستی نفوس کشور معلوم گردیده و آمار و ارقام درست از نفوس کشور در دسترس حکومت و ادارات ارایه‌کنندۀ خدمات عامه قرار می‌گیرد که بر اساس آن می‌توانند، پلان‌گذاری دقیق نمایند.
نتیجه‌گیری و پیشنهادات
به منظور توزیع و سهل‌سازی روند توزیع تذکرۀ الکترونیکی و کاهش جرایم ناشی از جعل هویت موارد ذیل پیشنهاد می‌گردد:
۱- طوری که می‌دانیم در کشور ما جرایم ناشی از جعل هویت به‌طور چشم‌گیری افزایش یافته؛ زیرا اکثر مجرمان با تغییر هویت خویش به‌طور آزادانه گشت و گذار می‌نمایند. تذکره‌های کاغذی امکانات جعل هویت را مساعد ساخته، بنابراین پیشنهاد می‌گردد به منظور جلوگیری از این معضل طی یک پلان بلندمدت و یک فاصلۀ معین زمانی تمام تذکره‌های کاغذی جمع‌آوری گردیده و برای تمام اتباع کشور تذکرۀ الکترونیکی توزیع گردد.
۲- در همکاری با ریاست احصاییه و ثبت احوال نفوس یک کاپی از دیتابیس معلوماتی تذکره‌های الکترونیکی به ریاست عمومی مبارزه با جرایم جنایی وزرات امور داخله و مدیریت‌های مبارزه با جرایم جنایی ولایات کشور سپرده شود تا در صورت بروز جرایم و موجودیت آثار و علایم از مجرم به کمک دیتابیس به وقت و زمان آن مجرم تثببیت هویت گردد.
۳- در همکاری با وزارت امور داخله و سایر ادارات مرتبط که تا امروز مسوولیت و رهبری ادارۀ ثبت احوال نفوس را به دوش داشتند یک هیات تشکیل گردد که تمام سوانح تذکره‌های کاغذی را مورد بررسی قرار دهد تا در صورت موجودیت مشکل در قسمت اسم، اسم پدر، اسم پدرکلان، سکونت اصلی و سکونت فعلی اصلاحات لازم به وجود آید؛ زیرا با در نظر داشت سطح پایین سواد در کشور متاسفانه تا اکنون هم‌وطنان ما با موارد مشکلات اسمی در تذکره‌های کاغذی مواجه هستند که در گرفتن تذکره‌های الکترونیکی برایشان مشکل ایجاد مینماید که این امر سبب دل‌سردی و عدم گرفتن تذکرۀ الکترونیکی می‌گردد.
۴- در حال حاضر برای دریافت تذکرۀ الکترونیکی وقت و زمان زیاد نیاز است، مدت زمان زیاد سپری می‌گردد تا افراد و اشخاص علاقه‌مند تذکرۀ الکترونیکی اخذ نمایند؛ بنابراین باید در این روند سهولت بیشتری ایجاد شود تا شهروندان و علاقه‌مندان بتوانند به آسانی تذکرۀ الکترونیکی اخذ نمایند. می‌توانیم با افزایش نمایندگی‌های ادارۀ تذکره الکترونیکی در کشور سهولت لازم را ایجاد نماییم.
۵- برای جلوگیری سؤاستفاده از صغر سن طفولیت که یکی از موانع مسوولیت جزایی است، ایجاب مینماید که اطفال بعد از ولادت ثبت و کارت تولد اخذ نمایند و بعدا تذکرۀ الکترونیکی اخذ نمایند تا جلوگیری از تغییر سن صورت گیرد.
۶- به منظور تطبیق پلان و استراتیژی حکومت در تطبیق برنامه‌های انکشافی و توسعه‌یی ایجاب مینماید که نظر به احصاییه و آمار دقیق نفوس کشور که بعد از توزیع تذکره‌های الکترونیکی نظر به دیتابیس احصاییۀ مرکزی نیازمندی‌ها سنجیده شده به تعقیب آن برای مناطق کم‌تر انکشاف یافته توجه جدی صورت گیرد.
۷- ما می‌توانیم احصاییۀ جنایی را بر اساس تذکره‌های الکترونیکی که هویت تمام اتباع کشور در آن ثبت و راجستر می‌باشد، ترتیب نماییم و در نقاط محراقی و جرمزا تدابیر وقایوی لازم را اتخاذ نماییم.
منابع و ماخذ
- اساتید دیپارتمنت کریمنال تخنیک، اکادمی پولیس، مضمون درسی کریمنال تخنیک، کابل، ۱۳۹۹٫
- اساتید دیپارتمنت حقوق، اکادمی پولیس، مضمون درسی حقوق مدنی، کابل. ۱۳۸۹
- اصیل، محمدایوب، تحقیقات جنایی جلد دوم، کابل. ۱۳۹۳
- جعفری، امین، تشخیص هویت ژنتیکی در پرتو علوم جنائی، تهران۱۳۸۹
- محزون، محمد یحیی، کریمنولوژی، کابل، ۱۳۸۹٫
- نجاتی، مهدی، پولیس علمی، تهران، ۱۳۸۲٫
- وزارت عدلیه، کد جزای افغانستان، کابل، ۱۳۹۶٫
- وزارت عدلیه، قانون ثبت احوال نفوس، کابل،۱۳۹۳
- سایت انترنتی ریاست عمومی احصایه و ثبت احوال نفوس کشور.
- سایت انترنتی ویکی پیدیا.
- سایت انترنتی وزارت امور داخله.
- اساتید دیپارتمنت حقوق، اکادمی پولیس،مضمون درسی حقوق جزا عمومی، کابل، ۱۳۸۹
- معین، فرهنگ لغات معین، تهران،۱۳۵۱
- Shabazi shapor, A. (2001); Encyclopaedia Iranica, ed.E.Yarshater, Costa; mazdapublisher.
