جایگزینی نقشها
وزیران خارجه و دفاع کشورهای هند و امریکا، سهشنبه (9 سنبله) در دهلی نو دیدار و گفتوگو کردند. دو طرف بر دوام همکاریهای سیاسی و نظامی تاکید نموده، رابطۀ هند و امریکا را یک «رابطۀ سالم» در سطح جهان توصیف کردند.
در عین حال، توافقنامۀ نظامی میان وزیران دفاع امریکا و هند نیز به امضا رسید که بر اساس این توافقنامه دو کشور از تجارب همدیگر استفاده کرده، در صورت لزوم از خاک همدیگر نیز استفاه میتوانند.
چین که یکی از رقیبان سرسخت هند در منطقه است و جزو حریفان اصلی امریکا در سطح جهانی بهشمار میرود، نیز این رابطه را مهم توصیف کرده، آرزو برده که همکاریهای مشترک هند و امریکا در منطقه به نفع صلح تمام شود.
از اینکه هند و امریکا، هر دو دوستان استراتیژیک افغانستان توصیف میشوند، رابطۀ نزدیک و توأم با سیاستهای معقول میان این دو کشور، میتواند به نفع افغانستان نیز باشد.
اگر بگوییم که هند یگانه دوست صادق منطقهیی افغانستان است مبالغه نکردهایم. این کشور قدرتمند آسیایی، رفتار مبتنی بر حسن نیت منطقهیی با افغانستان داشته و درمدت ۱۵ سال اخیر که افغانستان صاحب یک نظام دموکراتیک و مردمی شده نیز ثابت کرده است که در کنار مردم و نظام افغانستان، با صداقت تمام قرار دارد.
از جهت دیگر، امریکا نیز در تشکیل نظام سیاسی جدید دموکراتیک در افغانستان، نقش موثری داشته و کمککنندگان اصلی و حامیان پیشتاز افغانستان محسوب میشود.
امریکا هنوز بزرگترین کمککنندۀ مالی افغانستان است و هزاران سرباز در افغانستان دارد و بزرگترین کمککنندۀ نظامی نیز به شمار میرود.
از جهت دیگر، هند بهعنوان قویترین رقیب منطقهیی پاکستان، که اختلافات ارضی نیز با هم دارند، با این توافقنامه، دوست استراتیژیک پاکستان، یعنی ایالات متحد امریکا را با خود همسو میسازد.
در صورتی که امریکا شریکی چون هند را در منطقه داشته باشد، باورها بر این است که نیاز به تظاهر دوستی مبتنی بر کمکهای مالی با کشوری چون پاکستان را ندارد. اینجاست که نقش هند بزرگ و گسترده شده، نقش پاکستان را در خیلی از معادلات منطقهیی و بینالمللی کمرنگ میسازد.
با این وصف، حسن کار در اینجاست که تحکیم هرچه بیشتر این رابطه میان هند و امریکا، به نفع افغانستان میباشد.
همسویی سیاسی و نظامی هند و امریکا، بهعنوان دو بزرگترین دوست منطقهیی و بینالمللی افغانستان، که بدون شک روی اقتصاد و سیاست در منطقه نیز تاثیر دارد، میتواند وابستگی امریکا را تا حدود زیادی از پاکستان که در طول تاریخ نیم قرنهاش، بهعنوان مخل توسعه و پیشرفت و حتا شکلگیری حکومتهای مستقل ملی در افغانستان، نقش بازی کرده است؛ کاهش دهد. در چنین حالتی، امریکا میتواند با هماهنگی کامل در سطوح خرد و کلان در سیاستهای منطقهییاش تجدید نظر کند. همین که نقش پاکستان در تامین و تطبیق برنامههای ایالات متحد امریکا در منطقه کاهش یابد، افغانستان بهطور مستقیم به منفعت بزرگی دست یافته است.
حال، کار خانگی رهبران سیاسی افغانستان این است که با توجه به نزدیک شدن روابط سیاسی و نظامی هند و امریکا، از فرصت پیشآمده به نفع افغانستان استفاده درست بکنند.
با توجه به این فرصت پیشآمده، رهبران سیاسی ما نباید دست روی نشسته نظارهگر و منتظر نزول فرج باشند.
صداقت هند به بازی توأم با نیرنگ پاکستان ترجیح داده شود و جانب کابل، دیدگاه ایالات متحده را نسبت به پاکستان تغییر داده و در در زمینه جلب سرمایهگذاریهای بیشتر سیاسی و نظامی امریکا، رایزنی کند.
اگر رهبران سیاسی ما از این موقع سیاسی پیشآمده، بتوانند به درستی استفاده کنند، پاکستان بدون تردید در یک انزوای سیاسی فرو خواهد رفت که در آنصورت یا به ناچار در سیاستهای نادرستاش در منطقه تجدید نظر کند و یا هم رنج یک انزوای سیاسی فراگیر را تحمل کند.
در هر دو صورت، قدرتِ دستدرازیهای پاکستان خود بهصورت تدریجی کاهش یافته، نقش تخریبی این کشور نیز کاهش خواهد یافت.
از سویی هم این میرساند که امریکاییها نیز به خوبی درک کردهاند که نقش هند با پاکستان در منطقه غیرقابل مقایسه و بدون بدیل است. از این روی این نزدیکی برای پاکستان سنگین تمام میشود و بیشتر به نفع افغانستان است.