پیروزی ترامپ در انتخابات امریکا باعث تقویت جایگاه احزاب پوپولیستی راستی و چپی در اروپا شده است. هر دو جناح به رغم تفاوت‌های ایدیالوژیکی، در رد هسته قدرت و نظم لیبرال با هم اشتراکاتی دارند. آیا این افراد می‌توانند جهان را تغییر دهند؟
بیش از یک هفته از پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات ایالات متحده می‌گذرد؛ اتفاقاتی که همچون زمین‌لرزه‌یی سیاسی جهان را تکان داد و حالا وقتش رسیده دور از واشنگتن با افراد هم‌فکر دونالد ترامپ دیدار کنیم. اعضای جبهه ملی فرانسه (FN) در هوتل پنج ستاره ناپلئون فرانسه در نزدیکی شانزلیزه با هم دیدار کردند.
موضوع دیدار آن‌ها، جوانان نسبتا فقیر حومه پایتخت، موسوم به «بانلیو» و اسلامگرایان رادیکالی بود که سعی در استخدام اعضای جدید در آن مناطق داشتند. سخنگو، خانم مو بلوند و مصممی بود که نسبت به وخیم بودن اوضاع در آنجا هشدار داد. وی ادامه داد که وضعیت بانلیو شبیه به یک بمب ساعتی است که هر لحظه امکان انفجارش وجود دارد. آن خانم سپس گفت: «من تنها کسی هستم که می‌توان آن بمب را خنثا کنم.»
از جملات او با دست و هورا استقبال شد. «مارین لو پن» بار دیگر توجه حزب راست را به خود جلب کرده است. اینجا، در اتاق همایش هوتل ناپلئون، مردم دوست دارند چیزهایی را بشنوند که مدت‌هاست به آن اعتقاد دارند: اینکه اسلامگرایان افراطی آینده فرانسه را به خطر خواهند انداخت. مارین دختر بنیانگذار حزب جبهه ملی فرانسه «ژان مری لو پن» است که حالا 6 سال از دوران مدیریتش بر آن حزب می‌گذرد.
«می‌خواهیم این اتحادیه اروپا را نابود کنیم»
این زن فرانسوی به زودی کمپین انتخاباتی‌اش را با شعار «مارین 2017» شروع خواهد کرد. خانم لو پن در چند سال گذشته توانسته اعتماد هم‌فکرانش حتا در خارج از فرانسه را به خود جلب کند. لو پن رییس گروه سیاسی «اروپای ملل و آزادی»(ENF) در پارلمان اروپا نیز هست.
این گروه متشکل از نمایندگان 9 کشور است که هدفی مشترک و عاری از هرگونه اشتباه و تردید را دنبال می‌کنند. مارین لو پن می‌گوید: «ما می‌خواهیم این اتحادیه اروپا را نابود کنیم.»
از پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات ایالات متحده امریکا هنوز دو هفته نگذشته است، اما احزاب ضد موسسه‌یی اروپا حالا احساس می‌کنند که باد در جهت حرکت آن‌ها در حال وزیدن است. لو پن که در شب انتخابات پیام تبریکش را با توییتر برای ترامپ فرستاد، می‌گوید: «پیروزی ترامپ را کسی ممکن نمی‌دانست. زندگی‌مان تغییر کرده است.»
نایجل فاراژ، رهبر حزب استقلال پادشاهی متحد موسوم به یوکیپ (UKIP) نیز با این اظهار نظر موافق است. در وین، هاینتس کریستیان اشتراخه، رهبر حزب آزادی اتریش (FPO)، با کمال افتخار می‌گوید که پیشتر با مشاوران ترامپ در واشنگتن ارتباط برقرار کرده است. در درسدن نیز فراوکه پتری، رهبر حزب راستگرای آلترناتیو برای آلمان (AfD) قصد دارد برای انتخابات 2017 بوندستاگ [پارلمان مرکزی آلمان فدرال] اعلام کاندیداتوری کند که شاید برای نخستین بار بتواند کرسی‌های پارلمان فدرال را از آن حزب خود کند.
رهبران پوپولیست، که خودشان را نماینده واقعی مردم می‌دانند، از مدت‌ها پیش با یکدیگر آشنا شده و به هم احترام می‌گذارند. اما دوران زد و بندهای پشت پرده‌یی تمام شده است. لو پن در حال حاضر روی صحنه با دیگر رهبران پوپولیستی اروپا دیدار می‌کند: بوسه‌یی بر دست مارینا لو پن در وین، کمی خنده و لطیفه‌گویی با خِیرت ویلدرس [رهبر حزب برای آزادیِ هلند] در لاهه و حتا رقصی کوتاه با متئو سالوینی، رهبر حزب جدایی طلب لِگا نورد [با نام کامل اتحادیه شمالی برای استقلال پادانی].
اولین علایم تحول سیاسی در جهان
بلی بریتانیا به جدایی از اتحادیه اروپا، برگزیت، و همچنین بلی امریکا به دونالد ترامپ تازه دو ایستگاه ابتداییِ مسیر وقوع یک تحول سیاسی در جهان محسوب می‌شود. نایجل فاراژ، از حامیان برگزیت، می‌گوید که «انقلاب دموکراتیک تازه در شروع کار خود قرار دارد و باید منتظر شوک‌های بعدی ماند.» فلوریان فیلیپو، استراتژیست ارشد جبهه ملی فرانسه، صبح روز بعد پیروزی ترامپ در توییتر خود نوشت: «جهان آن‌ها در حال تخریب است در حالی که جهان ما تازه در دست ساخت است.»
تا دو هفته دیگر، انتخاباتی دیگر در اتریش برگزار خواهد شد. [نوربرت هوفر، عضو حزب آزادی اتریش و سومین رییس شورای ملی اتریش، نامزد انتخابات ریاست جمهوری 2015 این کشور بود و در دور اول با کسب ۳۶درصد آرا اول شد؛ اما در دور دوم انتخابات از الکساندر فن در بلن شکست خورد. دیوان عالی اتریش در جولای آن سال انتخابات دور دوم را باطل کرد. تا برگزاری انتخابات جدید هوفر و دو رییس دیگر شورای ملی این کشور موقتا ریاست جمهوری را بر عهده دارند.] در این انتخابات هوفر شانس اول پیروزی است.
انتخابات پارلمانی هالند نیز در ماه مارچ برگزار خواهد شد که در آن خیرت ویلدرس، رهبر حزب رادیکال و ضد اسلام‌گرای آزادی (PVV) در نظرسنجی‌ها پیش است. فرانسویها نیز در ماه مارچ و اپریل، رییس جمهور جدیدشان را انتخاب خواهند کرد که مارین لو پن در آن از شانس بالایی برای ورود به دور دوم برخوردار است. سپس آلمان قرار دارد که در پاییز، ترکیب آینده پارلمان کشورشان را مشخص کنند.
یک سناریوی ترسناک
نشست گروه هفت در سال 2017 با حضور دونالد ترامپ، لو پن، بوریس جانسون و بپه گریلو -به جای باراک اوباما، فرانسوا اولاند، دیوید کامرون و ماتئو رنزی (رییس‌جمهور ایتالیا)- را فرض کنید. مارتین سلمایر، رییس کابینه کمیسیون اروپایی، ژان کلود یونکر؛ نخست‌وزیر لوکزامبورگ، در ماه می در توییتر خود نوشت: «چنین فرضی یک “سناریوی ترسناک” خواهد بود.»
اینک با گذشت 6 ماه از توییت سلمایر، دیوید کامرون و اوباما به تاریخ پیوستند؛ اولاند نیز مهره سوخته‌‌یی است و رنزی نیز احتمالا باید بیش از هر چیز نگران اتفاقات 4 دسامبر باشد: مردم ایتالیا قرار است برای حضور در همه‌پرسی اصلاحات قانون اساسی روز 4 دسامبر پای صندوق‌های را بروند.
اما چه درسی می‌توان از اتفاقات اخیر سیاسی در کشورهای مختلف جهان گرفت: اینکه حتا خارجی‌های کودن نیز از توان ایجاد تغییرات بنیادین در سیاست‌های یک کشور برخوردار هستند. حزب «یوکیپ» فاراژ با اینکه تنها یک کرسی در پارلمان بریتانیا دارد، نقش کلیدی را در برگزیت ایفا کرد. فاراژ نسبت به مداخله خارجی‌ها در ابعاد گسترده‌تر هشدار داده بود. در سوی دیگر نیز دونالد ترامپ علیرغم وجود مخالفان درون حزب جمهوری‌خواه توانست فاتح انتخابات امریکا شود.
انفجار پوپولیست‌ها
پوپولیست‌های مانند مارین لو پن برای طبقه الیت حاکم خط و نشان کشیده‌اند: «به نام مردم.» اینترنت و شبکه‌های اجتماعی فاصله میان رهبران و رای دهندگان را کم کرده‌اند.
جان جودیس، در کتاب اخیرش به نام «انفجار پوپولیست‌ها» نوشته آنچه پوپولیست‌های چپ و راستی را با هم متحد می‌کند، ابراز خشم علیه هسته قدرت، سیاست، دنیای مادی و همچنین اعلام نیاز برای استقرار دولتی قوی و دلسوز است. البته دو عنصر دیگر نیز میان رهبران پوپولیست اروپایی امروزی وجود دارد: مبارزه با مهاجران و همچنین اسلام افراطی.
کاس مود، کارشناس افراطی‌گرایی و پژوهشگر دانشگاه جورجیا، می‌نویسد که در دوران نیولیبرالیسم و جهانی‌سازی، سوسیال دموکرات‌هایی مانند تونی بلر، نخست‌وزیر پیشین بریتانیا و همچنین گرهارد شرودر، صدراعظم پیشین آلمان، نتوانستند طرفداران کلاسیک خودشان را نگه دارند. مود معتقد است که پوپولیزم «واکنش دموکراتیک غیر لیبرال» به چندین دهه «سیاست‌های لیبرال غیر دموکراتیک» است.
طرفداران راه‌حل‌های ساده حالا برای پیدا کردن راهکاری مناسب در سراسر جهان گرد هم آمده‌اند. علاوه بر لو پن و ویلدرس، اشتراخه و پتری، سیاهه پوپولیست‌های راستگرای اروپایی شامل مردانی همچون ویکتور اُربان (نخست‌وزیر مجارستان) و یاروسواف کاچینسکی (نخست‌وزیر پیشین لهستان) که دولت محافظه‌کاری ملی این کشور را هدایت می‌کند نیز می‌شود. در جناح پوپولیست‌های چپگرا که تلاش دارند مطالبات دیرینه مردم را به آن‌ها گوشزد کنند نیز طیف گسترده‌‌یی از الکسیس سیپراس، نخست‌وزیر یونان گرفته تا رابرت فیکو، نخست‌وزیر اسلواکی، و میلوش زِمان، نخست‌وزیر چک قرار دارند.
زِمان، سوسیال دموکرات و رییس‌جمهور چک از سال 2013، می‌خواهد تا دولتش به جای «تبعیت از فشارهای ایالات متحده و اتحادیه اروپا، سیاست‌هایی را دنبال کند که به نفع کشورش است.» میلوش زمان منتقد «هجوم سازمان‌یافته» مسلمانان بوده و تحریم‌های اتحادیه اروپا علیه روسیه را «بی‌معنا» می‌خواند. علیرغم گرایش جمهوری چک به سمت غرب، زمان علاقه دارد کشورش به سمت شرق بچرخد. وی به شدت طرفدار روسیه بوده و می‌گوید که چکی‌ها از سال 1945 میلادی دیگر مجبور نبوده‌اند فریاد «زنده باد هتلر، زنده باد هملر و زنده باد گورینگ» سر دهند.
نفوذ روس‌ها: واشنگتن متعلق به ماست!
جنرال آندور ساندرو، رییس پیشین دستگاه اطلاعاتی چک، در پراگ می‌گوید که جمهوری چک در شبکه اطلاعاتی مسکو، گرهی مهم تلقی می‌شود. وی در ادامه می‌افزاید: «روس‌ها دوستان زیادی اینجا دارند و همچنان تاثیر خود را اعمال می‌کنند؛ آن‌ها هنوز به جمهوری چک به چشم آسیب‌پذیرترین نقطه مشترک اتحادیه اروپا و ناتو نگاه می‌کنند.»
علاوه بر میلوش زمان که متحد ولادیمیر پوتین نیز به شمار می‌رود، واتسلاو کلاوس، نخست‌وزیر پیشین چک نیز ابزاری برای مسکو محسوب می‌شود. کلاوس در اوقات فراغت خود برای حزب «آلترناتیو برای آلمان» کمپین می‌کند.
سال‌هاست که روسیه تلاش می‌کند تا جنبش‌های سیاسی را در اروپا به راه بیندازد. حالا رویای قدرت مطلق شدن روسیه همزمان با انتخاب ترامپ به عنوان رییس‌جمهور امریکا شده است. طرفداران پوتین در مسکو شعار «واشنگتن متعلق به ماست» را سر می‌دهند که البته تلویحی به شعار «[شبه‌جزیره] کریمه متعلق به ماست» دارد.
الکساندر پروخانوف، نویسنده و تحلیلگر روس، پیش‌بینی کرده که اروپای متحد به زودی از هم خواهد پاشید: «کشورهای اروپایی در دستان توطیه‌چینان و دروغگوها بودند؛ روزهای آنان به سر آمده است.»
ولادیمیر پوتین در کنفرانس امنیتی مونیخ در سال 2007 علیه «جهان تک‌قطبی» یک سخنرانی ایراد کرد تا فاصله‌اش را با پوپولیست‌های اروپایی کمتر کند. یک روزنامه روسی به تازگی نوشته که پوتین محافظه‌گرایی نوین، تغییر به سمت «دموکراسی غیر لیبرال» که توسط رویه ضد جهانی‌گرایی شکل گرفته، فراهم‌آوری زمینه انتقاد به اروپا، و دفاع از ارزش‌های سنتی را توسعه داده و نتیجه گرفته که «یک وضعیت انقلابی در حاشیه پادشاهی بروکسل پدید آمده است.»
در نخستین نشست گروه «مجمع بین‌المللی محافظه‌گرایی روسیه» که در مارچ 2015 در سن پترزبورگ برگزار شد، شرکت‌کنندگان پیرامون موضوع «ایده ملی» در کشورهای اروپایی به گفتگو پرداختند.
در این نشست، نمایندگان تمام جنبش‌های منتقد اروپا از حزب راستگرای افراطی «طلوع طلاییِ» یونان گرفته تا حزب راستگرای افراطی «نیروی نو» ایتالیا و همچنین حزب دموکرات ملی آلمان حضور داشتند. همچنین رابطه جبهه ملی فرانسه با مسکو نیز بسیار خوب است.
سرگی ناریشکین، رییس جدید آژانس اطلاعاتی خارجی روسیه نیز از سال‌ها پیش با مارین لو پن آشنایی داشته است. نخستین بانک روسی-چکی که رومن پاپوف، کارشناسی مالی مالک آن است، توانست در سال 2014 مبلغ 9 میلیون یورو به حزب خودش وام دهد. همچنین بانک‌های روسی در حال بررسی شرایط برای تامین مالی کمپین انتخاباتی جاری هستند.
میزان نفوذ روسیه حتا به وین نیز رسید. در سال 2014 یک نشست محرمانه بین بنیادگرایان مخالف تغییر از روسیه و غرب برگزار شد که هزینه آن توسط «کنستانتین مالوفیو» تامین شد.
یوهان گودنوس، سیاستمدار راستگرای افراطی وین و اشتراخه به نمایندگی از اتریشی‌ها در نشست حاضر بودند. اشتراخه از آن پس به تناوب به روسیه سفر کرده اما دریافت هرگونه حمایت مالی توسط حزبش از روس‌ها را انکار کرده است.
چشم‌ها بر روی آلمان
روابط اشتراخه با مارکوس پرتسل، شریک محلی فراوکه پتری، رهبر حزب راستگرای آلترناتیو برای آلمان خوب است. چندین دهه بود که حزب‌های راستگرای رادیکال کشورهای دیگر پیش از تاسیس این حزب قادر به پیدا کردن متحد در خاک آلمان نبودند. اما حالا حزب آزادی اتریش، جبهه ملی فرانسه و یوکیپ بریتانیا به حزب «آلترناتیو،» نخستین حزب پوپولیست راستگرای آلمان، کمک می‌کنند تا بتواند به 5 درصد مورد نیاز برای تصاحب کرسی در پارلمان آلمان دست یابد.
حزب آلترناتیو برای آلمان هنوز بر سر میزان رابطه با افرادی مانند لو پن و اشتراخه مردد است. گروهی به رهبری «یورگ مویتن» و سیاستمداران اصلی این حزب هنوز نمی‌دانند که آیا برقراری روابط تنگاتنگ با آن احزاب به صلاح‌شان است یا خیر. برای آن‌ها حرب جبهه ملی فرانسه «بیش از حد سوسیالیست» است. اما پیروزی ترامپ در انتخابات امریکا موجب افزایش تلاش‌ها برای ایجاد گروه‌های راست افراطی در سراسر جهان خواهد شد.
ملاقات‌های مهم با حزب آزادی اتریش مانند نشست دوسلدورف در ماه فبروری که «اتحاد آبی» (پس از انتخاب رنگ حزب) نام گرفت و یا ملاقات‌های همزمان با پتری و اشتراخه (مانند دیدار در تسوگ‌اشپیتسه، مرتفع‌ترین کوه آلمان) نشان از تقویت رابط بین دو حزب دارد. حتا اعلام همگرایی رسمی این حزب با حزب جبهه ملی فرانسه نیز قریب‌الوقوع است، زیرا گفته شده که پتری و لو پن در ماه جولای در نزدیکیِ استراسبورگ با یکدیگر دیدار داشته‌اند.
ظهور در عرصه جهانی
جای هیچ شکی نیست که سیاستمدار فرانسوی بنا به گفته خودش پس از رسیدن به پست ریاست جمهوری، یک همه‌پرسی بر پایه برگزیت را عملی کند. لو پن می‌گوید: «من می‌خواهم مجدد کنترل کامل بر ارز کشورمان و همچنین مرزهایمان داشته باشم.» ماموریت نایجل فاراژ، سیاستمدار بریتانیایی، هنوز پس از برگزیت تمام نشده است. وی پس از مناظره‌های انتخاباتی امریکا از ترامپ حمایت کرد.
فاراژ خودش را در نقشی جدید می‌بیند: یک مسافر بین‌المللی به نیابت از نوع بشر. او همچنین اولین سیاستمدار خارجی بود که با ترامپ پس از پیروزی دیدار کرد و ترامپ نیز پیوسته گفته که از برگزیت الگوبرداری خواهد کرد. علاوه بر آن، ترامپ گفته بود که او نیز [همچون فاراژ] با وجود هسته قدرت و همچنین نتایج نظرسنجی‌ها پیروز خواهد شد؛ البته موفق هم شد.
اینک ترامپ و فاراژ خودشان را پیشگامان یک جنبش می‌دانند. آن‌ها در پی پیروزی نیروهای ضد لیبرال بر حس «مسمومیت» صحه می‌گذارند. حال، پس از سال‌ها انتظار، آن‌ها در آستانه رسیدن به هدفشان یعنی تغییر جهان هستند.
یادداشت: گزارش فوق توسط تیم خبری اشپیگل ملانی آمان، یولیا آمالیا هیر، مارک هویر، والتر مایر، کریستیان نیف، یان پوهل و سیمونه تهیه و تنظیم شده است.
منبع: اشپیگل/ ترجمه: فرادید
